نوشیجان
نوشیجان آتشکده و قلعه‌ای باستانی در ۱۵ کیلومتری شمال غرب ملایر و روبروی روستا شوشاب قرار دارد.
| نوشیجان | |
|---|---|
 تپه | |
| |
| کشور | ایران |
| استان | همدان |
| شهرستان | ملایر |
| بخش | شورکات |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | دژ |
| دیرینگی | آغاز هزاره یکم |
| دورهٔ ساخت اثر | مادها |
| مالک اثر | میراث فرهنگی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۷۶۳ |
| تاریخ ثبت ملی | ۳ اسفند ۱۳۴۶ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | آری |
با کاوش‌های باستان‌شناسان در این تپه باستانی سه طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به اشکانیان نسبت می‌دهند. آزمایش‌های رادیو کربن تاریخ ۷۲۳+_ ۲۲۰ را به دست می‌دهند.[1]
بقایای آثار بدست آمده
طبق بررسیهای انجام شده توسط دیوید استروناخ، باستان‌شناس بریتانیایی، طی سال‌های ۱۹۷۷-۱۹۶۷ بقایای آثاری که از این تپه بدست آمده دربرگیرنده:
- بنای قدیمی جبهه غربی تپه که نخستین آتشگاه است، بقایای یک آتشدان درجبهه جنوبی نشانگر مراسم نیایش آتش می‌باشد. اتاق معبد به صورت شمالی-جنوبی ساخته شده‌است و در بدنه مخروطی شکل آن سه طاقچه به‌طور نامحسوس دیده می‌شوند. درحاشیه جنوبی معبد، بقایای یک سکوی برجسته وجود دارد که احتمالاً شالوده پایه ستون‌های معبد بوده‌است. آخرین تاریخ استفاده از این بنای تاریخی هم‌زمان با دگرگونی معماری در این تپه و ایجاد تالار ستون‌دار در شرق می‌باشد.
- تالار ستون‌دار آپادانا: این تالار بر روی سکوی خشتی قرار گرفته‌است. این تالارهای ستون‌دار، با تالارهای گودین تپه و تپه نوشیجان با تالارهای اورارتویی که در آلتین تپه آسیای صغیر بدست آمده قابل مقایسه هستند و احتمالاً تأثیرپذیری از هنر معماری اورارتو ساخته شده‌است.
- معبداصلی: شکل معبد به صورت نیم چلیپا بوده و با همان عناصر معماری دژ ساخته شده‌است. در زاویه شمالی سرسرا پایه آتشدانی وجود دارد که از سه بخش کاملاً مشخص ساخته شده‌است. باید خاطرنشان کرد این نوع آتشگاه از نظر پلان دراکثر آتشگاه‌های دوره ساسانیان بچشم می‌خورد.
- اتاق‌ها و انبارها: این بخش دومین اثر مهم تپه نوشیجان را تشکیل می‌دهد که در شرقی‌ترین قسمت تپه قرار گرفته و دارای حصار، بارو، اتاقهای مسکونی و انبار می‌باشد.
- تونل: دربخش شمالی تالارستون دار و در امتداد شرق و غرب حفره‌ای سردابی شکل کنده شده که در عمق ۳ متری به صخره منتهی می‌شود. با توجه به شکل تونل به‌نظر می‌رسد که کار معماری پایان نیافته و از این جهت می‌توان استنباط کرد که احداث آن در آخرین دوره سکونت در این تپه صورت پذیرفته و ازطرفی احتمالاً ایجاد آن تپه جنبه امنیتی داشته‌است.
اصطلاح شورکات یعنی محل ایزد سوریاش[2] و انوشیجان[3] معلوم می‌دارد که اینجا مرکز پرستش ایزد خورشید[4] بوده‌است.
نمونه‌های پولی یافته شده در نوشیجان
در نوشیجان نمونه‌هایی از نخستین پول‌های بشری پیدا شده است،[5] که نام این نمونه‌های پولی سیگْلو بوده‌است. پول‌هایی از جنس نقره بوده‌اند که قدمت آن‌ها به دوره ماد بازمی‌گردد. این پول‌ها به شکل حلقه‌های توخالی یا حلقه‌هایی مارپیچ از مفتول‌های نقره‌ای بوده و گسترهٔ کاربردشان در جغرافیای محلی مادها بوده‌است. نام مادی سیگلو بعدها در کشورها و زبان‌های دیگر تأثیر گذاشت و برای نمونه در ایران هخامنشی و نیز به پیروی از آن در میان‌رودان با نام «شِکِل» متداول شد و به حیات خود ادامه داد.[6]
پانویس
- Stronach, David; Roaf, Michael; Stronach, Ruth; Bรถkรถnyi, S. (1978). "Excavations at Tepe Nush-i Jan". Iran. JSTOR. 16: 1-120. doi:10.2307/4299646. Retrieved 2015-03-02.
- خورشید
- نامیرا و جاودانی
- ایزد مهر و سوریاش کاسیان
- «تپه نوشیجان». فرهنگنامه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۳-۰۲.
- «سیگلو». فرهنگنامه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۳-۰۲.
منابع
| مرکز |  | |
|---|---|---|
| شهرستان‌ها | ||
| شهرها | ||
| بخش‌ها | ||
| جای‌های دیدنی | آتشکده نوشیجان • آرامگاه استر و مردخای • آرامگاه باباحسین • آرامگاه باباطاهر • آرامگاه بوعلی سینا • آرامگاه حبقوق نبی • امامزاده یحیی • بازار همدان • برج قربان • پیست اسکی الوند • تپهٔ باستانی هگمتانه • تپه عباس‌آباد همدان • تپه مصلی همدان • حمام قلعه • سد اکباتان • غار علی‌صدر • کتیبه‌های گنج‌نامه • کلیسای گریگوری استفان • کلیسای حضرت مریم • کلیسای آنجلی • گنبد علویان • مجسمه شیر سنگی • مناطق حفاظت شدۀ (لشکردر، ملوسان) • موزه مفاخر و مشاهیر همدان | |
| فهرست‌ها | ||
رده | ||
| آذربایجان شرقی | 
 | |
|---|---|---|
| آذربایجان غربی |
| |
| اردبیل | ||
| اصفهان | ||
| ایلام | ||
| بوشهر |
| |
| تهران |
| |
| چهارمحال و بختیاری | ||
| خراسان شمالی |
| |
| خراسان رضوی | ||
| خراسان جنوبی | ||
| خوزستان | ||
| سمنان | ||
| سیستان و بلوچستان | ||
| فارس | ||
| قزوین |
| |
| قم | ||
| کردستان | ||
| کرمان | ||
| کرمانشاه | ||
| گلستان | ||
| گیلان | ||
| مازندران | ||
| مرکزی | ||
| هرمزگان | ||
| همدان | ||
| یزد | ||
 آتشکدهها در ایران | ||
|---|---|---|
|  | |