شهرستان اسدآباد

تعدادی از ایل ترک زبان افشار در زمان سلجوقیان به این منطقه کوچ کردند و سپس نادر شاه افشار گروه دیگری از افشارها را به این منطقه وارد کرد به همین علت به اسدآباد افشار نیز معروف است.

اسدآباد شهری است که به فرمان سعدوقاص تقریباً در محل امروزی شهر بنام سعدآباد بنا شده که همین اسدآباد کنونی می‌باشد. این شهر زادگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی است؛ و نخستین روستای این منطقه روستای معروف و دیدنی (پیرملو) است که دارای قدمتی بیش از ۵۶۰۰ سال است که در کتاب‌هایی نظیر جنگ ایران و توران ذکر شده‌است، زبان این روستا کاملاً کردی اصیل است،

زبان مردم شهرستان اسدآباد کردی[4] و ترکی و فارسی و لری است.[5] در محدودهٔ این شهرستان روستاهای همجواری هستند که متعلق به دو گروه زبانی متفاوت می‌باشند. هر چند زبان درون شهری و مکاتبه‌ای ساکنان اصلی شهر اسدآباد فارسی است اما اغلب مردمان اسد آباد به زبان کردی گویش مایانی سخن میگویند . بعد از انقلاب اسلامی، مهاجرت ترکها و کردهای روستاهای مجاور به این شهر سرعت بیشتری گرفته، عموماً اهالی هر روستا در یکی از محله‌های حاشیه شهر و اتفاقاً در منتهی‌الیه مسیر مواصلاتی آن روستا به شهر ساکن شده‌اند. برای مثال اهالی روستای خاکریز در محدوده «چهارراه خاکریز»، اهالی روستای شیرزلی، در ابتدای جاده منتهی به این روستا، واقع در بلوار کشاورز، و به همین ترتیب اهالی روستاهای ترخین آباد، ملحمدره و بیاج در خیابان رفسنجانی، و اهالی روستاهای خنداب و قاسم‌آباد در محله پشت بیمارستان ساکن شده‌اند.

تراکم جمعیتی شهرستان اسدآباد، به نظر بالاتر از متوسط کشور است. روستاهای نسبتاً زیادی در اطراف این شهر پراکنده‌اند. اهالی این روستاها عمدتاً به زبان‌های ترکی، کردی و چند آبادی هم به زبان‌های لری و لکی صحبت می‌کنند.حسام آباد، جنت آباد، گذرکجین، بادخوره، مزرعه بید، دهبزان، خاکریز، چنارعباس خان، ملحمدره، بیاج، هودرج و ترخین آباد، آجین، بوجین، سیراوند بهراز روستاهای ترک‌زبان هستند؛ آبادی‌های پیرملو، موسی‌آباد، قاسم‌آباد، لک لک، چشمه علی (چهچه قلی)، شمس‌آباد، کَمک، چارق، آقاجان بلاغی، امین آباد، سمیران، دهنو، مأوا، علی‌آباد، ایوراع، قره بلاغ، محمدآباد، حسن‌آباد امام، قره کن، ملاولی، دهبور، ده سفید، سوتپه، آهوتپه، طویلان علیا، طویلان سفلی، حبشی، حیدرآباد و نادرآباد روستاهای کرد زبان هستند؛ چنار شیخ، حسین‌آباد و ویرایی (شیرزلی)، لر زبان هستند؛ و وندرآباد و خنداب و قاسم‌آباد هم لکی صحیت می‌کنند.

از سال ۸۸ شهرستان اسدآباد به دو بخش مرکزی و بخش پیرسلمان تقسیم شده‌است که به ترتیب مراکز این دو بخش اسدآباد و آجین می باشند

یوسف آباد، لک لک دهگلان،[6] کوانج، خاکریز، چارق، چنار سفلی و چنارعلیا،[7] بادخوره، طویلان، موسی‌آباد، گذر کجین،[8] حسام آباد،[9] بوجین، اشترجین، هودرج، احمدآباد، ملهمدر، ترخین آباد، بیاج، وندرآباد، کَمک، حسین‌آباد، ویرایی، دولت‌آباد، موسی‌آباد، شهرآب و شیلاندر

چنار سفلی -کَمک علیا - کمک سفلا- لک لک-دهگلان (معروف به ده بزان)- کوانج- خاکریز-چارق- چنار علیا- سیراوند -جنت آباد _مزرعه بید- بادخوره -طویلان-موسی‌آباد-گذر کجین - حسام آباد - بوجین-اشترجین- هودرج -احمدآباد-ملهمدر- ترخین آباد- بیاج -وندرآباد، حسین‌آباد - ویرایی -دولت‌آباد هلورعلیا (تخت لانی) حسن‌آباد امام (ذوب آهن غرب کشور)-جنت‌آباد

در اسدآباد حدود ۱۱۰ جاذبهٔ گردشگری وجود دارد که ۵۲ عدد آن در آثار ملی و حتی جهانی ثبت شده‌است که بعضی از آنها حدود ۶ تا ۷ هزار سال قدمت دارند. جاذبه‌های گردشگری اسدآباد عبارتند از: کتیبه آقاجان بلاغی، حمام گلستان، بنای یادبود سیدجمال الدین اسدآبادی، مسجد سلطانی (مسجد جامع)، پل شکسته خسروآباد، روستای ملهمدره، دربند، درهٔ خنداب، بهمن دره، گردنهٔ اسدآباد، پارک جنگلی، آب انبار شاه عباس و تالاب پیر سلیمان.[10] حمام گلستان در محله «در کاروانسرا» واقع شده‌است. زمان ورود به حمام با فضایی ۶ ضلعی که سقفی گنبدی شکل دارد مواجه می‌شوید. قبل از حمام رخت کنی هشت ضلعی وجود دارد که به آن «سربینه» می‌گویند. در این حمام حوضچه‌هایی با آب سرد و گرم وجود داشته‌است. در بنای این حمام آجر، گچ و مرمر به کار رفته‌است. به احتمال زیاد ساخت این حمام به دوره صفویه بر می‌گردد.

دشت افشار در اسدآباد از لحاظ کشاورزی بسیار حاصلخیز می‌باشد و انواع محصولات کشاورزی و صیفی جات در آن کشت می‌شود و می‌توان این منطقه را خود کفا دانست. دشت افشار اسدآباد محل زندگی پرنده‌ای کمیاب به نام میش مرغ یا دقداق است.

• ترک‌های استان همدان