نعنا

نعنا[1] یا (به عربی: {{{1}}})[2] (نام علمی: Mentha) گیاهی است از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیش‌تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است.

برای دیگر کاربردها، نعنا (ابهام‌زدایی) را ببینید.
نعنا
پونه آسیایی
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): آستریدها
راسته: نعناسانان
تیره: نعناعیان
تبار: Mentheae
سرده: Mentha
L.
نوع گونه
نعناع زینتی
Species

متن را ببینید

مزرعه نعناع تنگ طه

نعنا گیاهی است علفی با ریشه هوایی و ساقه‌های مستقیم و چهارگوش و زیرزمینی. ساقه و برگ‌های خوش‌بوی آن خوراکی و دارویی است و گاهی گل‌های رنگین دارد.[3]

برگ‌های آن به طول ۳ تا ۵ سانتی‌متر، متقابل، نیزه‌ای یا دوکی است، حاشیهٔ آن دارای بریدگی‌های عمیقی است، بریدگی‌های کناره آن نوک تیز است. کرک برگ‌های نعنا کم است. نعنا سبز معمولاً در سرتاسر جهان کشت می‌شود، این گیاه حاصل تبدیل و ماندگاری بوته گیاه ریحان چند ساله می‌باشد. این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران به حالت وحشی و پرورشی می‌روید.[4][5]

نعنا قرمز گونه‌ای از نعنا است که در لبه رودخانه‌ها و در جریان آب‌های ملایم و کم‌عمق می‌روید و چون برگ‌هایش قرمزرنگ اند به این نام خوانده می‌شود.

گونه‌ها
  • پونه (گیاه) Mentha pulegium
  • منتا رکوینی Mentha requienii
  • نعنا آبی Mentha aquatica
  • پونه آسیایی Mentha longifolia
  • نعنا زینتی Mentha spicata[6]
  • نعنا سیبی Mentha suaveolens
  • نعنا کوهی Mentha piperita
  • نعنا وحشی Mentha arvensis
  • نعنا آبی – یا نعنا مرداب
  • نعنا وحشی – یا نعنا ژاپنی
  • نعنا آسیایی
  • نعنا استرالیایی - نعنا رودخانه
  • نعنا کانادنسیس
  • نعنا سروینا - پونه هارت
  • نعنا برگاموت – نعنا لیمویی
  • نعنا کریسپاتا - نعنا برگ چین دار
  • نعنا کونینگامی
  • نعنا داهوریکا -
  • نعنا باریک - نعنا دیمنیک
  • نعنا فلفلی
  • Mentha asiatica
  • Mentha australis
  • Mentha canadensis
  • Mentha cervina
  • Mentha citrata
  • Mentha crispata
  • Mentha dahurica
  • Mentha diemenica
  • Mentha laxiflora
  • Mentha sachalinensis
  • Mentha satureioides
  • Mentha vagans

کاربردها
برگ نعنا
نعناع تنگ طه

آشپزی
ژله نعنا

در آشپزی از برگ‌های خشک یا تازه نعناع برای عطرنعنایی آن استفاده می‌شود. معمولاً اگر برای انبارش نعناع مشکلی وجود نداشته باشد، استفاده از برگ‌های تازه آن بر برگ‌های خشک شده ارجحیت دارد. برگ‌های نعنا دارای طعمی گرم، تازه، معطر، شیرین با طعم نهایی خنکی هستند و در چای، نوشیدنی، ژله، شربت، آب نبات و بستنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.[7]

طب سنتی و آرایشی بهداشتی

نعناع در اصل به عنوان گیاه دارویی برای درمان درد معده و دردهای قفسه سینه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.[8] این گیاه در طب سنتی کاربردهای متنوعی دارد[9] و همچنین تحقیقاتی ابتدایی در رابطه با احتمال کمک آن به درمان بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر نیز در حال انجام است.[8]

جوهر نعنا موجود در روغن اسانس نعناع (۴۰–۹۰٪) ماده مورد استفاده در بسیاری از مواد آرایشی و برخی عطرها است. همچنین از جوهر نعنا و اسانس آن در رایحه درمانی برای درمان حالت تهوع پس از عمل جراحی استفاده می‌شود.[10][8]

اگرچه اسانس نعنا در بسیاری از محصولات مصرفی استفاده می‌شود، اما ممکن است در بعضی از افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند، و باعث بروز علائمی مانند گرفتگی شکم، اسهال، سردرد، سوزش قلب، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی اطراف دهان، آنافیلاکسی یا درماتیت تماسی شود.[8][11]

دفع آفت

روغن نعناع همچنین به عنوان یک حشره کش سازگار با محیط زیست به دلیل توانایی آن در از بین بردن برخی آفات رایج مانند زنبورهای وحشی، زنبورهای خرمایی، مورچه‌ها و سوسک‌ها استفاده می‌شود.[12]

پانویس
  1. نعنا از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای Mentha در انگلیسی و در حوزهٔ گیاهی است. «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان ـ دفتر هفتم، بخش لاتین». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ص. ۵۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۱ فروردین ۱۳۹۱.
  2. واژه‌نامه parsi.wiki
  3. فرهنگ بزرگ سخن. مدخل نعناع.
  4. خواص سبزی‌های خوراکی / مرتضی نظری / انتشارات پیام آزادی / چاپ سوم /صفحهٔ 199
  5. گیاهان دارویی / دکتر زرگری /صفحه ی567
  6. «USDA GRIN: Mentha cordifolia Opiz ex Fresen». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۱۳.
  7. "Mentha". Wikipedia. 2020-01-20.
  8. "Peppermint Oil". NCCIH. 2007-03-01. Retrieved 2020-03-15.
  9. Jamila, Fakchich; Mostafa, Elachouri (2014-05-28). "Ethnobotanical survey of medicinal plants used by people in Oriental Morocco to manage various ailments". Journal of Ethnopharmacology. 154 (1): 76–87. doi:10.1016/j.jep.2014.03.016. ISSN 0378-8741.
  10. Hunt, Ronald; Dienemann, Jacqueline; Norton, H. James; Hartley, Wendy; Hudgens, Amanda; Stern, Thomas; Divine, George (2013-09). "Aromatherapy as Treatment for Postoperative Nausea: A Randomized Trial". Anesthesia & Analgesia. 117 (3): 597–604. doi:10.1213/ANE.0b013e31824a0b1c. ISSN 0003-2999. Check date values in: |date= (help)
  11. Bayat, Roian; Borici-Mazi, Rozita (2014-01-28). "A case of anaphylaxis to peppermint". Allergy, Asthma & Clinical Immunology. 10 (1): 6. doi:10.1186/1710-1492-10-6. ISSN 1710-1492. PMC 3912937. PMID 24472564.
  12. «Consumers Turn to Natural Pesticides - WSJ.com». web.archive.org. ۲۰۰۹-۰۸-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۱۵.

منابع
  • معین، محمد (۱۳۶۰)، فرهنگ فارسی، امیر کبیر این مقاله شامل بخش‌هایی به قلم محمد معین (درگذشته در ۲۱ تیر ۱۳۵۰) است. حقوق معنوی آن بخش‌ها برای محمد معین محفوظ است.
  • هوشیار، محمدجواد، خواص سبزی‌ها
  • کتاب خواص سبزی‌های خوراکی / تألیف:مرتضی نظری
  • گیاهان دارویی / دکتر زرگری
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نعنا موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.