عنکبوت

بیشتر عنکبوت‌ها یا جولاکه ها تار می‌تنند که کمابیش به گونه ی رشته‌ای پروتئینی از غده‌های تارتنِ بخش ته شکم آن‌ها تراوش می‌شود. بسیاری از گونه‌ها تار را برای شکار بکار میگیرند به این چنین که توری یا پرده‌ای می‌تنند که حشرات (خرفسترها) در آن به دام می‌افتند؛ ولی گونه‌های فراوانی هم هستند که آزاد شکار می‌کنند. از تار برای بالا رفتن از جایی، ساختن دیوارهای هموار در لانه‌های زیرزمینی، ساختن ساک تخم، درپیچیدن شکارشان ،و نگهداری چندگاهی اسپرم، و بسیاری کارهای دیگر بکاربرده می‌شود.

در بخش ته شکم بسیاری از عنکبوت‌ها سه جفت اندام تراوش کنندهٔ تار هستندگی دارد. هر کدام از این اندام‌ها از صدها لولهٔ باریک پدیدار شده‌است. مادهٔ تار از درون این لوله‌ها گذر می‌کند و تراوش می‌شود و پس از برون شدن از بدن در برابر هوا سخت شده و تار پدید می‌آید. از پروتئین برای ساختن دام، نگهبانی از تخم‌ها، پوشاندن بستر درونی لانه. برخی از عنکبوت‌ها نیز با ابزار تار از جایی به جای دیگر می‌روند.

تار عنکبوت از نخ‌های ابریشم‌مانند درست شده‌است. نخ‌هایی که خودش پدیدار کرده و خودش ریسیده‌است و از آن نخ‌ها تار را بافته‌است. کارتونک (عنکبوت) تار را به ریخت هندسی و سفت و استوار درمی‌آورد و برای شکار مگس دام می گستراند. این تارها در آغاز به ریخت ابکی (آوه)هستند و به ریخت نخ نازکی از تن عنکبوت برون می‌شوند و سپس در برابر هوا خشک شده و مانند نخ می‌شوند. قطر تار عنکبوت درخورد یک دهم تار موی آدمی است. این تارهای ساف و روشن، بسیار نرم و سبک و همچنین بسیار استوار هستند. حتی می‌توان گفت تار عنکبوت از پولاد هم سخت‌تر است. پروتئینی که عنکبوت را توانمند می‌سازد خود را آویزان کند و همچنین به شکار کردن کمک می‌کند، نگر دانشمندان را به سوی خود کشانده است. مولکول‌های این پروتئین بسیار کشسان و نیرومند هستند، کمابیشخ ۲۰ برابر از نایلون کشسان‌تر و ۹ برابر از پولاد در قطر همتراز نیرومندتر است.

کارتونک، پل‌هایی نیز می‌سازد که با آن از جوی‌ها گذر می‌کند و از گودال‌های ژرف می‌گذرد. پل کارتونک نخی است باریک که خودش آن را ریسیده‌است و با باد، دو سوی جوی یا گودال را به هم پیوسته می‌کند. آنگاه خود را با شتابی شگرف روی آن می‌لغزاند تا از آن گذر کند. عنکبوت گودالهای زمینی و پناهگاه‌های استوار می‌سازد و برای آن‌ها درهای استواری می نهد و ابزار گریز از گزند را در آن‌ها آماده می‌کند.[2]

عنکبوت‌ها با حشرات و کرم‌ها متفاوتند، بدنشان دو قسمتی است: پیش‌تنه و پس‌تنه. تنها عنکبوت‌های قاتل از این قاعده مستثنی هستند که سینه‌شان ظاهراً به دو قسمت مجزا تقسیم شده‌است، خانواده بندشکمان که گونه‌ای کم و بسیار قدیمی هستند نیز استثنا می‌شوند، چون قسمت خارجی شکم ظاهر نیست. شکم و سینه توسط یک کمر باریک که به آن پایک یا حلقه پیش‌تناسلی گفته می‌شود به هم متصل است. این حلقه آخرین بخش سینه به‌شمار می‌آید که در برخی گونه‌های عنکبوت‌ها استحاله یافته‌است.

همه عنکبوت‌ها ۶ جفت پا دارند، اگر چه برخی گونه‌های شبه عنکبوت از پاهای جلویی برای تقلید استفاده می‌کنند که آن‌ها در واقع جز عنکبوت‌ها محسوب نمی‌شوند، چشم‌هایشان دارای عدسی‌های مستقل و سریع‌تر از چشمهای مرکب است که برای مسافت‌یابی در شب یا روز به ویژه برای عنکبوت‌های جهنده برای شکار مؤثر است. آن‌ها شاخک‌ها یا موهای جلوی دهانی دارند که در بلع غذا کمک می‌کند، در برخی گونه‌ها در انتهای شاخک‌ها اعضایی تکامل یافته که برای جفت‌گیری استفاده می‌شود، آن‌ها در پاهایشان موهای حساسی دارند که برای ردیابی شکار یا تعیین موقعیت، مانند حسگرهای فوق پیشرفته عمل می‌کنند.

عنکبوت‌ها معمولاً دارای ۸ چشم در چیدمان‌های مختلفند، حقیقت این است که این چیدمان در گونه‌های مختلف متفاوت است، بیشترین گونه از ساده‌مادینهها دارای ۶ چشم هستند، اگرچه برخی مانند عنکبوت‌های سیاه غرب هشت‌چشمی و برخی مانند عنکبوت زره‌پوش چهارچشمی (Tetrablemma) چهار چشمی هستند، گاهی یک زوج چشم از بقیه رشد یافته ترند، در برخی گونه‌های عنکبوت‌های غاری هیچ چشمی وجود ندارد، چندین خانواده عنکبوتهای شکارگر مثل جهنده‌ها یا عنکبوتهای گرگی بینایی بسیار عالی دارند، قدرت بینایی عنکبوتهای جهنده دیدن رنگ‌ها را برایش به ارمغان آورده‌است.

عنکبوت‌های تارافکن دارای عدسی‌های چشمی بزرگی هستند که به آن‌ها حتی شب هنگام و با جمع‌آوری نوری اندک دید با کیفیت و وسیع داده‌است. به هر حال بیشتر عنکبوت‌ها که لابلای گل‌ها، شبکه تارها یا دیگر موقعیتهای ثابت برای شکار کمین می‌کنند، بینایی بسیار کمی دارند. در عوض آن‌ها حساسیت فوق‌العاده‌ای در برابر ارتعاشات دارند که به آن‌ها درگرفتن شکار کمک می‌کند. حس کردن این ارتعاشات توسط حسگرهای قوی می‌تواند روی سطح آب یا خاک یا شبکه تاری آن‌ها باشد. همچنین تغییرات فشار هوا که آن نیز در شکار جانوران دیگر مؤثر است.

• 
  نوعی عنکبوت ماده
• 
  چشم‌های یک عنکبوت گرگی
• 
  نوعی عنکبوت در حال حمل ساک تخم هایش
• 
  تار عنکبوت
• 
  عنکبوت اوپیلیو
• 
  تصویر شکم عنکبوت

در شمارهٔ ۴۶۳ ژورنال ZooKeys، مقاله‌ای دربارهٔ توصیف و نام‌گذاری ۳ گونهٔ جدید از عنکبوت‌ها از ایران، توسط دکتر یوری ماروسیک (عنکبوت‌شناس روس)، علیرضا زمانی و دکتر امید میرشمسی (عنکبوت‌شناسان ایرانی) نگارش شده‌است:[3]

گونهٔ نخست از شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی جمع‌آوری شده و به افتخار عنکبوت‌شناس نامی فنلاندی سپو کوپونن به نام علمی Anemesia koponeni نام‌گذاری شده‌است. گونهٔ دوم از استان مازندران و به افتخار محل جمع‌آوری نمونه به نام Raveniola mazandaranicaنام‌گذاری شده‌است؛ و گونهٔ سوم که نمونه‌های آن از بندرعباس و جزیرهٔ هرمز جمع‌آوری شده بودند به افتخار خلیج فارس Sahastata sinuspersica نام‌گذاری شدند. (تصاویر) این مقاله، اولین گزارش از حضور خانوادهٔ Cyrtaucheniidae و جنس‌های Anemesia و Sahastata از ایران است.

• عنکبوت دریایی

• "منبع جعبه‌زیست". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 7 December 2008.
• Ruppert, E. E. , Fox, R. S. and Barnes, R. D. (2004). Invertebrate Zoology (7 ed.). Brooks / Cole. ISBN 0-03-025982-7.