هلیم (غذا)

هَلیم[2][3][4] (به اشتباه حَلیم،[5]) یا گندم‌با[6] از غذاهای سنتی منطقهٔ خاورمیانه است که با گوشت و گندم یا بلغور یا جو پخته می‌شود. هلیم انواع مختلف دارد و مواد اولیهٔ آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. اما برای تهیه هلیم گندم از گندم پوست‌گرفته و کوبیده‌شده، پیاز و گوشت گوساله سردست و مقداری روغن استفاده می‌شود. رنگ هلیم با افزودن ادویه‌جات مانند دارچین و شکر عوض می‌شود.

حلیم یا هلیم
هلیم حیدرآبادی
خاستگاهخاورمیانه[1]
منطقه یا ناحیه
آسیای مرکزی
خاورمیانه
ایران
پاکستان
ترکیه
هند
بنگلادش
ترکیبات اصلیگندم، جو، عدس و گوشت
انواعهلیم بوقلمون، هلیم حیدرآبادی، کیچرا، هریس، هلیم نیشابوری

این غذا معمولاً به عنوان صبحانه یا در ماه محرم یا در ماه رمضان به عنوان افطاری و سحری مصرف می‌شود[7] و با سرشیر، دارچین، کنجد، شکر و گوشت ریز شدهٔ مرغ یا بوقلمون تزیین می‌گردد.[8]

واژه‌شناسی

در قدیم تهیه این غذا به زمان بسیار زیاد و زحمتی چه بسا طاقت فرسا نیاز داشت. چون آن روزها نه از دیگ‌های مرغوب و مناسب کنونی خبری بود و نه از دستگاه‌های صاف‌کننده هلیم، لذا هلیم پزها مجبور بودند که با امکانات کم و به خرج دادن صبر و بردباری و تلاش طولانی مدت، به پختن و آماده کردن هلیم، با کیفیت خوب و مرغوب بپردازند. به همین خاطر شاید به دلیل اینکه در جهت آماده شدن هلیم صبر زیاد و زحمت فراوانی به کار برده می‌شد و لغت حلیم هم از ریشه «حلم» و «بردباری» است گمان می‌رفته که نام این غذا هم از ریشه این کلمه باشد و این موضوع باعث شد تا کم‌کم حلیم به جای هلیم در اذهان مردم جای گیرد.[9]

هلیم قزوین

در ایران، هلیم قزوین شهرت زیادی دارد.[10] به طوری که هلیم قزوین در فهرست میراث ملی ناملموس کشور قرار گرفته‌است و در شهرهای دیگر مانند تهران، هلیم را با عنوان تبلیغاتی «هلیم قزوین» به فروش می‌رسانند.[11][12]

خیابان عبید زاکانی در شهر قزوین از مراکز قدیمی و مشهور پخت و عرضه هلیم در استان قزوین است.

غذاهای مشابه

هاریسا

هاریسا (خوراک)، نوعی حلیم است که در ارمنستان و کردستان تهیه می‌شود و در کردی به آن هلیسه گفته می‌شود. ارمنی‌ها آن را با گوشت مرغ، گوسفند یا گاو، و کردها آن را با گوشت بوقلمون یا گوسفند درست می‌کنند و با روغن سرود می‌کنند.

غُلور

در افغانستان خوراک مشابهی تهیه می‌شود که غلور نام دارد. غلور ترش از رایج‌ترین انواع آن است. انواع دیگر آن عبارتند از غلور ترش مرغ، غلور ترش گوشت تازه، غلور ترش کوفته، غلور ترش قورمه، غلور ترش سفر و اشکنه غلور ترش.[13] غلور هم چنین در استان خراسان جنوبی و استان سیستان و بلوچستان طبخ می‌شود.

جستارهای وابسته

منابع
  2. "هلیم". فرهنگ دهخدا.
  3. دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، بنیاد لغتنامه دهخدا، تهران
  4. نگارش اصلی و درست واژه، «هلیم» است؛ اما نوشتن آن به صورت «حلیم» نیز بسیار متداول و رایج است. نگاه کنید به: ادبیات فارسی، سال دوم متوسطه (عمومی: نظری، فنی و حرفه‌ای، کاردانش. واژه‌نامه، واژه «هلیم». صفحه پنجم این فایل pdf.
  5. "حلیم". لغت‌نامه دهخدا.
  6. https://www.parsi.wiki/fa/wiki/371932/گندم-با
  7. هلیم، طرز تهیه حلیم گندم. وبگاه آشپزی آکاایران.
  8. «قیمت آش و حلیم در ماه رمضان - جهان نیوز». جهان نیوز. ۲۷ خرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰ میلادی برابر ۲۰ دی ۱۳۹۸ هجری خورشیدی. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  9. لغتنامه دهخدا جلد ۱۹ ص۷۸۷ ذیل کلمه حلیم
  10. www.yjc.ir https://www.yjc.ir/fa/news/5677208/حلیم-با-چاشنی-صبر-یارهمیشگی-سفره-افطار-قزوینی-ها. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۳۰. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  11. «مهارت پخت هلیم قزوین در فهرست میراث ملی به ثبت رسید». ایرنا. ۲۰۱۸-۰۹-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۳۰.
  12. «73 اثر ناملموس قزوین در فهرست میراث ملی کشور ثبت شده‌است- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۳۰.
  13. افغان‌زاده والا، عبدالله، آشپزی غذاهای محلی افغانستان، کابل و پیشاور: کتاب‌فروشی کابل، سال ۱۳۵۳، ص۳۶–۳۷

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.