قلعه بمپور
قلعه بمپور مربوط به دوره ساسانیان - دورانهای تاریخی پس از اسلام است و در ایرانشهر، شهر بمپور جای گرفته است. این اثر در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۴۵ با شمارهٔ ثبت ۵۵۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1] قلعه بمپور یکی از قلعههای نظامی مهم آسیا است که در ۲۴ کیلومتری غرب ایرانشهر، در بخش بمپور و در یک کیلومتری شمال شهر بمپور قرار دارد و بر روی یک تپه مصنوعی بلند به ارتفاع ۸۰ متر قرار گرفتهاست که بهترین زمان بازدید از آن، فصل پاییز و زمستان است.[2]
قلعه بمپور | |
---|---|
نام | قلعه بمپور |
کشور | ایران |
استان | سیستان و بلوچستان |
شهرستان | ایرانشهر |
اطلاعات اثر | |
کاربری | نظامی |
کاربری کنونی | گردشگری |
دیرینگی | دوره ساسانی |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۵۵۹ |
تاریخ ثبت ملی | ۱ اردیبهشت ۱۳۴۵ |
وجه تسمیه
در برخی از افسانههای محلی بمپور را مربوط به بهمن (پسر اسفندیار) میدانند که اول بهمن پور بوده و به مرور زمان به بمپور تبدیل گشته است و همچنین بر طبق اظهار نظر بسیاری از فضلای ایران و به استناد کتب تاریخی در قدیم الایام این محل را بن پهل مینامیدهاند که به معنی شهر آخر است و با بررسی آثار مکتوب گذشتگان نام باستانی این محل بن پهل بوده که با گذشت زمان به بن فهل، بن فول، بنفور، بنپور، و به بم پور (Bompour) تغییر نام پیدا کردهاست که امروزه فارسی زبانان به اشتباه آن را بمپور(bam pour) میخوانند.[3]
قدمت بنا
این قلعه که معروفترین قلعه بلوچستان است زمانی بسیار طولانی مرکز حکومت کرمان و بلوچستان بودهاست بنا بر تحقیق باستان شناسان قدمت آن به دورههای ساسانی واشکانی بر میگردد. این قلعه در زمان سلاجقه مورد استفاده بودهاست.[4] هرچند مردم بلوچستان بر این باورند که این قلعه توسط نادرشاه افشار ساخته شده و با وجود اینکه نادر اجازه ساخت قلعه یی را در منطقه بمپور به نصیر خان براهویی داد، اما بنای قلعه بمپور بسیار کهن تر از آن است و در سال ۱۹۶۰میلادی خانم بئاتریس دیرینهشناس انگلیسی بخشی از سراشیبی تپه زیر قلعه بمپور را مورد کاوش قرار داد و آثاری از دوران آغازین تاریخ به دست آورد.[5]
معماری بنا
این قلعه به صورت دو تکه ساخته شده که این دو بخش به لحاظ ارتفاع با هم یکسان نیستند، صحن پایین در ورودی دیواره شرقی قلعه قرار گرفته و چند برج نیز آن را احاطه کردهاست که مصالح بکار رفته در آن خشت و گل است.[6]
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایرانشهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- «قلعه بمپور، ایرانگردی تیشینه».
- «قلعه باستانی بمپور، اخبار صداوسیمای مرکز سیستان و بلوچستان».
- «قلعه بمپور، خبرگزاری میراث فرهنگی». بایگانیشده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹.
- «قلعه بمپور، صدا و سیمای سیستان و بلوچستان».
- «پیام بلوچ».