بهشهر

بهشهر ( تلفظ ) از شهرهای استان مازندران و مرکز شهرستان بهشهر است که در گذشته ( در دوره ی قاجاریه و قبل تر) آن را اشرف البلاد می‌نامیدند.

بهشهر
کشور ایران
استانمازندران
شهرستانبهشهر
بخشمرکزی
نام(های) دیگراشرف، اشرف البلاد
نام(های) پیشینتمیشه، تمیشان، پنج هزاره، اشرف البلاد، خرگوران
مردم
جمعیت۹۷٬۴۰۲ نفر (۱۳۹۵)[1]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۵ درجه
میانگین بارش سالانه۶۷۰ میلیمتر
روزهای یخبندان سالانه۱۷ روز
اطلاعات شهری
شهردارپوریا میرزا زنجانی[2]
ره‌آوردانار، مرکبات، دوغیله، حلوای گردویی، نصیری و شالی، پشت زیک
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۱۱
وبگاهhttp://behshahr.ir/
شناسهٔ ملی خودرو ایران۷۲ ق ،۸۲ ه‍
کد آماری۱۱۵۸
بهشهر

طبق آخرین سرشماری جمعیت بهشهر در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۹۷٬۴۰۲ نفر می‌باشد.

بهشهر یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. از محله‌های این شهر می‌توان زیروان، سنگ ذغال ، قائم، گرجی محله، فراش محله، نقاش محله، بازار محله، گرائیل محله، قنبرآباد، کشتارگاه، محله هتل (هتل اشرف)، فرهنگیان، مهدیه، فرودگاه، گلستان، گلشهر، ۱۷ شهریور، نواب صفوی، کوهی خِیل، شهید مدنی، شهید سازگار و عبدالحق اشاره کرد.

مردم

مردم بهشهر به زبان های فارسی و مازندرانی یا مازرونی[3] سخن می‌گویند. طبق آخرین سرشماری جمعیت بهشهر در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۹۷٬۴۰۲ نفر می‌باشد.

تاریخ

پیشینه و وجه تسمیه

نام بهشهر پیش از دوره صفوی، تمیشان، خرگوران، نامیه، پنج هزاره بوده‌است. چون مادر شاه عباس، اشرف الملوک از اهالی بهشهر بوده، شاه عباس هم با مسافرت به بهشهر، این شهر را پایتخت تابستانی خود ساخته و نام آن را به اشرف‌البلاد، برگرفته از نام مادرش و به معنی بهترین و شریف‌ترین شهرها، تغییر داده‌است. او، کاخ‌ها و عمارت‌هایی را در بهشهر بنا نهاد که میشود از آنها به کاخ صفی آباد و کاخ عباس آباد اشاره کرد. رکن الاسفار، از درباریان دوره ناصری، در سفرنامه خود وجه تسمیه دیگری را برای اشرف ذکر می‌کند. او معتقد است زمانی که شاه عباس این شهر را به صورت مدرن و امروزی بنا نهاد، پاره‌ای از درباریان گفتند «هذا اشرف من فرح آباد» و همین کلمه به مذاق شاه خوش آمد.

به‌طور کلی ناحیه جنوبی دریای مازندران از گذشته بسیار دور از اهمیت سیاسی، تاریخی و نظامی فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده‌است. بررسی و کاوش‌هایی که در سواحل دریای خزر در مکان‌هایی مانند سابقه غارهای هوتو و کمربند واقع در ۲ کیلومتری شهرستان بهشهر در روستای شهید آباد (تروجن) و همچنین در گوهر تپه واقع در ۱۰ کیلومتری شهرستان بهشهر ودر منطقه رستمکلا انجام گرفته‌است، قدمت این ناحیه را به دوره غارنشینی و تقریباً ۱۰۰۰۰ سال پیش به ثبت رسانده‌است. تحقیقات دیگر موید آن است که در ادوار باستانی این منطقه یکی از حوزه‌های مهم تمدن گذشته بوده‌است.

گوهرتپه

هنگام جهان‌گشایی و کشور گشایی کوروش کبیر چندین هزار سرباز در فتح بابل در سال ۵۳۹ق. م ۲۰ هزار پیاده و ۴هزار سواره از مردم تبرستان در سپاه او بودند و همچنین در جنگ‌های بین ایران و یونان در زمان خشایار شاه به‌طوری‌که هردوت مورخ یونانی می‌نویسد دسته‌ای از جوانان و چریک‌های مردمی و تبری با ساز و برگ‌های آراسته از کمان از چوب خیزران و پوشش‌های خیره‌کننده به سپهسالاری آریا همراه شاهنشاه ایران بودند. براساس کاوش‌های باستان‌شناسی که از تپه‌های شمال غرب بهشهر (نزدیک رستمکلا) به عمل آمد یک قطعه هاون سنگ سفید را کشف نموده و که به ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد بر می‌گردد، یا اینکه غارهای هوتو و کمربند آثار حیات در دوران‌های فرو لیتیک (میانه سنگی) ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد و نئولیتیک (پارینه) سنگی را در محدوده بهشهر بیان دارد. در دوره ساسانیان آنچه مسلم است حکومت شرقی مازندران (شهرستان فعلی بهشهر چه جلگه چه هزارجریب) با خانواده کشنسف بوده‌است این خاندان تا سال ۵۲۸ م در مازندران حکومت داشته‌اند و در این سال چون حکومت طبرستان بفرمان قباد (۴۸۷–۵۳۱) ساسانی به پسر بزرگش کاوس که یکی از سر سپردگان و طرفداران سر سخت مزدک بود ظاهراً برچیده شد و کیوس رسماً پادشاه طبرستان گردید و پایتخت او هزار جریب و کیاسر بود. از کیوس فرزندی ماند به نام شاهپور که در نزد عمویش انوشیروان بسیار عزیز بود و در دربار می‌زیست و پس از مرگ انوشیروان به طبرستان رفته و در آتشگاه کوسان (کوهستان امروزه در۴کیلومتری غرب بهشهر) یا در آتشکده پیرامون کیاسر هزارجریب به سر برده و مردم طبرستان علاقه زیادی به او پیدا کردند.

هنگام حمله اعراب به ایران و فرار یزدگرد سوم، وی از خراسان به مازندران آمده و مثل پدر در آتشکده کوسان بهشهر (مغرب بهشهر) معتکف شد و به عبادت مشغول گردید. تحقیقات به عمل آمده از متون تاریخی نشان می‌دهد که در اواسط قرن سوم هجری قمری دین اسلام در شکل علویان در این ناحیه نفوذ یافته‌است. شهرستان بهشهر در ابتدا به عنوان یکی از روستاهای حائز اهمیت با نام‌های نامیه، کبود جامه، تمیشه، قره طغان پنج هزاره، و اشرف معروف بوده‌است. در دوره صفویان، شکوفائی و رونق این ناحیه بیشتر گردید.

جاذبه‌های گردشگری، طبیعی و تاریخی

در جنوب غرب شهرستان بهشهر و در بالای ارتفاعات منتهی به دشت قرار دارد. این کاخ به دستور شاه عباس بزرگ ساخته شد و در زمان شاه صفی توسعه پیدا کرده‌است. این کاخ در میان باغی زیبا به صورت بنایی مربع شکل که دارای ابعاد ۲۵ × ۲۵ متر بوده و در دو طبقه ساخته شد. ورودی کاخ در سمت شمالی قرار داشته که با عبور از پنج پله امکان دسترسی به داخل طبقه اول کاخ وجود دارد. طبقه اول دارای اتاق‌های متعدد بوده که از طریق راهرو و هشتی امکان دسترسی به داخل آن وجود دارد. طبقه دوم نیز دارای راهرو و اتاق‌های زیبا است. از کاخ صفی‌آباد و تا باغ شاه بهشهر که به عمارت چهل ستون مشهور است، یک راه زیر زمینی احداث شده بود که در مواقع ضروری مورد استفاده عبور و مرور یا سایر جریان‌های دیگر می‌گردید.

باغ عباس‌آباد
پاییز عباس‌آباد
تصویر باغ عباس‌آباد
باغ عباس‌آباد در شب
قسمتی از آثار تاریخی عباس‌آباد
قایق‌های تفریحی دریاچه عباس‌آباد

از آثار تاریخی استان مازندران است. مجموعه باغ‌های عباس‌آباد در ۵ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که به عنوان یکی از باغ‌های ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.[4] این مجموعه شامل سد عباس‌آباد، مخزن و دریاچه سد، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری می‌شود. این مجموعه به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ ه‍.ق در محلی که پیشتر خرگوران نام داشت ساخته شده‌است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌آید. وسعت آن نزدیک به ۵۰۰ هکتار است.

آثار باقی مانده در تپه تاریخی گوهر تپه
آثار باقی مانده در تپه تاریخی گوهر تپه

یکی از محوطه‌های بزرگ پیش از تاریخ شمال ایران در استان مازندران شهرستان بهشهر ۲ کیلومتری شمال غربی شهر رستمکلا یا کیلومتر ۱۰ جاده بهشهر - ساری قرار گرفته‌است. انسان‌هایی که در غارهای باستانی مازندران چون غار گمیشان، غار هوتو و غار کمربند زندگی می‌کردند پس از خروج از غار به مرور باعث پیدایش گوهرتپه شدند، این تپه انسان‌ساز است. یعنی با گذشت زمان، مردم ساکن با از بین رفتن مکان‌های قبلی به مکان‌های بالاتر آمده‌اند. در عصر نوسنگی شکل زندگی روستا نشینی داشته و در دوره برنز و مفرغ مورد توجه قرار گرفته و حالت شهرنشینی پیدا کرده‌است. احتمالاً تا دوره برنز میانی فضای مسکونی و محل دفن در یک مکان بود. اما در دوره برنز متأخر (۴۰۰۰ سال قبل) هم از وسعت شهر کاسته شد و هم قبرستان را به خارج از فضای مسکونی انتقال داده‌اند. در بین دوره برنز و آهن حدود ۲۰۰ سال این منطقه خالی از سکنه شد و در عصر آهن قبرستان را به خارج از مکان مسکونی بردند و مکان دارای سراشیبی را برگزیدند تا شاهد نفوذ آب نباشند. اقوام این منطقه پس از فروپاشی شهر و کوچ به مناطق کوهستانی اجساد نیاکان خود را برای تدفین در زادگاه‌شان به گوهر تپه حمل کرده و همراه با مراسم آیینی در این منطقه به خاک می‌سپردند.

نمائی از کاخ دیوانخانه
باغشاه واقع در بهشهر
باغشاه واقع در بهشهر اثر ژول لورانس

باغ چهل‌ستون اشرف مربوط به دوره صفویه است و در بهشهر، واقع شده و این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[5] این باغ که به پارک ملت بهشهر نیز شهرت دارد با ابعاد ۱۷۰ متر عرض و۵۵۰ متر طول، در سال ۱۰۲۱ هـ. ق به دستور شاه عباس طرح‌ریزی و طی چند سال احداث شده و محل بارعام و تشریفات شاه عباس و پذیرایی مهمانان بوده‌است. این باغ دارای دو خیابان اصلی می‌باشد که محور طولی باغ با چشم‌اندازی به سوی شمال و دریا است، و در نقطه تقاطع آنها، استخر بزرگ باغ قرار دارد.

تصویری قدیمی از چشمه عمارت
نمای شمالی
نمای جنوب غربی

مربوط به دوره صفوی است و در بهشهر، بلوار شهید هاشمی نژاد، خیابان پاسداران، جنب آب وفاضلاب واقع شده و این اثر در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۵۲ با شمارهٔ ثبت ۹۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6] معماری این بنا به صورت دو طبقه بوده و هم‌اکنون طبقه همکف و جزری از طبقه اول آن باقی مانده‌است. از ویژگی‌های معماری این بنا سیستم آب‌رسانی آن است. در وسط عمارت همکف مظهر چشمه وجود دارد. با استفاده از تنپوشه‌های سفالی آب به حوضچه‌های طبقه اول هدایت شده و پس از سرریز به صورت آبشار به چشمه طبقه همکف و حوض‌های اطراف بنا سرازیر می‌شده‌است. این بنا در روزگار آبادانی مزین به نقاشی‌های رنگارنگ. کاشی‌های متنوع بوده‌است. علت نامگذاری آن، جوشیدن چشمه‌ای از دل زمین، در طبقه همکف این عمارت تاریخی است.

دهانه بالایی غار هوتو از بیرون.
دهانه بالایی غار هوتو و سوراخی که در سقف آن قرار دارد.
نمایی رو به غرب از دهانه غار هوتو (۱۳۹۲).

این غار قدمتی تاریخی دارد و آثار باستانی مهمی دربارهٔ زندگی انسان‌های اولیه در آن پیدا شده‌است.[7] این غار در دامنه کوه البرز و رو به غرب و در ابتدای ورودی شهر بهشهر و در فاصله پنجاه متری جفت خود، غار کمربند قرار گرفته‌است و دارای دو مدخل در دو ارتفاع مختلف و یک سوراخ تهویه در سقف است. این غار و غار کمربند، به لحاظ کشف اسکلت انسان با قدمت حدود ده هزار سال معروفیت جهانی دارد. اهمیت غار و آثار کشف شده در آن تا به اندازه‌ای است که در برخی موارد از این غار به معدن طلای انسان‌شناسان یاد شده‌است. مهم‌ترین این کشفیات که به «انسان هوتو» (Hotu man) مشهور است؛ سه اسکلت شامل اسکلت‌های یک مرد و زن بالغ به همراه اسکلت زنی جوان می‌باشند. تصاویری از این اکتشافات که در سال ۱۳۳۰ شمسی (۱۹۵۱ میلادی) به سرپرستی پروفسور کارلتون استیونز کون استاد دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا انجام شده‌است، در بخش بایگانی موزه باستان‌شناسی و انسان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا موجود است.

آتشکده کوسان واقع در بهشهر

مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بهشهر، روستای کوهستان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6] بنا بر گواهی تاریخ، قریه‌ای که اکنون به کوهستان معروف است زمانی «طوسان» نام داشت که به دست «طوس نوذر» که از خاندان «کیانیان» بوده بنیاد شده‌است.

نمای جنوبی ساختمان شهریاری در فصل پاییز.
تالار فوقانی.
آیینه خانه.
نمای شمالی.

مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بهشهر، بخش یانه‌سر، روستای یانه سر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۸۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[8] این ساختمان به عنوان مقر حکومت سردار رفیع یانه سری یا سردار رفیع یانسری به ثبت رسیده‌است.

  • قلعه نرگسی:

مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بهشهر، روستای گرجی محله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۰۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

شبه جزیره‌ای است در منتهی‌الیهِ جنوبِ شرقیِ دریای خزر، در دوازده کیلومتریِ شمالِ شهرِ بهشهر واقع در استان مازندران ایران. مساحت آن بیش از شصت‌وهشت هزار هکتار و ارتفاعِ آن بینِ ۱۵ تا ۲۸متر کم‌تر از سطحِ دریای آزاد است.[9] میانکاله از سال ۱۳۴۸ به عنوان «منطقه حفاظت‌شده» تعیین شد و هم‌اکنون با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد. یکی از دلایل اهمیت میانکاله این است که در تمام سواحل جنوبی دریای خزر هیچ منطقه‌ای جز آن وجود ندارد که محیط طبیعی آن در وضعیتی نسبتاً دست‌نخورده باقی‌مانده باشد. تمامی سواحل دیگر به‌طور گسترده با ساخت‌وسازهای انسانی همچون جاده، شهر و روستا و کارخانه‌ها دگرگون شده‌اند. به همین دلیل سلامتی این منطقه اهمیت بسیاری در حفظ سلامتی کل دریای خزر دارد. سلامتی نسبی میانکاله موجب شده تا تالاب‌ها و سواحل این منطقه علاوه بر پرندگان مهاجر، محل تخم‌گذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر نیز باشد، به ویژه کپور و کفال و ماهیان خاویاری. نزدیک به نیمی از خاویار ایران از آب‌های این منطقه صید می‌شود.[10]

دهانه غار کمربند

این غار در همسایگی غار هوتو بوده و در آن ابزارهای شکار و آثاری از دوران‌های پارینه‌سنگی و میان‌سنگی کشف شده‌است. در دوران معاصر، کارلتون استیونز کون برای اولین بار به کاوش غار طی ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۱ پرداخت.[11] پروفسور کارلتون استیونز کون که برای ادارهٔ کل باستان‌شناسی کار می‌کرد، ضمن کاوش‌هایی در سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۲۹ (۱۹۴۹ تا ۱۹۵۰) در غار کمربند، پارچه‌هایی به دست آورد که ثابت می‌کند اقوام ایرانی از همان آغاز غارنشینی، پشم گوسفند و بز را به‌صورت پارچه می‌بافتند.

گورستان سپیدچاه واقع در هزارجریب بهشهر
گورستان سپیدچاه واقع در هزارجریب بهشهر

معروف به اسپه چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۸۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6] در روستای سفیدچاه رسم بوده‌است که سنگ قبر مردگان را بر اساس شغل آن‌ها حکاکی می‌کردند، اما بعد از مرگ آخرین بازمانده سنگ‌تراشان و حکاکان مصیب محله، عمر حکاکی روی سنگ‌ها هم به پایان رسیده و درگذشتگان جدید روستا، با سنگ‌های امروزی دفن می‌شوند.

مربوط به دوره پهلوی است و در بهشهر، خیابان شهید هاشمی نژاد، جنب باغ شاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان بهشهر، دامنه کوه‌های هوتوکش واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان بهشهر، روستای آسیاب سر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۰۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بهشهر، بخش قره طغان، روستای قره تپه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6] عمارت افغان نژاد در روستای قره‌تپه بر بالای تپه‌ای به همین نام واقع است. این مجموعه شامل سه عمارت و یک حمام زیبا بود که از یادگارهای کم‌نظیر عصر قاجاریه در مازندران است. این بنای سه طبقه دارای پنجره‌های زیبای ارسی در شرق بنا و درهای زیبا با تزیینات شیشه‌ای و تراس طبقه اول دارای طاق‌های قوسی شکل است. علاوه بر عمارت مسکونی، حمام مجموعه نیز در ضلع جنوبی قرار گرفته و دارای تزیینات آهک بری زیبایی است. این حمام دارای سربینه، راهروی ورودی بینه و سرویس‌های بهداشتی بود. در دیوارهٔ بینه و سربینه گچ بری‌های زیبا با طرح گل و گیاه به شکل طوماری مشاهده می‌شود.

مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان بهشهر، روستای شهید آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

  • آبشار اسپه او:

منطقه گردشگری اسپه او در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرستان بهشهر در استان مازندران و در عرصهٔ جنوبی، بر روی ارتفاعات رشته کوه البرز و در بخش مرکزی شهرستان، به نام هزارجریب واقع می‌باشد. هزارجریب منطقهٔ کوهستانی شهرستان است که روستاهای زیادی را در دل خود جای داده‌است. جریب به معنای روستا و هزارجریب اشاره به تعداد بسیار روستاها در این بخش دارد. آبشار زیبا و دیدنی اسپه او به معنای آب سفید، با ارتفاعی بالغ بر ۴۰۰ متر، در دل کوه سیاخانی از چشمه ای که از شکاف سنگی در زیر درختی کهنسال می‌جوشد سرچشمه می‌گیرد. این آبشار به صورت پله کانی و کاسه ای است و دارای حوضچه‌های آهکی متعدد در ۷ طبقه می‌باشد که در طول سالیان متمادی ایجاد شده‌اند و سرانجام به رودخانه نکارود می‌ریزد. در اثر برخورد آب با سنگهای بستر و سر خوردن از روی آنها حالتی کف آلود و سفید رنگ ایجاد می‌شود که نام این آبشار که به زبان محلی (مازندرانی) به همین معناست، از روی آن نهاده شده‌است. آبشار بسیار باشکوه و بلند اسپه او پوشیده از خز می‌باشد و به خاطر شرایط آهکی بودن سنگ آن به راحتی می‌توان از پایین تا محل سرچشمه از آبشار بالا رفت و از طراوت و خنکای آب و همچنین طبیعت و مناظر بی بدیل قسمتهای مختلف آبشار لذت برد. نزدیکترین روستاها به این منطقه از سمت شمال روستای غربی محله و از سمت غرب روستای روبار می‌باشند. ارتفاع منطقه اسپه او از سطح دریا نیز ۷۸۰ تا ۱۱۲۰ متر است. در حال حاضر تنها راه دسترسی به منطقه اسپه او مسیر اصلی آسفالته از جاده پاسندرز شهرستان بهشهر به سمت روستاهای منطقه هزارجریب می‌باشد. پس از رسیدن به پل حد واسط روستاهای رودبار و غریب محله که تنها تا اینجا امکان استفاده از خودرو می‌باشد، می‌بایست با قرار دادن ماشین در حاشیه جاده اصلی، با ورود به راه فرعی به طول ۷ کیلومتر در حریم رودخانه به سمت چپ، تا رسیدن به آبشار را پیاده پیمود. این مسیر جذاب و زیبا به گونه ای است که قسمتی از راه را باید از درون آب رودخانه و در قسمتهایی دیگر، از میان جنگل عبور نمود.

عمارت صیامی
عمارت صیامی

مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بهشهر، روستای گرجی محله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[6]

آبشار سنگ نو

این آبشار در منطقه جنوبی بهشهر و در ۳ کیلومتری دل جنگل‌های جنوبی بهشهر قرار دارد وجه تسمیه آن به این خاطر است که به خاطر فشار آب یک حوض بزرگ سنگی یا به اصطلاح مازنی یک نور سنگی در زیر آبشار درست شده و به آن سنگ نور اطلاق می‌گردد. مجموعه دیدنی سنگ نو در اعماق جنگل‌های کوه‌های پیش کوه جهان مورا در البرز شرقی قرار گرفته و شامل چهار آبشار است که بزرگترین آن حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد. پوشش گیاهی منطقه به‌طور عمده درختان بلوط وحشی انجیلی ممرز و انواع سرخس به ویژه گونه سرخس عقابی است. رودخانه در اثر فرسایش بستر رسوبی در طول زمان ایجاد شده و آب آن بسیار گواراست.

منطقه ویژه اقتصادی بندرامیرآباد، در شرق استان مازندران و فاصله ۵۱ کیلومتری مرکز استان قرار دارد. این منطقه با دارا بودن اراضی پشتیبانی وسیع برخورداری از زیر ساخت حمل و نقل مدرن چند وجهی، اسکله رو – روریلی و کامیون جهت ترانزیت و حمل یکسره کالا و همچنین دسترسی آسان به بازار مصرف کشورهای CIS با جمعیت بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر توانسته نقش مهمی را در ابعاد ملی و منطقه ای ایفا نماید. منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد به عنوان یکی از نمادهای توجه ایران به مقوله ترانزیت کالا و ایجاد زیرساختهای اساسی حمل و نقل در جهت رسیدن به استانداردهای جهانی و استفاده از حداکثر ظرفیت ترانزیتی کشور، نقشی بسیار مهم با اهدافی بسیار بزرگ مانند کسب درآمد ارزی، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بخش خصوصی، افزایش نقش جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر و ایجاد گذرگاه در شمال کشور را بر عهده گرفته‌است. عملیات احداث این مجتمع بندری بزرگ و مدرن از سال ۱۳۷۵ آغاز شد. استعدادهای بالقوه و امکانات متعدد آن موجب گردید در سال ۱۳۷۶ از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد به عنوان منطقه ویژه اقتصادی به تصویب برسد. پس از پنج سال تلاش، اولین نشانه‌های بندری بزرگ پدیدار شد و در اردیبهشت سال ۱۳۸۰ فاز اضطراری بندر بدست مرحوم شهید دکتر دادمان، وزیر فقید وقت راه و ترابری افتتاح شد.

مکان‌نگاری

آب و هوا

شهر بهشهر به دلیل قرار گرفتن میان کوه و دریا، آب و هوای معتدل و مرطوب دارد و میزان بارش زیاد باران و رطوبت بالا و قسمت‌های جنوبی شهرستان به دلیل دارا بودن پوشش کوهپایه‌ای و ارتفاع زیاد آب و هوای سردتر و کوهستانی و زمستان‌های بارانی و برفی دارد.

نقشه آب و هوایی ایران داری آب و هوای کاسپینی در شمال کشور

آمار سالیانه ایستگاه‌های سینوپتیک اداره کل هواشناسی استان مازندران در سال ۱۳۸۷[12]

آمار سالیانه آب و هوای بهشهر[12]
نوع پارامتر بهار تابستان پاییز زمستان سالانه
میانگین دما (درجه سانتیگراد)۱۹٫۴۲۶٫۸۱۵٫۲۹٫۳۱۷٫۷
حداقل مطلق دما (درجه سانتیگراد)۶٫۸۱۷-۲٫۰-۲٫۸-۲٫۸
حداکثر مطلق دما (درجه سانتیگراد)۳۵٫۸۴۰٫۶۳۲٫۰۲۹٫۵۴۰٫۶
مجموع ساعات آفتابی (واحد ساعت)۵۵۰٫۷۶۰۹٫۶۴۲۴٫۹۳۸۷٫۶۱۹۷۲٫۸
نوع پارامتر: تعداد روزهای بارندگی۲۳۴۷۳۴۳۲۱۱۴
حداکثر بارندگی روزانه، میلی‌متر۱۰٫۵۲۷٫۶۵۰٫۹۲۷٫۷۵۰٫۹
مجموع بارندگی، میلی‌متر۳۶٫۶۸۲٫۸۳۲۴٫۴۱۷۷٫۷۶۲۱٫۵
تعداد روزهای یخبندان۰۰۳۱۱۳۱۴
میانگین رطوبت (%)۷۶۷۶۸۲۸۲۷۹

اقتصاد

انار شیرین و ترش یکی از محصولات مهم و ارزشمند برای بهشهر است که دارای شهرت جهانی می‌باشد کشاورزان از فروش آن سود خوبی می‌برند.

نارنگی، پرتقال، برنج، دانه‌های روغنی آفتابگردان، کلزای بهشهر معروف بوده بهشهر از مراکز تولید تخمه، روغن نباتی و صابون در ایران است و کارخانه چیتسازی آن قدمت زیادی دارد. منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی بندر امیرآباد نیز از مناطق اقتصادی رو به رشد در نزدیکی بهشهر است. همچنین وجود کارخانه بهپاک بهشهر که یکی از بزرگترین تولیدکننده روغن نباتی و سویا در خاورمیانه است به این شهر زیبا وجهه خاصی داده‌است. قابل توجه است که این کارخانه محصولاتی مانند روغن نباتی لادن و بهار و سویای سبحان را تولید می‌کند. قابل ذکر است که بندر امیرآباد بهشهر یکی از بزرگترین بنادر شمال کشور است و هم‌اکنون نیز تنها بندر شمال کشور است که خط راه‌آهن به آن متصل است.[13]

شهرسازی

رفت‌وآمد

فاصله این شهرستان تا تهران ۲۸۵، تا ساری ۴۵ و تا گرگان ۹۰ کیلومتر است.

حمل و نقل

جاده ۲۲ از بهشهر می‌گذرد. این شهر دارای یک پایانه مسافربری بین شهری است. هم‌اکنون حدود ۶۰۰ دستگاه خودرو و ۱۰ ون در این شهر مشغول به کار اند که با توجه به جمعیت شهر این تعداد ناکافی ست.

اتوبان و کمربندی‌ها
  • اتوبان بهشهر- ساری
  • اتوبان بهشهر- گرگان
  • کمربندی آیت الله جباری
  • بلوار هاشمی نژاد
  • بلوار امام خمینی
  • بلوار مطهری (فرودگاه)
  • بلوار آیت الله کوهستانی
  • بلوار جمهوری اسلامی
  • بلوار …

خیابان‌های اصلی
  • خیابان امام خمینی
  • خیابان هنر
  • خیابان رجایی
  • خیابان فرودگاه
  • خیابان انقلاب
  • خیابان مفتح
  • خیابان قائم
  • خیابان پاسداران
  • خیابان …

راه‌آهن
رضاشاه پهلوی در حال سفت کردن آخرین پیچ راه‌آهن مازندران

راه‌آهن سراسری ایران راه‌آهن سراسری در شمال، از این شهر عبور کرده و سپس تا گرگان ادامه می‌یابد. اولین خط راه‌آهن نوین ایران در دوران رضا شاه پهلوی پس از عبور از بهشهر تا بندر شاه (بندر ترکمن امروزی) کشیده گشت، پس از اتمام ساخت پل گردن در ساری اولین قطار در مهرماه ۱۳۰۸ به دستور رضا شاه پهلوی عازم بندر ترکمن گردید. پس از آن هم‌زمان با احداث راه‌آهن خوزستان، کارها در رشته کوه‌های البرز آغاز گردید، کارگران مازندرانی و ترک و… در کنار سایرین و مهندسین و پیمانکاران به ویژه آلمانی‌ها، کار ساخت تونل‌ها و پل‌ها را پیگیری کردند.

مراکز علمی
  • دانشگاه علم و فناوری مازندران[14]
  • دانشگاه پیام نور بهشهر
  • دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر
  • دانشگاه علمی - کاربردی بهشهر
  • دانشگاه غیرانتفاعی تمیشان
  • دانشکده فنی امام خمینی

خدمات شهری

بیمارستان‌ها

بهشهر دارای سه بیمارستان دولتی و دو بیمارستان خصوصی است.

  1. بیمارستان دولتی امام خمینی واقع در خیابان امام خمینی که این بیمارستان درسال۱۳۱۷ با کلیه بخش‌های داخلی – جراحی- زنان – زایمان – اطفال – نوزادان به عنوان تنها بیمارستان شهرستان تأسیس و از سال ۱۳۲۷ با اخذ پروانه بهره‌برداری به ارائه خدمات به مردم محروم منطقه پرداخت.[15]
  2. بیمارستان دولتی سیدالشهدا در ورودی غربی بهشهر قرار دارد. بیمارستان شهداء بهشهر با همت و تلاش مسئولین و خیرین محترم شهرستان، در سال ۱۳۷۸ تأسیس و در سال ۱۳۸۰ به بهره‌برداری رسید. مالکیت این بیمارستان حقوقی و نحوه اداره آن انتفاعی است. این بیمارستان به عنوان سانتر تخصصی زنان و زایمان مشغول به فعالیت می‌باشد.[16]
  3. بیمارستان دولتی خاتم الانبیا که با جدیدترین تجهیزات، مجهزترین و بزرگترین بیمارستان شرق استان می‌باشد. زمین این بیمارستان توسط آقای موسی اشرفی جهت تأسیس بیمارستان به دانشگاه علوم پزشکی مازندران اهداء گردید.
  4. بیمارستان دکتر امیدی بهشهر که در خیابان آیت ا… کوهستانی روبروی مقبره بی بی زینب واقع شده‌است. بیمارستان دکتر امیدی، بیمارستانی خصوصی ـ درمانی است که در سال ۱۳۵۲ با ظرفیت ۳۰ تخت ثابت، تأسیس و در حال حاضر ۴۶ تخت دائر دارد. تخصص‌های موجود در این بیمارستان عبارتند از: جراحی، زنان و زایمان، کودکان، گوش و حلق و بینی، ارولوژی، ارتوپدی..
  5. بیمارستان خصوصی مهر دارای ۱۰۰ تخت و بخش‌های اورژانس، اطفال، زنان و زایمان، داخلی، جراحی عمومی با اتاق عمل، ای سی یو و سی سی یو، رادیو لوژی، آزمایشگاه و ۵ بخش بستری در خیابان پاسداران واقع شده‌است.[17]

مشاهیر

سوغاتی‌ها

سوغاتی‌های بهشهر شامل غذاهای سنتی، میوه‌ها و صنایع دستی این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

غذاهای سنتی

غذاهای سنتی بهشهر شامل، ناز خاتون، آش گزنه (گزنه آش) ،آش کدو ،آش ترش(تِرش آش)، آش دوغ، ته چین، فسنجان، انار تیم خِرِش، خورش مرغ ترش، باقالا پلو، امرغ شکم پر، کدو پلو (کهی پِلا)، اکبر جوجه، ماهی شکم پر، و… می‌شود؛ لازم است ذکر شود که خورشت فسنجان آن به دلیل استفاده از رب انار شیرین طعم مَلَس دارد.

نان و شیرینی: تندیر نون (نان محلی)، حلوای گردو (اَغوز حِلوا)، سوهان کنجد (پِشتِ زیک) ،برنجک (بهاردانه)، پیس گندله، قَتِلمِه (قَتِلمِه) کوماج، نصیری و… لازم است ذکر شود (قَتِلمِه)بیشتر در ایام ماه مبارک رمضان و در سفره افطاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترشی:بادمجان ترشی، سیر ترشی، هفت بیجار، ترشی یِرآلماسی، ناز خاتون، وینگوم زالک، هلی ترشی، آبغوره، آب نارنج و …

مربا: آلبالو، بِه، تمشک، گلابی، سیب، پرتقال، انجیر، هویج، بهارنارنج و …

شربت: بهارنارنج، آلبالو، انار و …

میوه و … : انواع مرکباتی مانند انار یکی از محصولاتی مهم برای بهشهر که شهرت جهانی دارد، انجیر، ازگیل جنگلی (کِنِس)، گلابی وحشی، تمشک وحشی جنگلی، زردکیجا (نوعی قارچ‌خوراکی)، گزنه و ولیک، غوره، کنجد، خرمالو وحشی، برنج، سویا، کُلزا ،تره بار، گوجه سبز، توتون، و…

صنایع دستی

صنایع‌چوبی، مبل سازی، نساجی، حصیربافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، جوراب‌بافی، پارچه‌بافی، سفال‌گری و…

جمعیت

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۹۷٬۴۰۲ نفر جمعیت بوده‌است.[18] مردم شهر بهشهر به زبان مازندرانی گویش می‌کنند.[3]

منابع
  1. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  2. «شهرداران از ابتدا تا کنون». وبسایت شهرداری بهشهر (بازبینی خرداد ۱۳۹۹).
  3. نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).
  4. جمشیدی، مژگان، عباس‌آباد بهشهر، آماده ثبت جهانی، در: روزنامه ایران> شماره ۳۸۱۲ ۲۴/۹/۸۶> صفحه ۱۱ (ایران زمین).
  5. «سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۵-۱۹.
  6. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
  7. «پایگاه پژوهشی غارهای باستانی در مازندران راه اندازی می‌شود». خبرگزاری میراث فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۰.
  8. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
  9. سیمای میراثِ فرهنگیِ مازندران. (ISBN 964-7483-19-8) تهران
  10. نیمی از پرندگان، اینجا هستند محسن کاظم پور، روزنامه جام جم
  11. "ḠĀR". Encyclopædia Iranica. Retrieved 12 December 2010.
  12. «آمار سالیانه آب و هوای استان مازندران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۱۹.
  14. www.mazust.ac.ir
  18. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  • کتاب اشرف البلاد.
نقشه استان مازندران به تفکیک شهرستان


زاغمرز

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.