عدس

عدس، مَرجو، مَرجُمَک و به فارسی تاجیکستان نسک (نام علمی: Lens esculinaris)، گیاهی کوچک شبیه به نخود و دانهٔ آن از دانه‌های خوراکی (حبوبات) است که معمولاً در خاک‌های فقیری که برای کاشت دیگر محصولات مناسب نیست، کاشته می‌شود. عدس در انواع و رنگ‌های گوناگونی وجود دارد که عدس قهوه‌ای، سبز، نارنجی از آن جمله‌اند. از عدس قرمز برای تهیه شوربای‌رنگی استفاده می‌شود. برای پختن نان، عدس را با آرد مخلوط می‌کنند. در ایران، از این گیاه، برای تهیه عدس‌پلو استفاده می‌کنند.

عدس
عدس
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): رزیدها
راسته: باقلاسانان
تیره: باقلاییان
سرده: عدس
گونه: عدس
نام علمی
Lens culinaris

ریشه واژه

واژه عدس ریشه عربی دارد و از این زبان وارد فارسی شده‌است. معادل فارسی این واژه، مرجمک است. واژه مرجمک هنوز در برخی از زبان‌های ایرانی و برخی گویش‌های محلی فارسی زنده و رایج است (مازندرانی: مرجی)، همچنین این واژه به بیشتر زبان‌های ترکی راه یافته‌است و در این زبان‌ها نیز بکار می‌رود.[1]

ارزش غذایی
عدس خام
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی ۱٬۴۷۷ کیلوژول (۳۵۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها ۶۳ گرم
قندها ۲ گرم
فیبر ۱۰٫۷ گرم
چربی ۱ گرم
پروتئین ۲۵ گرم
آب ۸٫۳ گرم
ویتامین ب۱ (تیامین) ۰٫۸۷ میلی‌گرم (۶۷٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰٫۲۱۱ میلی‌گرم (۱۴٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین) ۲٫۶۰۵ میلی‌گرم (۱۷٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵) ۲٫۱۴ میلی‌گرم (۴۳٪)
ویتامین ب۶ ۰٫۵۴ میلی‌گرم (۴۲٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹) ۴۷۹ میکروگرم (۱۲۰٪)
ویتامین C ۴٫۵ میلی‌گرم (۸٪)
کلسیم ۵۶ میلی‌گرم (۶٪)
آهن ۶٫۵ میلی‌گرم (۵۲٪)
منیزیم ۴۷ میلی‌گرم (۱۳٪)
فسفر ۲۸۱ میلی‌گرم (۴۰٪)
پتاسیم ۶۷۷ میلی‌گرم (۱۴٪)
سدیم ۶ میلی‌گرم (۰٪)
روی ۳٫۳ میلی‌گرم (۳۳٪)
Link to Full USDA Database entry
درصدها نسبی‌اند

بنا بر پایگاه اطلاعاتی کتابخانه ملی کشاورزی آمریکا، هر ۱۰۰ گرم از عدس خام شامل ۳۵۳ کالری انرژی است؛ همین مقدار عدس پخته ۱۱۶ کالری انرژی دارد. عدس خام شامل ۸٪ آب، ۶۳٪ کربوهیدرات از جمله ۱۱٪ فیبر غذایی، ۲۵٪ پروتئین، و ۱٪ چربی (در جدول). عدس منبع غنی تغذیه‌ای (۲۰٪ یا بیشتر از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه یا DV) است و از تعداد زیادی مواد مغذی، شامل اسید فولیک (۱۲۰٪ DV)، ویتامین ب۱ (۷۶٪ DV)، پانتوتنیک اسید (۴۳٪ DV)، ویتامین ب۶ (۴۲٪ DV)، فسفر (۴۰٪ DV)، آهن (۵۰٪ DV)، و روی (۳۵٪)، می‌شود.[2][3] به دلیل آهن و پروتئین موجود در آن، عدس را گوشت فقرا هم می‌نامند، البته بر خلاف پروتئین‌های جانوری، عدس فاقد ویتامین ب۱۲ است.[4]

تصویری از گیاه عدس، ۱۸۸۵

منابع
  1. http://www.etimolojiturkce.com/kelime/mercimek
  2. US Department of Agriculture, National Nutrient Database for Standard Reference Release 28 (2016). "Full Report (All Nutrients): 16069, Lentils, raw". Retrieved 15 December 2015.
  3. "Nutrition Facts for Raw Lentils, 100 گرم". Conde Nast, USDA National Nutrient Database, version SR-21. 2014. Retrieved 24 March 2015.
  4. فردا, پایگاه خبری تحلیلی (2011-02-02). "به عدس می‌گویند گوشت فقرا!". پایگاه خبری تحلیلی فردا | Farda News. Retrieved 2019-03-31.
  • ابوالقاسم ناصری (۱۳۳۰)، دانستن آثار صد گیاه، تهران: بی‌نا، ص. ۱۲۸

Wikipedia contributors, "Lentil," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Lentil(accessed August 8, 2007).

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.