بالدیرغان

بالدیرغان گیاهی است با دانه‌های بسیار نازک دارای طعم تند و معطر که می‌توان از تمام بخش‌های آن در صنعت غذا و دارو استفاده کرد این گیاه بومی ایران بوده در نواحی نمناک کوهستانی آذربایجان جنگلهای ارسباران (قره داغ) و حاشیه‌های آن مناطق کوهستانی جنوبی و شرق شهرستان گرمی به ویژه در ارتفاعات آرپاچوخوری روستای خان‌کندی گونه نادری از آن به صورت وحشی می‌روید که ارتفاع آن گاه تا ۱٫۶ متر می‌رسد. برگ‌های آن با چاکهای عمیق به شکل پنجه غاز شبیه برگ آنژلیکا می‌باشد به‌طوری‌که این چاک‌ها برگ را به چند نیمه برگ تقسیم می‌کند و هر نیمه برگ نوک تیز و دندانه دار است.[1] ساقه آن را لوله‌ای توخالی تشکیل می‌دهد که پس از برش عرضی شیره سفید رنگی در دیواره آن ظاهر می‌شود در صورت تماس شیره با دست موجب سرخی و زخم شدن پوست و تاول زدن آن می‌شود . میوه آن شکل تخم مرغی کشیده کمی ضخیم و معطر به رنگ سبز تیره به طول ۲٫۵ تا 5 سانتی‌متر است. گل‌های آن سفید مجتمع به صورت چتر در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده در قسمت بالای گیاه ظاهر می‌شود. همهٔ گونه‌های این گیاه معطر هستند و برخی گونه‌ها در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه و برخی دیگر در صنعت داروسازی کاربرد دارند.[2][3][4][5][6]

• اسانس بالدیرغان به عنوان آنتی اکسیدان در کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش مقادیر لیپوپروتیئن‌های سرم نقش دارد.
• مقوی معده و سایر اندام‌های گوارش است.
• ضد نفخ است.
• ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می‌کند.
• ضد عفونی‌کننده و میکروب کش قوی است.
• باعث ازدیاد شیر مادر است.
• خوردن کم آن باعث شادی و نشاط می‌شود.
• برای هضم غذا مؤثر است.
• برای کمردردهای ناشی از رطوبت مفید است و می‌توان آن را همراه با غذا میل کرد.
• قطع‌کنندهٔ بلغم و دفع‌کنندهٔ باد و نفخ شکم است.
• بهترین دارو برای معالجهٔ هیستری است.
• دم کردهٔ ریشهٔ آن برای رفع ناراحتی‌های عصبی مفید است.
• برای تقویت حافظه کاربرد دارد.
• ضماد بالدیرغان با موم و روغن جهت تسکین سیاتیک مفید است.
• ضماد بالدیرغان با روغن زیتون برای از بین بردن سیاهی زیر چشم و مالیدن پختهٔ آن با سرکه و پوست انار جهت بواسیر نافع است.
• پاشیدن گرد بالدیرغان روی زخم‌های خوره‌ای و جذام سودمند می‌باشد.

• مصرف زیاد بالدیرغان سبب سقط جنین می‌شود، از این رو خانم‌های باردار در خوردن زیاد آن مجاز نیستند.
• با وجود تمام خواص مثبت بالدیرغان نباید از گرد بالدیرغان به مقادیر زیاد استفاده کرد چون ایجاد تپش قلب می‌کند.
• مقدار مجاز مصرف پودر دانه بالدیرغان، ۴ گرم در روز است.

• میرحیدر، حسین (۱۳۷۳). معارف گیاهی. ۲. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. ص. ۴۰۳.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بالدیرغان موجود است.

1. گزارش صفحه ویکی‌پدیای خان‌کندی