میش‌مرغ
میش‌مُرغ پرنده‌ای از خانواده هوبره‌ایان است که در دشت‌های وسیع بی‌درخت، زمین‌های استپی و کشتزارهای پهناور حبوبات و علفزارها زندگی می‌کند.
| میش‌مرغ | |
|---|---|
 | |
| وضعیت بقا | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پرندگان |
| راسته: | درناسانان[1] |
| تیره: | هوبره‌ایان[2] |
| سرده: | میش‌مرغ‌ها[3] لینه، ۱۷۵۸ |
| گونه: | O. tarda |
| نام علمی | |
| Otis tarda لینه، ۱۷۵۸ | |
 | |
| نقشهٔ پراکندگی میش‌مرغ سبز: جمعیت ساکن زرد: نواحی مهاجرت تابستانی آبی: نواحی مهاجرت زمستانی | |
این پرنده دارای گردن و پاهای کشیده، بالها و منقار پهن و پرهای رنگارنگ است و روی زمین لانه‌سازی می‌کند. میش مرغ در فصل بهار تخمگذاری می‌کند و در هر دوره تخمگذاری نیز دو تا چهار تخم می‌گذارد؛ پس از ۲۵ الی ۲۷ روز جوجه‌ها به دنیا می‌آیند. میش مرغ یکی از بزرگترین پرندگان ایران است و از نظر شکل و جثه شباهت زیادی به بوقلمون دارد. طول بدن آن به یک متر و وزنش به بیش از ۱۵ کیلوگرم می‌رسد. پرهای میش‌مرغ در قسمت پشت نخودی سیر با راه‌های عرضی سیاه و در قسمت شکمی، کاملاً سفید رنگ است. میش مرغ پاهای قوی و بلندی دارد که به سه انگشت ختم می‌شود. این پاهای قوی، برای میش‌مرغ که کمتر پرواز می‌کند، اهمیت زیادی دارد. این پرنده بسیار زودرَم و محتاط است و با اینکه پروازش قوی است، اغلب در مقابل خطر می‌دود یا مخفی می‌شود. نر و ماده این پرنده شبیه به هم هستند ولی نرها جثه بزرگتری دارند. پرنده نر بالغ نوار بلوطی رنگی در ناحیه سینه دارد و پرهای سبیل‌مانندی مرکب از موپرهای سفید در دو طرف صورت آن دیده می‌شود. میش‌مرغ‌ها، بیشتر در کشتزارهای مسطح مانند مزرعه‌های گندم، نخود، یونجه و... زندگی می‌کنند. تغذیه این پرنده بسیار متفاوت و شامل مواد گیاهی و حیوانی مختلف است، از جمله حشرات، قورباغه و سوسمار.
در بهار که زمان جوجه‌آوری است آشیانه خود را در قسمت‌های انبوه این مزارع می‌سازند اما در پاییز و زمستان نیز می‌توان آن‌ها را در مزارع درو شده مشاهده کرد. میش‌مرغ‌ها به محض احساس خطر، به طرف نقاط مرتفع پرواز می‌کنند و در آنجا به دیده‌بانی می‌پردازند.
زیستگاه میش مرغ (در ایران)
هم اکنون دشت «سوتاو» بوکان مهم‌ترین زیستگاه پرنده میش‌مرغ در کشور است. این مکان به دلیل شرایط مطلوب و منحصر بفرد خود به مهم‌ترین زیستگاه پرنده نادر میش‌مرغ در سطح کشور تبدیل شده‌است. دشت سوتاو که یک پهنه تپه ماهوری به وسعت ۴۰۰ هکتار را در روستای حمامیان از توابع شهرستان بوکان شامل می‌شود، سالانه پذیرای ۲۰ تا ۲۵ قطعه از این‌نوع پرنده نادر است. اخیراً از سوی اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی این منطقه به عنوان پناهگاه میش‌مرغ در آذربایجان غربی اعلام شده و مهم‌ترین محل تجمع و زادآوری میش مرغ در ایران دشت‌های استپی بوکان اعلام شده‌است.[4] محل زیست این پرنده در آذربایجان غربی مناطق «آزاد»، «باجوند» و «کانی سیب» در مهاباد و «دشت سوتاو»، «حمامیان» و «ینگجه» در بوکان است. اخیراً احداث نخستین مرکز تحقیقات و مطالعات میش‌مرغ کشور در شهر بوکان آغاز شده‌است. این پرنده طی سال‌های گذشته به دلیل محدود شدن زیست‌گاه‌های طبیعی، شکار بی‌رویه و اختلال در مناطق زیست و تخمگذاری آن، در معرض تهدید انقراض قرار گرفته‌است. میش‌مرغ یک پرنده نادر در جهان به شمار می‌رود که در زمان حاضر در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از جمعیت و منابع طبیعی قرار گرفته‌است. در سال ۱۳۷۲ شانزده قطعه میش‌مرغ در همدان وجود داشت که طی سال‌های بعدی کاهش چشمگیر این پرنده در استان ملموس است به طوری که در سال ۸۱ فقط سه پرنده میش‌مرغ در همدان دیده شده و به گفته کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست استان همدان اکنون ۲ سال است که هیچ میش‌مرغی در استان دیده نشده‌است؛ ولی طی گزارشی ۲۳ مرغ‌میش در شهرستان اسدآباد همدان دیده شده‌است. در دشت اوباتو (هه وه تو) هم میش مرغ‌ها زندگی می‌کنند و در حال حاضر هم در زرینه و هم در شالیشل مشاهده شده‌اند - زمستان ۹۳ - اما در حال حاضر گزارشات نشان می دهند که تنها در شهرستان بوکان این پرنده وجود دارد.
زیستگاه میش مرغ ( در قرقیزستان )
پرندگان و پستانداران پارک قاراشورو
پارک طبیعی قارا شورو شامل ۲1 گونه پرنده و 1۲ گونه پستاندار است. 8 گونه پرنده و 4 گونه پستاندار آن در سیاهه سرخ قرقیزستان ثبت شده است.
پرندگان سیاهه سرخ قرقیزستان شامل بالابان، عقاب دریایی پالاس، عقاب دریایی دم سفید، کرکس، دال سیاه، عقاب شاهی(شاهباز)، عقاب طلایی، میش مرغ می باشد.
خرس قهوه ای، پلنگ برفی، و شوکا نیز از جمله پستانداران سیاهه سرخ قرقیزستان هستند.
منابع
https://web.archive.org/web/20101126164050/http://jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=21575
- Gruiformes
- Otidae
- Otis
- «محل تجمع و زادآوری میش مرغ در ایران-خبرگزاری دولتی ایران - ایرنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۲.
