بلبل

بُلبُل (نام علمی: Luscinia megarhynchos)، که با نام‌های هزاردستان، شباهنگ، عندلیب، هزارآوا، هزارآواز، اژه‌ای، و بلبل معمولی نیز شناخته می‌شود، نام گونه‌ای پرنده خوش‌آوا و خوش صدا است.

برای دیگر کاربردها، بلبل (ابهام‌زدایی) را ببینید.
بلبل
هزاردستان
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: گنجشک‌سانان[1]
تیره: مگس‌گیران
سرده: هزاردستان
گونه: بلبل
نام علمی
Luscinia megarhynchos
برم، ۱۸۳۱
آوای هزاردستان
در پخش این پرونده مشکل دارید؟ ویکی‌پدیا:راهنمای رسانه را ببینید.

این پرنده زیبا و خوش اهنگ،در جنوب انگلستان، شرق و جنوب اروپا، مرکز آسیا و مناطقی از آفریقا زندگی می‌کند. در بیشتر نواحی ایران به جز بخش‌هایی از شرق، مرکز ومخصوصاجنوب وجود دارد و در بهار و تابستان فراوان است.[2]

این پرنده تأثیرات بسیاری در موسیقی آوازی و سازی ایران برجای گذاشته است. موسیقیدانان ایرانی همواره بلبل را سرمشق خود قرار داده و تنوع تحریر را از این پرندهٔ خوش آهنگ می‌آموختند. در این زمینه مثلی هست که می‌گویند فلان خواننده مانند بلبل چهچه می‌زند. نورعلی برومند، استاد موسیقی ردیف دستگاهی ایران وقتی برای معرفی موسیقی ایرانی به دعوت دانشگاه ایلینوی به آمریکا سفر کرد در ابتدای کلاس‌های خود نواری از صدای این پرنده را پخش کرده و برای دانشجویان از رابطه نغمه‌های موسیقی دستگاهی ایران با نوای این پرنده سخن گفته بود.[3] آوازهای بلبل در بیشتر موارد در هر نوبت دارای سه بخش (موتیف) است و گفته شده‌است که این پرنده تقریباً هیچگاه یک آواز را دو بار تکرار نمی‌کند.

بلبل پرنده‌ای است کوچک، که در سراسر ایران و خاورمیانه زندگی می‌کند. ماده بلبل آوازی دلکش، اما آهنگی غم‌انگیز دارد.[4][5][6]

مشخصات

این پرنده حدود ۱۵ سانتیمتر طول و پرهای بخش‌های بالایی بدنش قهوه‌ای و دمی تقریباً سرخ دارد. قسمت زیر بدنش مایل به سفید و پر زیر دمش به رنگ زرد یا قرمز است. پرنده بیشتر در سوراخ درختان و طول جویبارها و در واحات سرسبز به سر می‌برد.[4]

تغذیه

غذای اصلی بلبل را حشرات تشکیل می‌دهند. ماده این پرنده از ۴ تا ۶ تخم قهوه‌ای زیتونی همراه با لکه ریز سیاه می‌گذارد. پرنده نابالغ خال‌خال و لکه‌لکه‌است، اما به آسانی از روی اندازهٔ بزرگ‌تر دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفیدتر از سینه سرخ تمیز داده می‌شود. در بیشه‌های مرطوب، پرچین‌های انبوه لانه می‌سازد، در نزدیکی زمین درون بوته‌های خار و گزنه کاملاً پنهان می‌شود.[5]

زیرگونه‌ها
  • بلبل غربی (L. m. megarhynchos): اروپای غربی، آفریقای شمالی و آسیای صغیر، زمستان گذرانی در مناطق گرمسیری آفریقا
  • بلبل قفقازی (L. m. africana): قفقاز و شرق ترکیه به جنوب غربی ایران و عراق، زمستان گذرانی در شرق آفریقا
  • بلبل شرقی (L. m. golzii): دریای آرال به مغولستان، زمستان گذرانی در ساحل شرقی آفریقا

بلبل در فرهنگ مردم

هزاردستان یا بلبل پرنده ملی ایران زمین و بنگلادش است. عشق این پرنده به گل رز نیز بسیار در فرهنگ ملل مختلف مشهور است به طوری که در ادبیات و نگاره‌های ایرانی (گل و بلبل) و ترکیه بسیار به آن اشاره شده‌است. نقش گل و بلبل در گبه ایرانی بخصوص در میان عشایر کهگیلویه و بویر احمد از رایج‌ترین نقوش است و دو بلبل روبروی یکدیگر بر روی یک شاخه گل که گل‌های آن همان نیم گل‌های هشت پر است نشسته‌اند.[2]

نگاره
  • Ticino, Switzerland
  • Mannheim, Germany
  • Berlin, Germany
  • Bathing; Heidelberg Baden-Württemberg, Germany
  • Offenbach am Main, Hessen, Germany
  • Navahermosa, Huelva, Spain

پانویس
  1. Passeriformes
  2. بلبل، هزاردستان، دانشنامه پرندگان ایران
  3. محسنی، محسن (۱۳۹۵). هزاردستان؛ انگاره موسیقی ایران. تهران: سوره مهر. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۳-۰۶۴۵-۸.
  4. دکتر:، العلوی، هادی، «(عالم الطیور والحیوانات)»، دارالعودة، بیروت، لبنان، چاپ پنجم سال ۱۹۹۸ میلادی به (عربی).
  5. عطاءالله، سمیر، (موسوعة المعلومات العامة). دار عطاءالله للنشر والتوزیع، بیروت، لبنان، چاپ هشتم، سال انتشار ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).
  6. "منبع جعبه‌زیست". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 16 November 2008.

فهرست منابع و مآخذ
  • بلبل، هزاردستان دانشنامه پرندگان ایران
  • دکتر:، العلوی، هادی، «(عالم الطیور والحیوانات)»، دارالعودة، بیروت، لبنان، چاپ پنجم سال ۱۹۹۸ میلادی به (عربی).
  • عطاءالله، سمیر، (موسوعة المعلومات العامة). دار عطاءالله للنشر والتوزیع، بیروت، لبنان، چاپ هشتم، سال انتشار ۱۹۸۴ میلادی به (عربی).
  • "منبع جعبه‌زیست". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 16 November 2008.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بلبل موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به بلبل در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.