نوک‌اردکی

نوک اردکی یا ارنی‌ترنگ یا پلاتی‌پوس جانوری است پستاندار از رده پستانداران، راسته تک‌سوراخیان (Monotremata) و خانواده نوک‌اردکیان (Ornithorhynchidae) که در جنوب خاوری استرالیا و جزیره تاسمانی در کنار نهرها و رودها، زندگی می‌کند. درازای این جانور از نوک تا دم به ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. وزنش یک تا دو کیلوگرم است. بدنش پوشیده از موی کوتاه، نرم و قهوه‌ای رنگ است و دمی پهن دارد. منقارش پهن و به شکل منقار مرغابی است. نوک منقار این جانور دارای عصب های حساسی است که در یافتن غذا به جانور کمک می‌کند. غذای نوک‌اردکی شامل کرم‌ها، حشره‌ها، نرم‌تنان، خرچنگ‌های ریز و بعضی دیگر از جانوران آبزی است.

نوک‌اردکی
آرایه‌شناسی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	تک‌سوراخیان
تیره:	نوک‌اردکیان
سرده:	Ornithorhynchus بلومنباخ، ۱۸۰۰
گونه:	O. anatinus
نام علمی
Ornithorhynchus anatinus (Shaw, 1799)
زیستگاه نوک‌اردکی (رنگ تیره‌تر)

این جانور منقاری شبیه به منقار اردک دارد. دارای پاهای پره دار است و تخم نیز می‌گذارد؛ ولی با همه این صفات با اردک خویشی ندارد پرنده نیست، زیرا به جای دو پا، چهار پا، و به جای پر، مو دارد. نوک‌اردکی به حالت وحشی فقط در استرالیا و جزیره تاسمانی یافت می‌شود. سال‌ها بود که حتی در باغ وحش‌های کشورهای دیگر نیز پیدا نمی‌شود. نوک‌اردکی جانوری گوشه‌گیر است و نگهداری و مراقبت از آن آسان نیست. برخی از نخستین ماندگاران در استرالیا، پوست چند تا از آنها را برای دانشمندان انگلستان فرستادند. دانشمندان ابتدا خیال کردند که این ماندگاران به قصد شوخی منقار پرنده ای را به پوست حیوانی متصل کرده‌اند. در استرالیا زمانی پیش از حال حاضر تعداد نوک‌اردکی‌ها زیاد بود اما بسیاری از آنها را به خاطر پوستشان کشتند. اکنون قوانینی برای حفاظت آنها وضع شده‌است. نوک‌اردکی بیشتر وقت خود را در آب به سر می‌برد و شناگر و غواص قابلی است. از کرم و خرچنگ خاردار و سایر حیوانات کوچک تغذیه می‌کند. آن‌ها بر کناره‌های رودها و جویبارهایی که در آنجا زندگی می‌کنند دالان‌های درازی برای لانه خود حفر می‌کنند. نوک‌اردکی ماده هر بار فقط یک یا دو تخم می‌گذارد. با آنکه تقریباً ۶۰ سانتی‌متر طول دارد تخمش بسیار کوچک است و از دو و نیم سانتیمتر درازتر نیست. البته نوزادی که از تخم بیرون می‌آید کوچک است؛ ولی با سرعت زیاد رشد می‌کنند و مانند نوزاد سایر پستانداران از پستان مادر شیر می‌خورد. وقتی که نوزادان خیلی کوچکند مادر موقع شیر دادن آنها را با دمش بی‌حرکت نگه می‌دارد.[1]

نوک‌اردکی بالغ دندان ندارد و غذایش را به کمک نوک سفت منقارش خرد می‌کند و می‌خورد. نوک‌اردکی نر بزرگ‌تر از نوک‌اردکی ماده است و پاهای عقبی آن هر کدام یک خار دارند که به یک کیسه زهر متصل است. نوک‌اردکی ماده در بهار یک تا سه تخم می‌گذارد، قطر هر تخم ۲ سانتیمتر است و پوستی سفید و چرم‌مانند دارد. حیوان ماده معمولاً ۷ تا ۱۰ روز روی تخم‌ها می‌خوابد. نوزاد نوک‌اردکی به کمک دندانی که در فک بالا دارد پوسته تخم را پاره می‌کند. برهنه و نابینا و ناتوان به دنیا می‌آید و سه سانتی‌متر طول دارد و از شیری که از سوراخ های شکم مادر تراوش می‌شود، تغذیه می‌کند. عمر نوک‌اردکی ها حدود ۱۰ سال است. چنگال‌های پاهای عقبی مجهز به زهری هستند که در صورت برخورد اثر دردناکی دارند.[2] این حیوان مانند موش کور در تونل‌هایی که می‌کند زندگی می‌کند با این تفاوت که یک سوی این تونل‌ها به آب منتهی می‌شود.[2] دو یا سه تخم را در انتهای لانه می‌گذارد که چسبناک و نرم اند.[2] نوزادان پس از خروج از تخم با لیس زدن خز مادر شیری را که از آن تراوش می‌شود می‌خورند.[2]

نوک‌اردکی چشمانی تیزبین دارد، اما آنها را فقط وقتی در خشکی یا روی آب است باز می‌کند. این جانور در زیر آب به حس لامسه‌اش یا حس ویژه‌ای که به کمک آن پالس‌های ضعیف‌الکتریکی ساطع شده از صید را ردیابی می‌کند اتکا دارد.[3]