عمارت شهرداری (تهران)

عمارت بلدیه تهران یا ساختمان شهرداری تهران ساختمان باشکوهی بود که به دستور موسیو گاسپار ایپگیان، شهردار ارمنی وقت تهران، در میان سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۲ خورشیدی در ضلع شمالی میدان توپخانه (میدان سپه) تهران ساخته شد.[1][2] این ساختمان در میان سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۸ ویران شد[3] (تاریخ تخریب در برخی منابع ۱۳۴۷ آمده است[2]) و جای آن فضای سبز ایجاد و پس از مدتی به پایانه اتوبوسرانی شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه واگذار گردید.[2][4] رونما و دکور این ساختمان در شهرک سینمایی غزالی برای ساختن فیلم‌های تاریخی شبیه‌سازی شده است.

مختصات: ۳۵٫۶۸۶۳۰۲°شمالی ۵۱٫۴۲۱۶۰۴°شرقی / 35.686302; 51.421604
ساختمان شهرداری
نامساختمان شهرداری
کشورایران
استانتهران
شهرستانتهران
اطلاعات اثر
سال‌های مرمتتخریب شده
دیرینگیقاجاریه
دورهٔ ساخت اثراحمد شاه
بانی اثرگاسپار ایپگیان
اطلاعات بازدید
امکان بازدیدتخریب شده

پیشینه ساختمان

پس از کودتای سوم اسفند و صدارت سید ضیاءالدین طباطبایی فردی ارمنی به نام گاسپار ایپگیان کفیل بلدیه شد. او با جدا کردن بلدیه از نظمیه دگرگونی بسیاری در آن پدید آورد. ایپکیان برای ساماندهی و اداره امور شهرداری کوشید آنها را متمرکز کند. از این رو نخستین ساختمان مرکزی شهرداری تهران را بخش شمالی میدان توپخانه پایه‌گذاری کرد. با کنار رفتن دولت سید ضیاء و به قدرت رسیدن سردار سپه، سرلشکر کریم بوذرجمهری شهردار تهران شد و ساختمان نیمه‌کاره بلدیه یا شهرداری پسین آماده شد. این ساختمان تا میانه‌های دهه چهل خورشیدی همچنان بر پا بود و نماد شهرداری تهران به شمار می‌رفت.[5]

با این همه در درازنای این چهل و چند سال، این ساختمان دگرگونی‌های بسیاری را به خود دید و سر در آن سه بار تغییر شکل داد. در واپسین تغییر در دهه چهل آمیزه‌ای نا بهنجار از معماری قرن نوزدهمی و معماری مدرن دهه چهل نمای این ساختمان را زشت کرد تا جایی که پس از چندی بنا به کل تخریب شد.[5]

ویژگی‌های معماری و مکانی
دومین نمای ساختمان شهرداری پس از تخریب تاج ورودی و ساخت بالکن

معمار این بنا نیکلای مارکف معمار برجسته ایرانی گرجستانی مقیم ایران بود. مارکف برای شهرداری تهران کار می‌کرد و ساختمان‌های بسیاری را در تهران و شهرهای پیرامونی آن ساخته‌است.[6][7]

در ضلع شمالی این ساختمان، یک کوچه باریک چهار متری بود که کوچه پشت شهرداری نام داشت. ساختمان‌هایی که بر این کوچه باریک جای گرفته بودند، پس از تخریب ساختمان شهرداری نمای میدان توپخانه شدند.[8]

طرح‌های بازسازی

طرح بازسازی این ساختمان در قالب طرح ساماندهی میدان توپخانه به همراه ساختمان تلگرافخانه از سال 1382 توسط مهندسین مشاور آمود مطرح شد و پس از تایید سازمان میراث فرهنگی و ترافیک در سال ۱۳۸۳ طرح بازسازی بدنه‌های شمالی و جنوبی میدان توپخانه تهران در کمیسیون ماده پنج شهرداری تهران به تصویب رسید و قرار بود که با جابجایی پایانه اتوبوس شهری از محل پیشین ساختمان بلدیه و ساخت راه زیرگذر پیاده‌رو از ایستگاه مترو به سوی خیابان فردوسی با احیای بدنه‌های تاریخی این میدان، سیمای تاریخی دوره پهلوی اول بازسازی شود.[9] در سال ۱۳۹۱ نیز طرح احیای نقش فرهنگی- گردشگری میدان توپخانه مطرح شد.[10]

خانه شهر

با گذشت نیم سده از ویرانی این ساختمان، در فروردین ۱۳۹۴ در راستای انجام پروژه «طرح ساماندهی میدان امام خمینی» عملیات اجرایی ساخت دوباره ساختمان بلدیه در میدان توپخانه با همان شکل و نما آغاز شد. در طرح ساماندهی میدان توپخانه ساختمانی به سیمای عمارت بلدیه تهران (ساختمان شهرداری تهران) به نام خانه شهر در بخش شمالی میدان ساخته می‌شود. این ساختمان ۱۸ هزار مترمربعی قرار است با کاربری فرهنگی در چهار طبقه (دو طبقه زیرزمین و دو طبقه روی زمین) در زمینی به مساحت ۴۵۰۰ مترمربع بر پا گردد.[2]

نگارخانه
  • نمای ضلع شرقی و جنوبی ساختمان
  • عمارت شهرداری در سویه شمالی میدان سپه
  • عمارت خورشید وساختمان شهرداری دریک قاب
  • تظاهرات هواداران شاه در روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ جلوی عمارت شهرداری در میدان توپخانه
  • نمای ساختمان تا دهه بیست خورشیدی
  • تظاهرات هواداران شاه
ساختمان شهرداری (عمارت بلدیه) در دهه ۱۳۱۰

جستارهای وابسته

منابع
  1. «مروری برشکل گیری میدان‌ها و خیابان‌های تهران قدیم». همشهری آنلاین. ۲۰ خرداد ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  2. «احیای ساختمان بلدیه در میدان امام‌خمینی». همشهری آنلاین. ۱۹ فروردین ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۴.
  3. جواد ملکان (۱۲ دی ۱۳۹۱). «میدان توپخانه، راوی پیر و امانتدار». روزنامه اعتماد. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  4. جلال فرهمند. «توپخانه». ماهنامه بهارستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  5. جلال فرهمند. «ساختمان بلدیه طهران». ماهنامه بهارستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  6. "Tehran Building Manifests European Architecture" (PDF). Archived (PDF) from the original on 16 August 2010. Retrieved 12 January 2014. Unknown parameter |site= ignored (help)
  7. Culture and customs of Iran Par Elton L. Daniel,ʻAlī Akbar Mahdī. Unknown parameter |site= ignored (help)
  8. «گذری از کوچه پس کوچه‌های تهران شهرسازی تهران نماد پیروزی فرد بر همه ساکنان شهر است». روزنامه آفتاب یزد. ۲۳ خرداد ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  9. ««تلگرافخانه» و «بلدیه» تهران قدیم دوباره متولد می‌شوند». خبرگزای میراث فرهنگی. ۱ شهریور ۱۳۸۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
  10. «میدان امام خمینی (ره) بازسازی و ساماندهی می‌شود». خبرگزاری مهر. ۱۰ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۲.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.