میمون

میمون و به فارسی افغانستان شادی، نامی عمومی برای اشاره به گونه‌ها یا گروه‌هایی از پستانداران راستهٔ نخستی‌سانان است. میمون مانندهای اولیه در آمریکای جنوبی طی نود میلیون سال به ردهٔ پَخ‌بینیان (مارموست‌ها، میمون‌های عنکبوتی) تکامل یافته‌اندِ. میمون‌های برّ قدیم مسیر متفاوت و پرثمرتری را پیموده‌اند که نخستین گام آن پیدایش ردهٔ راست‌بینیان از جمله ماکاک‌ها و بابون‌ها بود.

میمون
Fossil range: Late Eocene تا Present[1]
C

Bonnet macaque Macaca radiata Mangaon, Maharashtra, India
آرایه‌شناسی (زیست‌شناسی)
Included groups
پخ‌بینیان
میمون بر قدیم
†Parapithecidae
شاخه‌بندی included but traditionally excluded groups
کپی

بسیاری از میمون‌ها درخت‌پیما هستند و برخی از آن‌ها مانند عنتر دم‌کوتاه (بابون‌ها) در اکثر مواقع بر روی زمین هستند. میمون‌های راست‌بینی از باهوش‌ترین حیوانات هستند. اکثر میمون‌ها روزگرد هستند ولی برخی گونه‌ها نیز شب‌زی بوده و شب‌ها به فعالیت می‌پردازند.[2] لمورها، چشم‌گردها و شب دوست‌ها گرچه جزو نخستی‌ها هستند اما میمون نبوده و تفاوت‌های زیادی با آن‌ها دارند.[3]

ویژگی‌ها

میمون‌ها از نظر اندازه و وزن تفاوت‌های زیادی دارند. مارموست کوتوله طولی در حدود ۱۲ سانتی‌متر و وزنی معادل ۱۰۰ گرم دارد. در حالی که مندریل‌ها حدود یک متر طول و ۳۶ کیلوگرم وزن دارد.[4] نوع تغذیه در گونه‌های مختلف تفاوت داشته اما معمولاً شامل میوه‌ها، دانه‌ها، برگ درختان و سایر مواد گیاهی و همچنین تخم و گوشت سایر موجودات و حشرات است. اکثر میمون‌های بر جدید دم‌های بلندی دارند اما میمون‌های بر قدیم دم‌های کوتاهی داشته یا فاقد دم هستند.

میمون‌های بر قدیم دید رنگی دارند و در مقابل میمون‌های بر جدید توان تفکیک سه یا دو رنگ را داشته و میمون‌های شب فقط یک رنگ را تشخیص می‌دهند. بر خلاف لمورها تمامی میمون‌ها فاقد سبیلک بوده و دارای یک نوک پستان هستند. چشم‌ها در جلوی صورت قرار دارد اما حالت چهره در گروه‌های مختلف میمون‌ها کاملاً متفاوت است.[5]

طبقه‌بندی

تمامی میمون‌ها در کنار لمورها عضو راسته ی بزرگ نخستی‌سانان هستند و به همراه شبگردان هندی و کپی‌ها زیر راستهٔ خشک‌بینیان را تشکیل می‌دهند. فرورده ی میمونان شامل دو گروه پخ‌بینیان یا میمون‌های بر جدید و راست‌بینیان می‌باشد.

میمون‌های بر جدید

این گروه از میمون‌ها شامل ۵ خانواده هستند.

  1. میمون‌های پنجه‌ای: دارای ۴۲ گونه بوده و شامل تامارین‌ها و مارموست‌ها می‌باشند.
  2. میمون‌های شنل‌پوش: دارای ۱۴ گونه بوده و شامل شنل‌پوشیان و خزمیمون‌ها می‌باشند.
  3. میمون‌های شب: دارای ۱۱ گونه می‌باشند.
  4. لخت‌صورتان: دارای ۴۱ گونه بوده و شامل تی‌تی‌ها، ساکی‌ها و یوآکاری‌ها می‌باشند.
  5. عنکبوتی‌میمونان: دارای ۲۴ گونه بوده و شامل میمون‌های جیغ‌کش، میمون‌های عنکبوتی و میمون‌های پشمالو می‌باشند.

میمون در فضانوردی

اولین میمونی که به فضا پرتاب شد، در سال ۱۹۴۹ توسط ایالات متحده آمریکا و بر روی موشک موسوم به V-2 به ارتفاع ۱۳۴ کیلومتر از سطح زمین رسید. این میمون در مسیر بازگشت، به دلیل باز نشدن چتر نجات کشته شد.

تا کنون پنج دولت ایالات متحده آمریکا، اتحاد شوروی، فرانسه، آرژانتین و ایران میمون به فضا پرتاب کرده‌اند.[6]

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میمون موجود است.

منابع

مک ایودی، کالین، اطلس تاریخی آفریقا، ترجمه فریدون فاطمی، تهران ۱۳۶۵، ص ۱۳.

  1. Fleagle, J.; Gilbert, C. Rowe, N.; Myers, M., eds. "Primate Evolution: John Fleagle and Chris Gilbert". All the World's Primates. Primate Conservation, Inc. Retrieved 18 December 2014.
  2. Gabbatiss, Josh. "The monkeys that sailed across the Atlantic to South America". www.bbc.com. Retrieved 2020-12-04.
  3. Melchionna, Marina (2018-12-10). "Macroevolutionary analysis of Primates with special reference to the genus Homo". www.fedoa.unina.it (به ایتالیایی). Retrieved 2020-12-06.
  4. «Arkive closure». Wildscreen. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۶.
  5. Williams, Blythe A.; Kay, Richard F.; Kirk, E. Christopher (2010-03-16). "New perspectives on anthropoid origins". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (11): 4797–4804. doi:10.1073/pnas.0908320107. ISSN 0027-8424. PMC 2841917. PMID 20212104.
  6. BBC فارسی - ایران - موشک کاوشگر ۵ ایران با یک میمون ماه آینده به فضا پرتاب خواهد شد
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.