باشگاه فوتبال تراکتور

باشگاه فوتبال تراکتور یک باشگاه فوتبال ایرانی است که در سال ۱۳۴۹ در شهر تبریز پایه‌گذاری شده است. این باشگاه هم اکنون در لیگ برتر خلیج فارس حضور دارد، مالک این باشگاه محمدرضا زنوزی مطلق است.[12][13] [14]

تراکتور
نام کامل باشگاهباشگاه فرهنگی ورزشی اقتصادی تراکتور آذربایجان [1][2]
لقب(ها)تیراختورچولار[3][4]
تراکتوری‌ها[5]
پرشورها[6]
گرگ‌های سرخ[7]
تاریخ تأسیس۱۳۴۹ (۵۱ سال پیش)[8] با نام تراکتورسازی
نام ورزشگاهیادگار امام تبریز، سهند
(گنجایش: ۶۶٬۸۳۳ نفر[9][10][11])
مالکمحمدرضا زنوزی مطلق
مدیرعاملسجاد سیاح
سرمربیرسول خطیبی
لیگلیگ برتر خلیج فارس
۹۹–۱۳۹۸۴
وب‌گاهhttp://www.tractor-club.com
لباس اول
لباس دوم
فصل جاری

این تیم که با نام تراکتورسازی شناخته می‌شد، بعد از شروع مالکیت محمدرضا زنوزی مطلق نام این باشگاه تغییر یافت و در حال حاضر نام این باشگاه، باشگاه تراکتور است.

تاریخچه

پیش از انقلاب
تیم فوتبال تراکتور-جام تخت جمشید ۱۳۵۴

تراکتور در سال ۱۳۵۴ به جام تخت جمشید صعود کرد. آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۴ شرکت کردند و در میان ۱۶ تیم، در جایگاه شانزدهم ایستاده، به دستهٔ پایین‌تر سقوط کردند. پس از یک سال دوری از سطح اول لیگ فوتبال ایران، آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۶ شرکت کرده و جایگاه پنجم را کسب کردند. در این دوران، سرمربی تراکتور حسین فکری بود و بازیکنانی چون پرویز مظلومی، عباس کارگر و ابراهیم کیان‌طهماسبی در این تیم بازی می‌کردند.[3] تراکتور در جام تخت جمشید ۱۳۵۷ هم حاضر بود و تا پیش از تعطیلی مسابقات به دلیل وقوع انقلاب ۱۳۵۷، در جایگاه نهم جدول بودند.[15] این باشگاه در جام حذفی ۱۳۵۶ -که اولین دوره جام حذفی بود- نیز به فینال راه یافت؛ اما در بازی پایانی، نتیجه را به ملوان بندرانزلی باخته و نایب‌قهرمان شد. در این سال‌ها ماشین‌سازی نیز به عنوان تیمی از شهر تبریز و قدرتی موازی با تراکتور در فوتبال ایران حاضر بود.[3]

دهه ۱۳۶۰

در دهه ۱۳۶۰ به دلیل وقوع جنگ ایران و عراق، لیگ فوتبال ایران تعطیل بود و تنها جام‌های استانی برگزار می‌شد و تراکتور در لیگ فوتبال تبریز بازی می‌کرد. در سال ۱۳۶۵، منتخب تبریز متشکل از بازیکنان تراکتور و ماشین‌سازی به فینال لیگ استانی قدس راه یافت، ولی از تیم استان اصفهان شکست خورد و دوم شد. در این دهه بازیکنانی مانند احد شیخ لاری، حسین قوی‌فکر، غلامرضا باغ‌آبادی و امیر داداش‌ضیایی بازیکنان برجسته تراکتور بودند که در تیم ملی فوتبال ایران نیز بازی کردند. در سالیان پایانی این دهه، واسیلی گوجا مربی اهل رومانی به تراکتور آمد.[3]

دهه ۱۳۷۰ و آغاز دهه ۱۳۸۰

واسیلی گوجا، تیم‌های پایه تراکتور را زیر نظر گرفت و به کارهای بنیانی پرداخت. تراکتور متحول شد و دوران موفقی را گذراند.[3][16] آنان در لیگ آزادگان ۱۳۷۱ در گروه یک بالاتر از استقلال و کشاورز اول شدند، اما در پلی‌آف با باخت به پاس تهران، به مقام سوم رسیدند.[17] در این تیم که بهترین نتیجه تاریخ تراکتور در لیگ تا آن روز، را به دست آورد؛ احد شیخ لاری به عنوان کاپیتان تیم، کریم باقری، سیروس دین‌محمدی وحسین خطیبی حضور داشتند.[3] اسماعیل حلالی و علی باغمیشه نیز از آن تیم به تیم ملی فوتبال ایران راه یافتند. تراکتور در سال ۱۳۷۳ با باخت به بهمن در جام حذفی، برای بار دوم در این جام دوم شد. با رفتن بازیکنان کلیدی از تیم، دوران افت باشگاه آغاز شد. محمدحسین ضیایی، جای گوجا را گرفت و بازیکن–مربی تیم شد. باشگاه در لیگ آزادگان ۱۳۷۹، آخر می‌شود ولی با این وجود سال بعد به حکم فدراسیون فوتبال ایران در لیگ حرفه‌ای تازه‌تاسیس شرکت می‌کند. آنان در لیگ برتر فوتبال ایران ۸۰-۸۱ با مربیگری رضا وطنخواه و محمود یاوری باز هم در لیگ آخر شدند و این بار به دسته پایین‌تر سقوط کردند.[3]

دوران دسته اول: ۱۳۸۱–۱۳۸۸

تراکتور هفت فصل را در لیگ دسته اول فوتبال ایران سپری کرد، و نتوانست به جام خلیج فارس صعود کند. تراکتور در این هفت سال تنها یک بار پلی‌آف رسید، و با باخت به شیرین‌فراز کرمانشاه فرصت صعود را از دست داد. در این سالیان ارنست میدندروپ، فرشاد پیوس، احد شیخ لاری از مربیان باشگاه بودند. سرانجام تراکتورسازی در فصل ۸۸–۸۷ با مربی‌گری فراز کمالوند و با حمایت‌مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به لیگ برتر صعود کرد.[3]

۱۳۸۸ تا کنون

تراکتور تا فصل ۸۱–۱۳۸۰ در سطح اول فوتبال ایران بازی می‌کرد؛ اما در پایان آن فصل به دسته پایین‌تر سقوط کرد و پس از ۸ سال تلاش ناموفق برای صعود، سرانجام در سال ۱۳۸۸ دوباره به لیگ برتر فوتبال ایران راه یافت.[18] تراکتور از سال ۱۳۸۸ تحت مسئولیت سپاه عاشورا بوده و به دلیل قرار گرفتن در رده تیم‌های نظامی، قادر به جذب بازیکنان سرباز بود.[12][13][19][20] تراکتور پس از صعود به لیگ برتر، روند رو به رشدی داشته و پس از قرار گرفتن در میانه جدول در فصل‌های ۸۹–۱۳۸۸، ۹۰–۱۳۸۹، سه بار نایب قهرمان لیگ برتر در لیگ‌های ۹۱–۱۳۹۰، ۹۲–۱۳۹۱، ۹۴–۱۳۹۳، شده‌است. تراکتور همچنین در سال‌های ۹۳ و ۹۹ دوبار قهرمان جام حذفی شده‌است.[21][22]
پس از صعود به لیگ برتر فراز کمالوند، امیر قلعه‌نوعی (دو بار)، تونی اولیویرا (سه بار)، مجید جلالی و رسول خطیبی مربیگری تیم را بر عهده داشته‌اند. کمالوند به دلیل صعود به لیگ برتر،[23] تونی به دلیل فتح جام حذفی[24] و قلعه‌نوعی به دلیل کسب اولین سهمیه آسیایی با تراکتور[23] و اولین صعود از مرحله گروهی لیگ قهرمانان باشگاه‌های آسیا[25] نام خود را در تاریخ باشگاه ثبت کرده‌اند. مهدی کیانی، عضو تیمی که سال ۱۳۸۸ به لیگ برتر صعود کرد، با سابقه ۱۱ فصل حضور در تراکتور و محمد ابراهیمی با ۷ فصل حضور از با سابقه‌ترین بازیکنان تراکتور بودند.
تراکتور در سال ۱۳۹۹ دومین مقام قهرمانی خود در جام حذفی ایران را همراه ساکت الهامی کسب کرد.[26]

تغییر نام

از فروردین ۱۳۹۸ مدیران و مالک باشگاه در تلاش بودند تا نام باشگاه را تغییر دهند. سرانجام با همت مدیران و موافقت اداره کل ورزش و جوانان آذربایجان شرقی و تأیید فیفا در ۱ تیر ۱۳۹۸ نام باشگاه تراکتورسازی تبریز به باشگاه تراکتور آذربایجان تغییر یافت.[2][27][28]

هواداران
هواداران تراکتور در ورزشگاه یادگار امام تبریز

تراکتور پرتماشاگرترین تیم لیگ برتر در فصل‌های نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم، چهاردهم و هجدهم است، هم‌چنین در لیگ قهرمانان سال ۲۰۱۶ پرطرفدارترین و پرتماشاگرترین تیم انتخاب گردید.[29]باشگاه تراکتور بر اساس نظرسنجی اینترنتی AFC میان تیم‌های ایرانی درسال ۲۰۲۰ به‌عنوان پرطرف‌دارترین و محبوب‌ترین تیم ایرانی شناخته شد.[30][31][32][33] در دیگر نظرسنجی‌ AFC میان تیم‌های آسیای جنوبی و مرکزی، تیم فوتبال تراکتور توانست با کسب ۵۹/۴۳ درصد از آرا، به‌عنوان محبوب‌ترین و پرهواداران‌ترین تیم آسیای جنوبی و مرکزی انتخاب شود.[34][35] در ادامه AFC ، نظرسنجی دیگری بین تیم های آسیای شرقی و پرهوادارترین تیم های آسیای جنوبی و مرکزی (تراکتور و پرسپولیس) برگذار نمود، تا پرطرف‌دارترین تیم قارهٔ آسیا مشخص گردد. سرانجام تیم فوتبال تراکتور آذربایجان با کسب بیش از نیمی از تمامی آرا یعنی ۵۱/۱۳ درصد از کل آرا (۷۵۱ هزار رای از ۱میلیون و ۴۷۰ هزار رأی) به‌عنوان پرهواداران‌ترین و محبوب‌ترین تیم قارهٔ کهن مشخص شد.[36]برخی نظرسنجیهای اینترنتی AFC را معتبر نمیدانند و باور دارند به دلیل افزایش مشارکت راه تقلب در آن باز گذاشته شده است.[37][38][39] به گفتهٔ مدیر باشگاه تراکتور این تیم در سال ۱۳۸۹ حدود ۴۸۲ هزار هوادار رسمی داشته که چندین برابر هوادران ثبت‌شدهٔ رئال مادرید، یکی از باشگاه‌های پرطرف‌دار دنیا، است.[40] این باشگاه پیش‌تر تعداد تماشاگر ثابتی در ورزشگاه و هوادارانی در داخل تبریز داشت؛[16] اما اکنون هواداری از این تیم به سراسر آذربایجان و برخی شهرهای دیگر از شهرهای تُرک‌نشین ایران رسوخ کرده است، به‌گونه‌ای که در رقابت‌های لیگ برتر، استادیوم‌های استان‌های البرز، اصفهان، قم، گیلان، خوزستان، خراسان، مازندران، کرمان، بوشهر و تهران نیز در اکثر بازی‌ها پذیرای هواداران پرتعداد تراکتور بوده‌اند؛[16][41] مشخصاَ هواداران تراکتوری پس از راه‌یابی به لیگ برتر در سال ۸۸ حضور پرشماری در ورزشگاه آزادی تهران و در برابر سرخابی‌های این شهر داشته‌اند.

با وجود این که باشگاه تراکتور در تبریز قرار دارد، ولی در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه علی‌الخصوص تهران نیز عده زیادی برای تشویق ایشان به ورزشگاه می‌روند.[42]


«پرشورها» لقبی است که پس از انتخاب هواداران تراکتور به عنوان «پرشورترین هواداران ایران» در برنامه نود به آن‌ها داده شد و اینک در بیش‌تر شهرها و محافل ورزشی کشور با این لقب خوانده می‌شوند.[43][44][45] برخی، شیوهٔ تشویق هواداران این باشگاه را با هواداران فوتبال در شرق آسیا مقایسه می‌کنند اما طریقهٔ تشویق تماشاگران این باشگاه تبریزی بیش‌تر به‌مانند تماشاچیان ترکیه‌ای می‌باشد.[46] در سال ۲۰۱۹ هواداران تراکتور رتبه پنجم برترین هواداران از نظر حمایت در بازی‌های خانگی را پس از تیم‌های بروسیا دورتموند، بارسلونا، بایرن مونیخ و منچستر یونایتد توسط سایت ترانسفر مارکت به‌دست آوردند و از هواداران تیم‌هایی هم‌چون آرسنال و رئال مادرید نیز بالاتر قرار گرفتند.[47][48][49][50][51][52] تونی، سرمربی پرتغالی پیشین این تیم که سابقهٔ بازی و مربی‌گری در بنفیکا را دارد، در مورد هواداران این باشگاه گفته است: «در ۳۴ سال بازی و مربی‌گری در تیم‌های مختلف چنین استقبالی را از یک تیم ندیده بودم. تماشاگران تبریزی در هر بازی یا سر تمرین طوری در ورزشگاه حضور می‌یابند که گوئی آن‌روز را برای تیم جشن گرفته‌اند. من در بنفیکا هم چنین هواداران پرشوری ندیده بودم.»[53][54]

«لوئیس میا»، سرمربی اسپانیایی تیم الجزیره امارات نیز که سابقهٔ بازی در باشگاه‌های رئال مادرید و بارسلونا را دارد، در نشست خبری پس از بازی رفت با تراکتور در لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۳، در مورد هواداران تراکتور چنین گفته است: «شگفت‌زده شدم. چنین انتظاری نداشتم. هواداران به‌واقع یار دوازدهم تراکتور بودند. در اسپانیا هم تماشاگران زیادی می‌آیند؛ اما این اندازه سر و صدا تولید نمی‌کنند و هیجان ندارند. به‌خاطر تماشاگران با تعصب به تیم تراکتور تبریک می‌گویم.»[55]

تراکتور و مسائل هویتی

با اینکه تراکتور تنها یک باشگاه ورزشی است، اما امروزه برای هوادران این تیم در ایران جذابیتی فراتر از این دارد و به پدیده‌ای اجتماعی و ناسیونالیستی بدل شده‌است؛[16][56] درصد بالایی از طرفداران، چندان به بازی فوتبال و نتایج‌اش کار ندارند و به دنبال یک تجمع بی‌خطر هستند تا وجود خود را ابراز کنند، بگونه‌ای که برخی از هواداران تراکتور رابطه خود و آذربایجان را با باشگاه فوتبال بارسلونا و کاتالونیا مقایسه می‌کنند؛[16][57]

علاوه بر این، بازی‌های این تیم به‌طور ضمنی صحنه استفاده برخی از گروه‌های قوم گرا و پان‌ترک شده‌است. اما برخی معتقدند که این جریانات مستقیماً به حکومت جمهوری اسلامی و دستگاه‌های امنیتی آن متصل بوده و این اقدامات را در راستای عدم شکل‌گیری اتحاد در ایران، یا همان عبارت قدیمی «تفرقه بینداز و حکومت کن» دانسته‌اند.[45][56]

این حرکات عمدتاً شامل سردادن شعارها و بردن پارچه نوشته‌هایی قوم گرایانه بوده و در مواقعی هم مضامینی در حمایت از کشورهای ترکیه و جمهوری آذربایجان داشته‌است،[56][58] حتی شماری از هواداران تراکتور در مقاطعی، شعار «خلیج عربی» سر داده‌اند.[59][60] این رویکردها در مواردی از طرف محافل ورزشی، سیاسی و بخشی از خود مردم آذربایجان مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، این موضوع نمودهای سیاسی هم داشته و در میان مسئولان سیاسی حکومت ایران حساسیت ایجاد کرده‌است.[61] واکنش‌های حکومت به این‌گونه مسائل در میان هواداران تراکتور، به دستگیری،[58][61] درگیری میان مأموران امنیتی و شعاردهندگان،[58][62] جمع برخی پارچه نوشته‌ها از ورزشگاه و برخی پوسترهای تراکتور از چاپخانه‌ها[62] انجامیده‌است.[61][62]

در جریان نقل و انتقالات لیگ شانزدهم، مدیرعامل باشگاه تراکتور مصطفی آجرلو خبر از عقد قراردادی دو ساله با وارازداد هارویان مدافع میانی تیم ملی ارمنستان داد؛ ولی با گذشت ۱۲ ساعت از این اتفاق مدیرعامل باشگاه تراکتور با انتشار مطلبی در اینستاگرامش اعلام کرد از جذب هارویان منصرف شدند.[63] آجرلو دلیل این اقدام را وحدت ترک‌ها و در پاسخ به اعتراض عده‌ای از هواداران تیم اعلام کرد که اعتراض هواداران به علت اشغال قره باغ توسط ارمنی‌ها بود وانها اسراییل و ارمنستان را از یک قماش می‌دانند.[64] این اقدام به دلیل شائبه‌هایی در مورد نژادپرستی و دخالت سیاست در ورزش، از سوی رسانه‌ها مورد انتقاد قرار گرفت.[65] همچنین در تاریخ دهم اسفند ۱۳۹۷، در جریان مسابقه دو تیم تراکتور و سپاهان که در استادیوم «یادگار امام» تبریز برگزار شد، عده‌ای از هواداران تراکتور در اعتراض به حواشی پیش آمده در جریان سفر نخست‌وزیر ارمنستان به تهران، پرچم ارمنستان را در داخل ورزشگاه به آتش کشیدند. شعارهایی با مضمون آزادی قره باغ سر دادند.[66]

بازی تراکتور و استقلال

این بازی که توسط سایت ترانسفرمارکت با ۱۰۰هزار تماشاگر به عنوان پرتماشاگرترین بازی هفته جهان انتخاب شده بود حواشی فراوانی داشت[67] در لیگ ۱۹ عده ای از هواداران تراکتور در بازی با استقلال تهران با دادن سلام نظامی هنگام تلاوت قرآن در مراسم آغازین بازی؛ از حمله ترکیه به کردهای سوریه حمایت کردند چرا که به عقیده آنها این حمله ای به گروه تروریستی PKK بود و به گفتهٔ آنها غرب و پروپاگاندای رسانه ای قصد داشت جلوهٔ دیگری به ان ببخشد که از جمله ان انتشار عکس غیرنظامییان آسیب دیده در جنگ سوریه به عنوان حمله ترکیه بود.[68][69] شعارهای حمایتی از ترکیه بازتاب گسترده‌ای در جهان داشت و رسانه‌های ترکیه از این حرکت هواداران تراکتور استقبال کردند.[70] معاون امنیتی وزیر کشور ایران روز یکشنبه ۱۱ آبان ۱۳۹۸ در جمع خبرنگاران از دستگیری هفت تماشاگر بازی تیم‌های تراکتور و استقلال تهران خبر داد و دلیل بازداشت این افراد را انجام حرکات خارج از بحث‌های ورزشی عنوان کرد البته پارچه نوشته‌ای دربارهٔ یوگسلاوی باعث این رفتارها شد.[71][72][73] کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال بعد اتفاقات این بازی بیانیه صادر و اعلام کرد هرگونه شعارها و اقدامات غیر ورزشی که متأثر از عوامل سیاسی یا قومی و نژادی بوده باشد در این حوزه برخورد قاطع صورت می‌گیرد.[74] مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان با اشاره به وقایع اخیر در برخی استادیوم‌های ورزشی از معاون فرهنگی وزارت ورزش خواست هر چه سریع‌تر نسبت به تشکیل کارگروه صیانت از ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی در محیط‌های ورزشی اقدام کند. این کارگروه با حضور نمایندگان وزارت اطلاعات، ارشاد اسلامی، صداوسیما، فدراسیون فوتبال، کمیسیون فرهنگی مجلس، نیروی انتظامی، معاونت فرهنگی سپاه و نمایندگان باشگاه‌های ورزشی تشکیل خواهد شد.[75] سایت مشرق نیوز از رسانه‌های نزدیک به حکومت از انفعال مسئولین فدراسیون و مجلس بشدت انتقاد کرد و نوشت: آیا مسئولین می‌توانند به خود بقبولانند که نوشتن شعار دربارهٔ چکسلواکی و یوگسلاوی بدون اتاق فکر اجنبی بوده و آن عده تماشاگرنما بدون دلیل این پرچم‌ها را به نمایش درآورده اند؟ اگر آوردن پرچم ژاپن به خاطر ملیت یکی از بازیکنان توجیه دارد، آوردن پرچم آذربایجان و ترکیه و فریاد یکصدای نام این کشورها چه توجیهی دارد؟ آیا چیزی جز شعار و اقدام تجزیه طلبانه است؟! گو اینکه پرچم ژاپن به شکلی عادی و ورزشی برای کری با پرسپولیس آورده شده بود و در تناقضی جالب حکومت هیچ مشکلی با پرچم‌های ارمنستان یا شعارهای حمایتی از رضاشاه توسط هواداران برخی تیم‌ها یا پرچم برزیل در آبادان و پرچم عراق در اهواز ندارد.[76] شهاب‌الدین بی‌مقدار، نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی برخلاف علی دایی اعتقادی به حضور تجزیه‌طلبان در ورزشگاه یادگار امام تبریز ندارد و می‌گوید: «شما خبرنگاران نباید زیاد به این موضوع بپردازید. در تهران هم مردم شعار می‌دادند رضاشاه روحت شاد. در تهران مردم به نفع رضا شاه شعار دادند، در تبریز هم عده‌ای بحث یوگسلاوی را مطرح کردند. واقعاً نباید این موضوعات را بزرگ کرد. کسانی که در ورزشگاه یادگار امام چنان رفتار و گفتاری داشتند، در اقلیت بودند. مگر اکثریت تماشاگران با این شعارها موافق‌اند؟ جدایی‌طلبی در آذربایجان اصلاً پررنگ نیست. کسانی هم فعالیت می‌کنند، هدفشان این است که زبان و ادبیات ترکی به رسمیت شناخته شود. این خواسته هم مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است. کسانی که خواهان آموزش زبان مادری در مدارس آذربایجان هستند، هیچ وقت شعار جدایی آذربایجان از ایران را سر نمی‌دهند.»[77]

زنان هوادار تراکتور
هواداران زن تیم تراکتور در اطراف ورزشگاه

در دیدار دو تیم تراکتور و پرسپولیس، از دور برگشت رقابت‌های لیگ نهم، تعدادی از زنان تبریزی، با حضور در استادیوم، خواهان ورود به ورزشگاه جهت تماشای بازی شدند. این هواداران، با مشاهده جلوگیری نیروهای امنیتی از ورود آن‌ها به ورزشگاه، با رفتن به تپه‌های مشرف به زمین چمن، به تماشای بازی پرداختند.[78]

تراکتور و دریاچه ارومیه

هواداران این تیم همچنین در طی چند بازی شعارهایی دربارهٔ خشک شدن دریاچه ارومیه سر داده و عده‌ای از آنان با پرچم‌های این تیم در ساحل دریاچه حاضر شده‌اند.[79] تراکتور به پویش «به امید احیای دریاچه ارومیه» پیوسته‌است و در لیگ شانزدهم با شعارهایی با مضمون حمایت از احیای دریاچه ارومیه به میدان می‌رود.[80]

سرود رسمی

هر تیم باشگاهی در دنیای فوتبال سرود رسمی خاص خود را دارد، از این رو در سال ۱۳۹۱ همزمان با صعود تراکتور به لیگ قهرمانان آسیا، از سرود جدید تراکتور به نام «تیراختور ایفتیخاریمیز» رو نمایی شد. از آن سو به بعد این مارش، به عنوان سرود رسمی تراکتور معرفی شد.

«تیراختور ایفتیخاریمیز»

ظفر مارشین چالان بیزیک. قهرمانلیق بیزیمکی دیر آذربایجان دیاریمیز ادب، شرف شوعاریمیز

بیرلیک گۆجون اینانمیشیق چوخ مئیدانلار دوْلانمیشیق آذربایجان دیاریمیز ادب، شرف شوعاریمیز

دونیا بوْیو قالان بیزیک ایرانا باش اوْلان بیزیک تیراختور ایفتیخاریمیز تیراختور ایفتیخاریمیز(۲)

داغلار کیمی دایانمیشیق ایفتیخارلار قازانمیشیق تیراختور ایفتیخاریمیز تیراختور ایفتیخاریمیز(۲)

شعارها

تراکتور در بین هوادارانش به «تراختور یا تیراختور» معروف است.[3] «داغ‌لارؽ سؤکَر تیراختور» (به فارسی: تراکتور کوه‌ها را می‌شکافد) یکی از محبوب‌ترین شعارهای دهه ۷۰ در میان هوادارن تراکتور بود.[16] در دوره جدید حضور تیم، شعارهایی مانند «ېاشاسؽن آزرباېجان» (به فارسی: زنده‌باد آذربایجان)،[16] «آزرباېجان دیېارؽمؽز، تیراختور ایفتیخارؽمؽز» (به فارسی: آذربایجان سرزمین‌مان است، تراکتور مایهٔ مباهات‌مان است) و «ېِئل ېاتار توفان ېاتار، ېاتماز تیراختور باېراقؽ (پَرچَمێ)» (به فارسی: باد می‌خوابد طوفان فروکش می‌کند، اما پرچم تراکتور تا ابد پابرجاست)[81] سر داده می‌شوند. هواداران این تیم گاهی در زمان گل خوردن شعار «اِئېبێ یُخ، اِئېبێ یُخ» (به فارسی: طوری نیست) سر می‌دهند؛ و در دقیقه ۱۵ هر بازی نیز برای اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی شعار می‌دهند.[82][83][84] همچنین هوادارن تیم تراکتور در سال‌های اخیر با شعار «آزرباېجان قؽزلارؽ، گۆل‌لَرێن اولدوزلارؽ، استادېوم ېُل‌لارؽ، گؤزلێرێ اُن‌لارؽ» در دقیقه ۲۵ هر بازی از حضور بانوان تراکتوری در استادیوم حمایت می‌کنند.

هماوردان

پرسپولیس
نوشتار اصلی: هماوردی پرسپولیس و تراکتور

بازی تراکتور و پرسپولیس، برای سالیان یک رقابت حساس و پر تماشاگر بوده‌است. در جام تخت جمشید و بعد تر در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، پرسپولیس،[85][86][87][88] عموماً در برابر تراکتور پیروز بود، با این همه این شرایط بعد از قدرت گرفتن تراکتور کاملاً تغییر کرد. اولین برد تراکتور در برابر پرسپولیس و در دهه ۸۰، در هفته هجدهم لیگ دهم، به دست آمد. در این بازی تراکتور موفق شد با گل کرار جاسم، پرسپولیس را پس از ۱۷ سال شکست دهد.[89] خداداد افشاریان داور میدان، این رقابت را سخت‌ترین بازی عمرش دانست. کرار جاسم، ستاره آن فصل تراکتور در این بازی به دلیل نواختن سیلی به گوش محسن خانبان کمک داور بازی اخراج شد.[90]

استقلال
هفته پایانی لیگ سیزدهم-تراکتور۳- استقلال۱[91]

بازی تراکتور و استقلال یک بازی حساس است. در سال‌های اخیر، رقابت بر سر قهرمانی و کسب سهمیه حضور در جام باشگاه‌های آسیا به این حساسیت افزوده‌است. این بازی که در استادیوم‌های یادگار امام و آزادی برگزار می‌شود، تماشاگران زیادی دارد. هواداران تراکتور حضوری پرشمار در استادیوم آزادی تهران و در مواردی بیش از هواداران تیم تهرانی داشته‌اند.[43][44] تیم‌های استقلال و تراکتور، پس از صعود تراکتور به لیگ برتر و از فصل ۸۸–۸۹، ۲۱ بار به مصاف هم رفته‌اند. تراکتور ۹ بار موفق به شکست استقلال شده‌است، ۵ بازی به تساوی انجامیده و استقلال ۷ پیروزی کسب کرده‌است. در سه لیگ متوالی سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم تراکتور با پیروزی در دیدار برابر استقلال در هفته‌های پایانی، مانع از کسب سهمیه آسیایی یا قهرمانی استقلال شده‌است. در حالی که در هفته پایانی لیگ سیزدهم، آبی‌های پایتخت برای قهرمانی، نیاز به شکست تراکتور و توقف فولاد داشتند و با یک مساوی هم سهمیه آسیایی را کسب می‌کردند، سه گل فخرالدینی، نصرتی و انصاری‌فرد قهرمانی و سهمیه را هم‌زمان از استقلال گرفت. در لیگ چهاردهم هم، تراکتور در تهران، ۴ گل به استقلال زد تا قبل از پایان لیگ سهمیه نگرفتن استقلال قلعه‌نویی قطعی شود و دوران سه ساله او در استقلال به پایان برسد.[92] در لیگ پانزدهم، برد ۳ بر ۲ تراکتور در هفته ما قبل آخر و در استادیوم آزادی امید قهرمانی استقلال را از بین برد. بهترین برد تراکتور در برابر استقلال در چارچوب هفته ۲۹، لیگ چهاردهم در استادیوم آزادی و با حساب ۴ بر ۱ و با هت‌تریک سامان نریمان جهان به دست آماده است. بدترین نتیجه تراکتور در برابر استقلال به شکست ۴ بر ۲ در لیگ برتر در تبریز و دو شکست ۵ بر ۱ در لیگ آزادگان سال ۷۵–۷۶ و ۷۹–۸۰ و یک شکست ۴ بر صفر در نخستین دوره لیگ برتر در تهران بازمی‌گردد.[93][94] بهترین برد استقلال مقابل تراکتور دو برد مشابه ۵ بر یک است که یکی در ۱۳ مرداد ۱۳۷۷ و دیگری ۲۰ بهمن ۱۳۷۹ اتفاق افتاد. اولین بازی دو تیم در ۲۴ فروردین ۱۳۵۴ در تبریز برگزار شد و تراکتور با گل حسین نورمحمدزاده توانست استقلال را شکست دهد و اولین برد استقلال نیز در بازی برگشت همان سال اتفاق افتاد و با گل های هادی نراقی و غلامحسین مظلومی استقلال پیروز شد.

شهرآوردها
نوشتار اصلی: شهرآورد تبریز
پوستر قدیمی طراحی شده برای دربی تبریز با مضمون اتحاد تراکتور و گسترش فولاد (منحل)

در دهه‌های ۵۰ تا ۸۰، ماشین‌سازی رقیب مهمی برای تراکتور بود به‌طوری‌که ماشین‌سازی موفق به کسب ۲۲ برد در برابر ۱۲ برد تراکتور شده بود و ۱۹ بازی این دو تیم به تساوی انجامیده بود. تقابل دو تیم سبز و سرخ تبریزی، شهرآورد تبریز را تبدیل به یک بازی مهم و پر هیجان کرده بود ولی این شرایط پس از افول ماشین‌سازی تغییر کرد. در سالهای اخیر، دو تیم شهرداری و گسترش فولاد به تناوب در بازیهایی کم تماشاگر به مصاف تراکتور رفته‌اند . هواداران تراکتور، در دربی تبریز گاهی با سر دادن شعار «آذربایجان تیملری فرق المز رهلری» (به فارسی: تیم‌های آذربایجانی، با هر رنگی، فرقی با هم ندارند (معنی تحت‌الفظی)) هر دو تیم را تشویق می‌کردند. با این همه پس از بازی برگشت فصل ۹۴–۹۳ این شرایط تغییر کرد. در این بازی، یک هفته مانده به پایان لیگ و در یک بازی سرنوشت ساز برای قهرمانی به مصاف گسترش فولاد رفت. این بازی در نهایت به تساوی انجامید و تراکتور که با برد در این بازی قهرمان می‌شد با یک تساوی دیگر در برابر نفت تهران، دوم شد. پس از دست رفتن قهرمانی، عده‌ای از هواداران تراکتور با انتقاد از رویکرد تشویق هر دو تیم در جریان دربی تبریز، اعلام کردند در آینده تنها به تشویق تراکتور خواهند پرداخت.[95]

از زمانی که باشگاه ماشین‌سازی تبریز نیز به مالکیت زنوزی درآمده است، شائبه تبانی در بازی‌های این دو تیم که مالک یکسانی دارند به‌وجود آمده‌است. درحالییکه در لیگ نوزدهم در دوره ای از نظر جمع امتیازات تراکتوردر بحران بود به ماشین رسول خطیبی ۲_۰ باخت. گو اینکه در سال ۹۹ ماشین‌سازی به محمد پوررضایی واگذار شد تا این حرف و حدیث‌ها پایان یابند[96]

سپاهان اصفهان
نوشتار اصلی: هماوردی سپاهان و تراکتور

از سال ۱۳۵۴ دو تیم تراکتور و سپاهان دیدارهای مختلفی با یک‌دیگر داشته‌اند. اولین دیدار بین این دو تیم در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ در شهر تبریز و در مسابقات جام تخت جمشید ۱۳۵۴ برگزار شده‌است که با تساوی ۱–۱ همراه بوده‌است.[97] دیدار دو تیم تراکتور و سپاهان، دیدار بین پرطرفدارترین تیم‌های غیر تهرانی فوتبال ایران می‌باشد.[98] تراکتور و سپاهان، در سال ۱۳۹۳ یک تفاهم نامه خواهرخواندگی امضاء کرده‌اند.[99][100]

آمار کلی
آمار تیم تراکتور در برابر رقیبان
بازیهابرد تراکتورتساویباخت تراکتورگل زدهگل خورده
استقلال۱۲۱۴۲۰۴۸۷۳
پرسپولیس۱۰۱۶۲۲۴۳۶۶
سپاهان۱۰۱۲۲۶۳۶۶۴
ماشین‌سازی۲۱۲۰۲۵۵۱۵۵
گسترش فولاد۷۶۰۲۲۱۲
  • آخرین بروز رسانی: ۱۳ دسامبر ۲۰۲۰

نشان‌واره‌ها

باشگاه فوتبال تراکتور یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های فوتبال ایران است. این باشگاه در سال ۱۳۴۹ در تبریز تأسیس شده‌است و تا کنون سه نشان‌واره داشته‌است.[101]

  • از ۱۳۴۹ تا ۱۳۸۴
  • از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۸
  • از ۱۳۹۸ تاکنون[102]

رنگ و پوشاک

رنگ

رنگ پیراهن باشگاه تراکتور از همان ابتدا به رنگ قرمز ساده بود، امروزه نیز پیراهن اول تراکتور بدون هیچ تغییری رنگ قرمز است. پیراهن دوم و سوم تراکتور را به ترتیب رنگ‌های سفید و سیاه تشکیل می‌دهند.[103]

پوشاک

از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۸۴ تراکتور با هیچ اسپانسری قرارداد نداشت، اما پس از سال ۱۳۸۴ با حرفه ای تر شدن باشگاه اسپانسرها متعددی جذب باشگاه شده و با تراکتور قرارداد تجاری بستند.[104]

دوره طراح لباس اسپانسر
۱۳۴۹–۱۳۵۳ امبرو
۱۳۵۳–۱۳۸۴ پوما
۱۳۸۴–۱۳۸۹ پوشاک دایی بانک سپه/همراه اول/بیمه نوین
۱۳۸۹–۱۳۹۲ آل اشپورت همراه اول
۱۳۹۲–۱۳۹۳ مروژ پروژه آیسان تبریز
۱۳۹۳–۱۳۹۶ کلمه همراه اول/پروژه آیسان تبریز/خودروسازی فاو/بانک مهر اقتصاد
۱۳۹۶–۱۳۹۷

لی-نینگ

 ایرانسل/اطلس گلوبال/آذرتل
۱۳۹۷–۱۳۹۸ مروژ مؤسسه اعتباری کوثر
۱۳۹۸–تاکنون آدیداس هواپیمایی آتا
۱۴۰۰–تاکنون استارت (مخصوص ACL) هواپیمایی آتا

تورنمنت‌ها

لیگ

تراکتور تا کنون موفق به قهرمانی در لیگ برتر نشده‌است. اولین حضور تراکتور در در سطح اول فوتبال ایران به ۱۳۵۴ بازمی‌گردد، تراکتور در این مسابقات آخر شد. پس از آن تراکتور در اغلب رقابت‌های لیگ برتر ایران حضور داشته‌است با این همه در کسب قهرمانی لیگ ایران، ناکام مانده‌است. کسب مقام سوم لیگ ۱۳۷۲ به مربیگری واسیلی گوجا، توسط تیمی که در آن سال بازی‌های درخشانی انجام داد از بهترین نتایج تراکتور در ده‌های ۶۰ و ۷۰ به‌شمار می‌رود. تراکتور پس از صعود مجدد به لیگ برتر فوتبال ایران، سه بار در سال‌های ۹۱ به مربیگری امیر قلعه‌نوعی و سال ۹۲ و ۹۳ به مربیگری تونی اولیویرا تا آستانه قهرمانی لیگ پیش رفت اما در نهایت به نایب قهرمانی رضایت داد.

بازی تراکتور و نفت تهران
نوشتار اصلی: تراکتورسازی تبریز ۳–۳ نفت تهران (اردیبهشت ۱۳۹۴)

بازی فوتبال تراکتور – نفت تهران در چارچوب هفته ۳۰ام لیگ چهاردهم، در روز جمعه ۲۵ اردیبهشت در ورزشگاه یادگار امام تبریز برگزار شد. هر دو تیم در حالی با ۵۷ امتیاز به مصاف یکدیگر می‌رفتند که با پیروزی در این مسابقه برای اولین بار قهرمان لیگ برتر می‌شدند. از سوی دیگر سپاهان ۵۶ امتیازی نیز با تساوی این دو تیم و پیروزی در دیدار با سایپا برای پنجمین بار قهرمان لیگ برتر می‌شد. این بازی در نهایت با تساوی ۳ بر ۳ به پایان رسید و منجر به قهرمانی سپاهان شد. مهمترین اتفاق این بازی، پخش خبر دروغ نتیجه بازی هم‌زمان در اصفهان بود، که منجر به تغییر روند بازی از دقیقه ۸۶ شد. پس از این خبر بازیکنان تراکتور با تصور اینکه بازی سپاهان و سایپا با حساب ۲ بر ۲ به پایان رسیده‌است به جای تلاش برای به ثمر رساندن گل، به اداره بازی پرداختند. اتفاقات داوری از دیگر حاشیه‌های این بازی بودند. این اتفاقات بعد اشتباه در یک صحنه مشکوک به پنالتی روی بازیکن تراکتور و اخراج تیموریان توسط داور مسابقه علیرضا فغانی اتفاق افتاد، پس از این اخراج و در حالی که تراکتور ۳ بر ۱ از نفت پیش بود، بازی به تساوی کشید. بعدتر، کارشناسان داوری اعلام کردند که داور در این بازی اشتباهات تأثیرگذاری داشته‌است.[105] دیگر اتفاق جنجالی این دیدار خوشحالی بازیکنان و برخی از هواداران تراکتور پس از نتیجه بازی بود که بعداً مشخص شد خبری به اشتباه مبنی بر تساوی ۲ بر ۲ سپاهان و سایپا به آن‌ها رسیده‌است؛[106] قطع خطوط تلفن، شبکه اینترنت و پخش خبر اشتباه از بازی هم‌زمان و فریب حاضران در ورزشگاه انتقادات بسیاری برانگیخت.[107][108]

جام حذفی

تراکتور تاکنون دو بار قهرمان جام حذفی شده‌است. تراکتور در اولین دوره جام حذفی به فینال رسید، با این وجود ۴ بر ۱ مغلوب ملوان شد. بعد از ۱۸ سال و در سال ۱۳۷۳ تراکتور با راه یافتن به فینال جام حذفی در دو بازی رفت و برگشت مقابل بهمن به میدان رفت. در بازی رفت در تبریز تراکتور با حساب ۱ بر هیچ بهمن را شکست داد، ولی در بازی برگشت با نتیجه ۲ بر صفر مغلوب این تیم شد و از کسب جام بازماند. در بازی برگشت شبهاتی در مورد اشتباهات داوری، از جمله مردود اعلام شدن یک گل سالم تراکتور وجود داشتند. سرانجام تراکتور پس از گذشت ۱۹ سال از آخرین حضور خود در فینال جام حذفی در مقابل مس کرمان قرار گرفت و با نتیجه ۱ بر صفر با گل سعید دقیقی به برتری رسید و اولین قهرمانی مهم خود را در سال ۱۳۹۳، رقم زد. دومین قهرمانی تراکتور در جام حذفی فصل ۱۳۹۸/۹۹ مقابل استقلال قرار گرفت که تراکتور با برتری ۳ بر ۲ این تیم را در ورزشگاه امام رضا شهر مشهد، شکست داد.[21][22]

لیگ قهرمانان آسیا

تراکتور ۵ دوره از سال ۲۰۱۴ به آن‌سو، به عنوان نماینده ایران در این تورنمنت حضور داشته‌است. تیم تراکتور بعد از نایب قهرمانی در سال ۱۳۹۱ شمسی موفق شد برای اولین بار جواز شرکت در مسابقات جام باشگاه‌های آسیا را کسب کند[109][110][111]

جام میلز هندوستان

تیم تراکتور در بازی برگشت فینال جام حذفی سال ۷۳ برابر بهمن کرج گل صحیحی را با شوت راه دور به ثمر رساند که داور مسابقه آن را آفساید اعلام کرد.

این حق کشی آشکار علیه تراکتور منجر به از دست رفتن قهرمانی جام حذفی برای تراکتورسازان گشت و در ابتدا شایعه شد که بازی فینال تکرار خواهد شد، اما در نهایت فدراسیون فوتبال برای دلجویی از تراکتور، این تیم را روانه جام بین‌المللی میلز هندوستان کرد.

تراکتور در این مسابقات با پیروزی بر تمامی حریفان خود و بدون دریافت گل خورده، به عنوان قهرمانی دست یافت.[112][113]

ورزشگاه (های) خانگی

ورزشگاه یادگار امام تبریز (سهند)
نوشتار اصلی: ورزشگاه یادگار امام تبریز

هم‌اکنون باشگاه تراکتور، بازی‌های خانگی رسمی خود را در ورزشگاه یادگار امام تبریز (سهند) انجام می‌دهد. این استادیوم، سومین ورزشگاه بزرگ ایران بوده و ۶۶٬۸۳۳ صندلی در آن نصب شده‌است. در حالی که در بازی‌های مهم چند برار ظرفیت تماشاگر دارد.[114] این ورزشگاه یکی از ۱۴ مکان ورزشی دهکده المپیک تبریز به‌شمار می‌رود.[115] این ورزشگاه، طبق ارزیابی‌های انجام گرفته توسط کنفدراسیون فوتبال آسیا، موفق به دریافت درجه A شده است.[116]

احد شیخ لاری در کنار علیرضا نیک‌مهر دروازه‌بان فقید تراکتور-استادیوم باغشمال تبریز

ورزشگاه تختی تبریز
نوشتار اصلی: ورزشگاه تختی تبریز

تراکتور، تا پیش از لیگ آزادگان ۸۸–۸۷، بیشتر بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه قدیمی تختی تبریز (معروف به باغشمال) برگزار می‌کرد. ورزشگاه باغشمال با گنجایش ۲۵٬۰۰۰ نفر تا پیش از بهره‌برداری از ورزشگاه یادگار امام تبریز، به عنوان ورزشگاه اصلی فوتبال تبریز به حساب می‌آمد.[117] باشگاه تراکتور، پس از صعود به لیگ برتر، بازی‌های خانگی خود را در ورزشگاه یادگار امام تبریز انجام می‌دهد.[118]

ورزشگاه شهید باکری تبریز
نوشتار اصلی: ورزشگاه شهید باکری تبریز

باشگاه تراکتور، دارای یک ورزشگاه اختصاصی ۱۰٬۰۰۰ نفری به نام ورزشگاه شهید باکری، واقع در کنار کارخانجات تراکتورسازی است. از جمله امکانات این ورزشگاه می‌توان به استخر، سونا، سالن بدن‌سازی، سالن سرپوشیده و چند زمین چمن اشاره کرد.[119]

بلیط فروشی

برای نخستین بار در ایران، طرح استفاده از بلیط الکترونیکی برای تسهیل در خرید بلیط برای هواداران تراکتور، به اجرا درآمد.[120] با این وجود مشکلاتی در اجرای این طرح وجود داشته‌است.[121] تراکتور اولین باشگاه در سطح ایران است که توانسته بلیط فروشی را طبق استاندارد کنفدراسیون فوتبال آسیا بدست بگیرد، گفتنی است بلیط فروشی سایر باشگاه‌ها از طریق هیئت فوتبال استان‌ها انجام می‌گیرد.[122]

تراکتور در رسانه‌ها

بازی‌های رسمی این باشگاه در لیگ برتر، جام حذفی و لیگ قهرمانان آسیا از شبکه استانی سهند، به‌طور زنده پخش می‌شود. امکان مشاهده اینترنتی بازی‌های این تیم از طریق وبگاه شبکه سهند نیز وجود دارد. برخی از بازی‌های حساس تراکتور از شبکه‌های دیجیتال ورزش و شما نیز پخش زنده می‌شوند. اما در سالهای اخیر تراکتوری‌ها با اشاره به پرطرفدار بودن خود در سراسر ایران خواستار پخش بازیها در شبکه سه شده‌اند. افزون بر این بازی‌های مهم تراکتور با باشگاه‌های استقلال، پرسپولیس و سپاهان به صورت زنده از شبکه سراسری سوم سیما، شبکه جهانی جام جم و شبکه جهانی سحر نیز پخش می‌گردد.[123][124] این باشگاه با همکاری صدا و سیمای آذربایجان شرقی در روز ۲۱ خرداد ماه ۱۳۹۱ و طی جشنی که به مناسبت آسیایی شدن تراکتور برگزار شده بود از سرود رسمی این باشگاه که توسط اسفندیار قره‌باغی اجرا شد، رونمایی کرد.[125]

اپلیکیشن تراپ

در ۱۴ آذر ۱۳۹۸ باشگاه تراکتور، اپلیکیشن رسمی هواداران باشگاه تراکتور به نام تراپ را رونمایی کرد که خدمات هواداری و غیر هواداری ارائه می‌دهد.[126]

بازیکنان

بازیکنان کنونی

فهرست بازیکنان باشگاه فوتبال تراکتور در فصل ۹۹–۱۳۹۸ به شرح زیر است:

شماره نقش بازیکن
۱ دروازه‌بان محمدرضا اخباری
٢ مدافع ابوالفضل رزاق‌پور
۳ مدافع محمدرضا خانزاده
۴ مدافع هادی محمدی
۵ مدافع پیمان کشاورزی نظرلو
۶ هافبک اکبر ایمانی
۷ هافبک مسعود شجاعی
۱۰ مهاجم عکاشه حمزاوی
۱۱ هافبک مهدی تیکدری
۱۴ مدافع میثم تیموری
۱۵ مدافع وفا هخامنشی
۲۱ هافبک اشکان دژاگه
۲۳ مهاجم محمد عباس‌زاده
۲۴ هافبک محمد قنبری
۳۰ هافبک سعید واسعی
۳۳ دروازه‌بان حبیب فرعباسی
۳۴ مدافع میلاد فخرالدینی
شماره نقش بازیکن
۳۵ مدافع محمدسجاد قلی‌بیگلی
۳۸ هافبک ابوالفضل پورشیخ
۳۹ هافبک حسین علیزاده
۴۴ مدافع عرفان سیدی
۴۸ هافبک سید محمد خرم حسینی
۶۶ هافبک حمید بوحمدان
۶٧ هافبک صیاد کوکبی
۶۹ دروازه‌بان رضا سیف‌احمدی
۷۰ مهاجم امین اسدی
٧٧ مدافع محمد مسلمی‌پور
٨٧ هافبک سامان نریمان جهان
٨٨ مهاجم پیمان بابایی
٩٩ هافبک محمد قادری

بازیکنان جدا شده به صورت قرضی
شماره نقش بازیکن
هافبک علی نجفی (در نساجی)
هافبک علی فتحی (در ماشین‌سازی)

بازیکنان برجسته پیشین
(علی کریمی، برای فوتبال ایران و دنیا یک ستاره بود. من افتخار می‌کنم که مربی او بودم) / تونی اولیویرا سرمربی سابق تراکتور[127]‏[128]
#نامملیتسال هاتعداد فصل‌ها
۱ایوب ذوالفقاری۱۳۷۰–۱۳۵۳۱۷
۲حسن آذرنیا۱۳۶۴–۱۳۵۵۹
۳احد شیخ‌لاری۱۳۷۶–۱۳۵۹۱۷
۴یحیی گل‌محمدی۱۳۶۹–۱۳۶۸۱
۵ساکت الهامی۱۳۷۱–۱۳۶۹۲
۶اسماعیل حلالی۱۳۷۳–۱۳۷۰۳
۷سیروس دین‌محمدی۱۳۷۵–۱۳۷۰۵
۸کریم باقری۱۳۷۳–۱۳۷۱۲
۹مهدی تارتار۱۳۷۳–۱۳۷۱۲
۱۰کاظم محمودی۱۳۸۶–۱۳۸۳ - ۱۳۷۹–۱۳۷۱۱۱
۱۱حسین خطیبی۱۳۷۵–۱۳۷۲۳
۱۲علی باغمیشهتا ۱۳۷۶
۱۳مهدی نوری۱۳۸۰–۱۳۷۵۵
۱۴یونس باهنر۱۳۸۵–۱۳۸۳ - ۱۳۷۹–۱۳۷۵۶
۱۵عباس آقایی۱۳۸۰–۱۳۷۸۲
۱۶رسول خطیبی۱۳۸۱–۱۳۸۰۱/۵
۱۷فرشاد احمدزاده۱۳۸۴–۱۳۸۲۲
۱۸مرتضی اسدی۱۳۹۳–۱۳۸۹۴
۱۹ابوالفضل حاجی‌زاده۱۳۹۴–۱۳۹۰۴
۲۰فرزاد حاتمی۱۳۹۷–۱۳۹۵ - ۱۳۹۱–۱۳۹۰۳
۲۱حسن رودباریان۱۳۹۲–۱۳۹۱۱
۲۲حبیب گردانی۱۳۹۴–۱۳۹۱۳
۲۳کریم انصاری‌فرد۱۳۹۳–۱۳۹۲۱
۲۴احمد نورالهی۱۳۹۶–۱۳۹۴۲
۲۵علیرضا نقی‌زاده۱۳۹۵–۱۳۹۴۱
۲۶محسن دلیر۱۳۹۶–۱۳۹۴۲
۲۷مهرداد بایرامی۱۳۹۶–۱۳۹۴۲
۲۸هاشم بیک‌زاده۱۳۹۶–۱۳۹۵۱
۲۹سعید دقیقی۱۳۹۶–۱۳۹۵۱
۳۰سعید آقایی۱۳۹۶–۱۳۹۵۱
۳۱محمد نادری۱۳۹۷–۱۳۹۵۲
۳۲سامان نریمان‌جهان۱۳۹۵–۱۳۹۶ - ۱۳۹۹ تا کنون
۳۳احسان پهلوان۱۳۹۸–۱۳۹۶۲
۳۴محمدرضا آزادی۱۳۹۹–۱۳۹۶۱
۳۵امیرارسلان مطهری۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۳۶سعید مهری۱۳۹۹–۱۳۹۷۳
۳۷مسعود شجاعی۱۳۹۷ تا کنون
۳۸رضا شکاری۱۳۹۹–۱۳۹۸۳
۳۹اکبر ایمانی۱۳۹۸ تا کنون
۴۰محمدرضا خان‌زاده۱۳۹۸ تا کنون
۴۱پیمان بابایی۱۳۹۹ تا کنون
۴۲پرویز مظلومی۱۳۵۸–۱۳۵۵۳
۴۳کورش برمک۱۳۷۸–۱۳۷۵۳
۴۴میثم منیعی۱۳۸۱–۱۳۷۹۲
۴۵مهدی کیانی۱۳۹۸–۱۳۹۶ - ۱۳۹۴–۱۳۸۷۹
۴۶محمد ابراهیمی۱۳۹۷–۱۳۹۵ - ۱۳۹۳–۱۳۸۸۷
۴۷مهدی ثابتی۱۳۸۹–۱۳۸۸۱
۴۸مهرداد پولادی۱۳۸۹–۱۳۸۸۱
۴۹قاسم حدادی‌فر۱۳۹۱–۱۳۸۹۲
۵۰آندرانیک تیموریان۱۳۹۴ - ۱۳۹۰–۱۳۸۹۱/۵
۵۱احسان حاجی‌صفی۱۳۹۹–۱۳۹۷ - ۱۳۹۱–۱۳۸۹۴/۵
۵۲امیرحسین صادقی۱۳۹۱–۱۳۹۰۱
۵۳سیامک سرلک۱۳۹۱–۱۳۹۰۱
۵۴جواد کاظمیان۱۳۹۲–۱۳۹۰۲
۵۵محمد نصرتی۱۳۹۵–۱۳۹۴ - ۱۳۹۱–۱۳۹۰۲
۵۶محسن فروزان۱۳۹۸–۱۳۹۷ - ۱۳۹۲–۱۳۹۰۳
۵۷میلاد فخرالدینی۱۳۹۰–۱۳۹۳ - ۱۳۹۹ تا کنون
۵۸سید مهدی سیدصالحی۱۳۹۲–۱۳۹۱۱
۵۹سیاوش اکبرپور۱۳۹۳–۱۳۹۱۲
۶۰فرشید طالبی۱۳۹۴–۱۳۹۱۳
۶۱محمد ایران‌پوریان۱۳۹۷–۱۳۹۱۶
۶۲علی کریمی۱۳۹۳–۱۳۹۲۱
۶۳قاسم دهنوی۱۳۹۳–۱۳۹۲۱
۶۴حامد لک۱۳۹۴–۱۳۹۲۲
۶۵علی علیزاده۱۳۹۵–۱۳۹۲۳
۶۶عقیل اعتمادی۱۳۹۵–۱۳۹۲۳
۶۷محسن بنگر۱۳۹۴–۱۳۹۳۱
۶۸سینا عشوری۱۳۹۵–۱۳۹۳۲
۶۹محسن ربیع‌خواه۱۳۹۵–۱۳۹۳۲
۷۰خالد شفیعی۱۳۹۶–۱۳۹۳۳
۷۱فرزاد آشوبی۱۳۹۵–۱۳۹۴۱
۷۲رضا جباری۱۳۹۵–۱۳۹۴۱
۷۳شجاع خلیل‌زاده۱۳۹۵–۱۳۹۴۱
۷۴میثم بائو۱۳۹۶–۱۳۹۴۲
۷۵بختیار رحمانی۱۳۹۶–۱۳۹۴۲
۷۶علی کریمی۱۳۹۷–۱۳۹۶ - ۱۳۹۵–۱۳۹۴۲
۷۷محمدرضا اخباری۱۳۹۴–۱۳۹۶ - ۱۳۹۷ تا کنون۳/۵
۷۸سروش رفیعی۱۳۹۶–۱۳۹۵۱
۷۹احمد آل‌نعمه۱۳۹۷–۱۳۹۵۲
۸۰عارف آغاسی۱۳۹۷–۱۳۹۵۲
۸۱امید عالیشاه۱۳۹۷–۱۳۹۶۱
۸۲مهدی شریفی۱۳۹۸–۱۳۹۶۲
۸۳دانیال اسماعیلی‌فر۱۳۹۸–۱۳۹۶۲
۸۴ایوب کلانتری۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۸۵مهدی مهدی‌پور۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۸۶محمد طیبی۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۸۷احمد موسوی۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۸۸محمد نوری۱۳۹۹–۱۳۹۷۲
۸۹ایمان سلیمی۱۳۹۹–۱۳۹۷۲
۹۰اشکان دژآگه۱۳۹۷ تا کنون
۹۱رضا اسدی۱۳۹۹–۱۳۹۸۱
۹۲محمدرشید مظاهری۱۳۹۹–۱۳۹۸۱
۹۳میثم تیموری۱۳۹۸ تا کنون
۹۴مهدی تیکدری۱۳۹۸ تا کنون
۹۵حمید بوحمدان۱۳۹۹ تا کنون
۹۶محمد عباس‌زاده۱۳۹۹ تا کنون
۹۷اشپیتیم آرفی۱۳۹۰–۱۳۸۸۲
۹۸کرار جاسم۱۳۹۶–۱۳۹۵ - ۱۳۹۰–۱۳۸۸۳
۹۹ادینیو۱۳۹۶–۱۳۹۵ - ۱۳۹۴–۱۳۹۳۲
۱۰۰آنتونی استوکس۱۳۹۸–۱۳۹۷۱
۱۰۱یوکیا سوگیتا۱۳۹۹–۱۳۹۷۲
۱۰۲ویلیان میمبلا۱۳۹۹–۱۳۹۸۱

مالکیت
سال‌هامالکنام باشگاه
۱۳۴۹–۱۳۸۸تراکتورسازی ایرانتراکتورسازی
۱۳۸۸–۱۳۹۷سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه عاشورا)تراکتورسازی
۱۳۹۷–اکنونمحمدرضا زنوزی مطلقتراکتور

مربیان

در فهرست زیر مربیان تراکتور از سال ۱۳۴۹ تاکنون آورده شده‌است.[129]

نامملیتسال
اسماعیل هاشمی۱۳۴۹–۱۳۵۳
محمد بیاتی۱۳۵۳–۱۳۵۴
حسین فکری ۱۳۵۴–۱۳۵۷
هدایت مهابادپور۱۳۶۷–۱۳۶۹
واسیلی گوجا۱۳۶۹–۱۳۷۶
محمدحسین ضیایی۱۳۷۶–۱۳۷۷
بوریس تیبیلوف۱۳۷۷
فیروز کریمی۱۳۷۷–۱۳۷۸
ستار نوبری۱۳۷۸
محمدحسین ضیایی۱۳۷۸–۱۳۷۹
رضا وطن‌خواه۱۳۷۹–۱۳۸۰
ستار نوبری۱۳۸۰
محمود یاوری۱۳۸۰–۱۳۸۱
احد شیخ‌لاری۱۳۸۱–۱۳۸۲
واسیلی گوجا۱۳۸۲
حمید علیدوستی۱۳۸۲–۱۳۸۳
محمدحسین ضیایی۱۳۸۳
ارنست میدندروپ۱۳۸۳–۱۳۸۴
فرشاد پیوس۱۳۸۴–۱۳۸۶
احد شیخ‌لاری۱۳۸۶–۱۳۸۷
فراز کمالوند۱۳۸۷–۱۳۹۰
امیر قلعه‌نویی۱۳۹۰–۱۳۹۱
تونی اولیویرا۱۳۹۱–۱۳۹۲
حسن آذرنیا (موقت)۱۳۹۲
مجید جلالی۱۳۹۲
غلامرضا باغ‌آبادی (موقت)۱۳۹۲
تونی اولیویرا۱۳۹۲–۱۳۹۳
رسول خطیبی۱۳۹۳
تونی اولیویرا۱۳۹۳–۱۳۹۴
امیر قلعه‌نویی۱۳۹۴–۱۳۹۶
یحیی گل‌محمدی۱۳۹۶
مجتبی حسینی (موقت)۱۳۹۶
ارطغرل ساغلام۱۳۹۶–۱۳۹۷
جان توشاک۱۳۹۷
محمد تقوی۱۳۹۷
ژرژ لیکنز۱۳۹۷–۱۳۹۸
مصطفی دنیزلی۱۳۹۸
احد شیخ‌لاری (موقت)۱۳۹۸
ساکت الهامی۱۳۹۸–۱۳۹۹
علیرضا منصوریان۱۳۹۹
مسعود شجاعی (موقت)۱۳۹۹
رسول خطیبی ۱۳۹۹–تاکنون

بیشترین حضور روی نیمکت
ردیف نام ملیت سال‌ها
۱ واسیلی گوجا ۷ سال و ۶ ماه
۲ اسماعیل هاشمی ۴ سال
۳ حسین فکری ۳ سال
۴ احد شیخ‌لاری ۳ سال
۵ فراز کمالوند ۳ سال
۶ امیر قلعه‌نوعی ۳ سال
۷ تونی اولیویرا ۳ سال

مدیران

رشید اردبیلی (۵۹–۱۳۵۰)

علیرضا نجف لو (۶۳–۱۳۵۹)

یوسف شفیعی (۶۸–۱۳۶۳)

کریم پاداش (۷۰–۱۳۶۸)

سعید مؤیدفر (۷۴–۱۳۷۰)

کاظم امانی (۸۰–۱۳۷۴)

خسرو عبدالله‌زاده (۱۳۸۰)

داریوش سرخوش (۸۲–۱۳۸۰)

اکبر گهرخانی (۸۴–۱۳۸۲)

اکبر فیاض (۸۵–۱۳۸۴)

کریم ملاحی (۸۶–۱۳۸۵)

خسرو عبدالله‌زاده (۸۷–۱۳۸۶)

ناصر شفق (۸۹–۱۳۸۷)

محمدحسین جعفری(۹۲–۱۳۸۹)

حمید زینی‌زاده (۱۳۹۲)

جمشید نظمی (۹۳–۱۳۹۲)

سعید عباسی (۹۵–۱۳۹۳)

مصطفی آجرلو (۹۷–۱۳۹۵)

عباس الیاسی (۱۳۹۷)

صادق درودگر (۱۳۹۷)

علیرضا اسدی (۱۳۹۷)

ایوب بهتاج (۱۳۹۷)

عباس الیاسی (۹۸–۱۳۹۷)

غلامرضا صادقیان (۱۳۹۸)

میرمعصوم سهرابی (۹۹–۱۳۹۸)

محمد علیپور (۱۳۹۹)

سجاد سیاح (۱۳۹۹–اکنون)

پرسنل
کادر فنی
سمت نام
سرمربی رسول خطیبی
دستیار مربی محمد خرمگاه
علی‌اکبر دهقان
علیرضا مرادی
مربی بدنساز هاشم خدادادی
مربی دروازه‌بان ها دینکا آلین
آنالیزور علی مهاجر
محمدرضا توکلی
فیزیوتراپیست مهرداد حبیبی
پزشک پدرام خداقلی زاده
سرپرست تیم حسن آذرنیا
مدیر فنی عباس چمنیان
مدیر آکادمی یونس باهنر
مدیر رسانه‌ای کریم جمالی
چارت مدیریتی
سمت نام
مالکمحمدرضا زنوزی مطلق
مدیرعامل و نایب رئیسسجاد سیاح
رئیس هیئت مدیرهعباس الیاسی
اعضای هیئت مدیرهعبدالله رحیم لوی بنیس
فایق مجرد
حسین امین‌دخت

گلزنان برتر

گلزنان تراکتور در تمامی رقابت‌ها

بهترین گلزنان تراکتور به شرح زیر هستند:

ردیف نام ملیت تعداد گل تعداد بازی
۱ احد شیخ‌لاری ۱۱۱ ۴۵۲
۲ محمد ابراهیمی ۳۳ ۲۲۱
۳ فرزاد حاتمی ۳۱ ۱۱۳
۳ ادینیو ۲۸ ۵۲
۴ محمد ایرانپوریان ۲۷ ۱۷۰
۶ فلاویو لوپز ۲۱ ۶۷
۷ سید مهدی سید صالحی ۱۹ ۳۸
۸ احسان حاج صفی ۱۹ ۱۱۰
۹ کریم انصاری فرد ۱۷ ۳۶
۱۰ مسعود ابراهیم‌زاده ۱۶ ۱۵۹
۱۱ کرار جاسم ۱۴ ۷۱
۱۲ آنتونی استوکس ۱۳ ۲۴
۱۳ محمد نصرتی ۱۲ ۱۲۳
۱۴ سامان نریمان جهان ۱۲ ۳۸
۱۵ اشکان دژاگه ۱۲ ۶۲
۱۶ مهدی کیانی ۱۲ ۲۶۷
  • آخرین بروز رسانی: ۵ دی ۱۳۹۹

گلزنان خارجی تراکتور
ردیف نام ملیت تعداد بازی تعداد گل
۱ ادینیو ۵۲ ۲۸
۲ فلاویو لوپز ۶۷ ۲۱
۳ کرار جاسم ۷۱ ۱۴
۴ آنتونی استوکس ۲۴ ۱۳
۵ رودریگو توسی ۳۴ ۹
۶ لئوناردو پیمنتا ۵۲ ۶
۷ حمزه یونس ۱۵ ۵
۸ گیلسون ۱۵ ۴
۸ لی اروین ۶ ۴
۱۰ یوکیا سوگیتا ۳۷ ۳
۱۱ کاردوسو ۲۷ ۲
۱۱ سزار موریرا ۲۵ ۲
۱۳ ویلیان میمبلا ۱۴ ۱
۱۳ کوین فورچونه ۱۰ ۱
۱۳ دیتمار بیکای ۱۰ ۱
۱۳ دوس سانتوس ۹ ۱
۱۳ اوکاچا حمزاوی ۸ ۱
۱۳ آنسلمو کاردوزو ۶ ۱
۱۳ اشپیتیم آرفی ۵ ۱
  • آخرین بروز رسانی: ۳ دی ۱۳۹۹

رتبه جهانی

بنا به رتبه‌بندی وبگاه «فوتبال دیتابیس»، رتبه‌های جهانی و آسیایی تراکتور بدین شرح است:

امتیاز کلی ۱۴۴۴

رنکینگ ۴ ایران

رنکینگ ۲۹ آسیا

رنکینگ ۴۵۳ جهان

منبع : وبگاه فوتبال دیتابیس

  • آخرین بروز رسانی: ۹ شهریور ۱۳۹۹

امضای تفاهم نامه همکاری با باشگاه‌ها

باشگاه فوتبال تراکتور قصد داشت به بهانه پنجاهمین سالگرد تأسیس این باشگاه(در ۹ آذر ۱۳۹۹) با سه تیم بزرگ دنیا تفاهم نامه همکاری ببندد و دیداری تدارکاتی با این تیم‌ها برگزار کند. بر اساس این توافق بین مالک باشگاه تراکتور و مدیران بشیکتاش، قرار است دو طرف همکاری‌هایی در زمینه‌های فرهنگی، ورزشی و اقتصادی با یکدیگر داشته باشند. تبادل بازیکن بین دو باشگاه؛ دیگر بند موجود در این تفاهم‌نامه است. همچنین مقرر شده به مناسبت پنجاهمین سال تأسیس باشگاه تراکتور، تیم‌های فوتبال تراکتور و بشیکتاش در دو دیدار دوستانه به صورت رفت و برگشت مقابل یکدیگر به میدان بروند. طبق توافق صورت گرفته، اجرای برنامه‌های مشترک اقتصادی در دستور کار دو باشگاه قرار می‌گیرد.[130]

باشگاه‌های خواهرخوانده

تراکتور با باشگاه‌های زیر خواهر خوانده‌است:

آمار و عملکرد کلی
نوشتار اصلی: فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال تراکتور

جدول زیر تاریخچه دستاوردهای تیم فوتبال تراکتور در مسابقات مختلف را نشان می‌دهد:

فصل لیگ رتبه جام حذفی لیگ قهرمانان آسیا توضیحات
۱۳۴۹–۵۰ لیگ استانی ۱ام
چنین رقابتی وجود نداشت
صعود نکرد
۱۳۵۰–۵۱ لیگ استانی ۱ام صعود
۱۳۵۱–۵۲ دسته ۲ ۳وم
۱۳۵۲–۵۳ دسته ۲ ۱ام صعود
۱۳۵۳–۵۴ جام تخت جمشید ۱۶ام فینال سقوط
۱۳۵۴–۵۵ دسته ۲ ۲وم
۱/۸ پایانی
 صعود
۱۳۵۵–۵۶ جام تخت جمشید ۵ام
برگزار نشد
۱۳۵۶–۵۷ جام تخت جمشید مسابقات ناتمام
۱۳۵۷–۵۸ برگزار نشد
۱۳۵۸–۵۹ برگزار نشد
۱۳۵۹–۶۰ لیگ برتر تبریز ۱۰ام سقوط
۱۳۶۰–۶۱ لیگ دسته دو تبریز ۱ام صعود
۱۳۶۱–۶۲ لیگ برتر تبریز ۶ام
۱۳۶۲–۶۳ لیگ برتر تبریز ۷ام
۱۳۶۳–۶۴ لیگ برتر تبریز ۱ام
۱۳۶۴–۶۵ لیگ برتر تبریز ۲وم
۱۳۶۵–۶۶ لیگ برتر تبریز ۳وم
۱۳۶۶–۶۷ لیگ برتر تبریز ۲وم
۱۳۶۷–۶۸ لیگ برتر تبریز ۲وم
۱۳۶۸–۶۹ لیگ قدس ۴ام
۱/۴ پایانی
۱۳۶۹–۷۰ برگزار نشد
۱/۸ پایانی
۱۳۷۰–۷۱ لیگ آزادگان ۱۰ام برگزار نشد
۱۳۷۱–۷۲ لیگ آزادگان ۳وم برگزار نشد
۱۳۷۲–۷۳ لیگ آزادگان ۸ام فینال
۱۳۷۳–۷۴ لیگ آزادگان ۹ام دور اول سقوط
۱۳۷۴–۷۵ دسته ۲ ۱ام دور دوم صعود
۱۳۷۵–۷۶ لیگ آزادگان ۱۱ام دور دوم
۱۳۷۶–۷۷ لیگ آزادگان ۹ام برگزار نشد
۱۳۷۷–۷۸ لیگ آزادگان ۱۱ام دور دوم
۱۳۷۸–۷۹ لیگ آزادگان ۶ام
۱/۱۶ پایانی
۱۳۷۹–۸۰ لیگ آزادگان ۱۲ام دور دوم
۱۳۸۰–۸۱ لیگ برتر ۱۴ام دور سوم سقوط
۱۳۸۱–۸۲ لیگ آزادگان ۳وم دور سوم
۱۳۸۲–۸۳ لیگ آزادگان ۸ام دور سوم
۱۳۸۳–۸۴ لیگ آزادگان ۵ام دور سوم
۸۵–۱۳۸۴ لیگ آزادگان ۲وم دور دوم
۸۶–۱۳۸۵ لیگ آزادگان ۱ام دور دوم صعود به پلی‌آف
۸۷–۱۳۸۶ لیگ آزادگان ۴ام
۱/۱۶ پایانی
۸۸–۱۳۸۷ لیگ آزادگان ۱ام
۱/۴ پایانی
 صعود
۸۹–۱۳۸۸ لیگ برتر ۷ام دور دوم
۹۰–۱۳۸۹ لیگ برتر ۵ام
۱/۸ پایانی
۹۱–۱۳۹۰ لیگ برتر ۲وم
۱/۱۶ پایانی
۹۲–۱۳۹۱ لیگ برتر ۲وم
۱/۸ پایانی
مرحله گروهی
۹۳–۱۳۹۲ لیگ برتر ۶ام قهرمان
مرحله گروهی
۹۴–۱۳۹۳ لیگ برتر ۲وم
۱/۴ پایانی
مرحله گروهی
۹۵–۱۳۹۴ لیگ برتر ۴ام
نیمه‌نهایی
مرحله ۱/۸نهایی
۹۶–۱۳۹۵ لیگ برتر ۳وم فینال صعود نکرد
۹۷–۱۳۹۶ لیگ برتر ۱۰ام
۱/۴ پایانی
 مرحله گروهی
۹۸–۱۳۹۷ لیگ برتر ۵ام
۱/۱۶ پایانی
 صعود نکرد
۹۹–۱۳۹۸ لیگ برتر ۴ام قهرمان مرحله گروهی
۰۰–۱۳۹۹ لیگ برتر ... ۱/۸ پایانی
...

افتخارات
تراکتور قهرمان جام حذفی ۹۳–۱۳۹۲

عنوان‌های رسمی
نایب‌قهرمان (۳): ۹۱–۱۳۹۰، ۹۲–۱۳۹۱، ۹۴–۱۳۹۳
مقام سوم (۲):۱۳۷۱، ۹۶–۱۳۹۵
قهرمان (۲): ۹۳–۱۳۹۲، ۹۹–۱۳۹۸
نایب‌قهرمان (۳): ۱۳۵۵، ۱۳۷۳، ۹۶–۱۳۹۵
قهرمان (۱): ۸۸–۱۳۸۷
نایب‌قهرمان (۱):۸۵–۱۳۸۴
مقام سوم (۱):۸۲–۱۳۸۱
قهرمان (۲): ۵۳–۱۳۵۲، ۷۵–۱۳۷۴
نایب‌قهرمان (۲):۵۵–۱۳۵۴
مقام سوم (۱):۵۲–۱۳۵۱
  • لیگ برتر فوتبال تبریز
قهرمان (۳):۵۰–۱۳۴۹، ۵۱–۱۳۵۰، ۶۴–۱۳۶۳
نایب‌قهرمان (۳):۶۵–۱۳۶۴، ۶۷–۱۳۶۶، ۶۸–۱۳۶۷
مقام سوم (۱): ۶۶–۱۳۶۵
  • لیگ دسته دوم فوتبال تبریز
قهرمان (۱): ۶۱–۱۳۶۰
  • سوپر جام آذربایجان شرقی
قهرمان (۱): ۱۳۷۱

عنوان‌های غیررسمی
  • جام بین‌المللی میلز
قهرمان (۱): ۱۳۷۴
  • جام بین‌المللی سرداران شهید
قهرمان (۲): ۱۳۷۴، ۱۳۷۵
قهرمان (۲): ۱۳۹۳، ۱۳۹۶

بهترین بردها
# نتیجه بازی۱ مجموع گلهای زده شده اختلاف گلهای زده شده
۱ تراکتور ۶–۰ استقلال خوزستان[134] ۶ ۶
۲ تراکتور ۵-۲ فجرسپاسی شیراز[135] ۷ ۳
۳ تراکتور ۵–۰ گهر دورود[136] ۵ ۵
۴ تراکتور ۵–۰ استقلال اهواز[137] ۵ ۵
۵ تراکتور ۴–۰ الجزیره امارات[138] ۴ ۴
۶ تراکتور ۴–۰ نساجی مازندران[139] ۴ ۴
۷ تراکتور ۴–۱ پرسپولیس[140] ۵ ۳
۸ تراکتور ۴–۱ استقلال تهران[141] ۵ ۳
۹ تراکتور ۴–۱ راه‌آهن[142] ۵ ۳
۱۰ تراکتور ۴–۱ سپاهان اصفهان[143] ۵ ۳
۱۱ تراکتور ۴–۱ ذوب‌آهن اصفهان[144] ۵ ۳
۱۲ تراکتور ۴-۱ مس کرمان[145] ۵ ۳

منابع
  1. https://www.varzesh3.com/news/1654840/ثبت-رسمی-تراکتور-به-نام-زنوزی-سند
  2. http://www.rrk.ir/News/ShowNews.aspx?Code=14575367
  3. حدادپور، مهدی (۲۰ خرداد ۱۳۸۸)، «تراختور… شیرِ»، روزنامه ورزشی گل، سال چهارم (شماره ۹۶۲)، ص. صفحه ۵
  4. "Al Nasr fully focused on stern test in Iran with AFC Champions League quarter-finals in touching distance - Aay 24, 2016". Retrieved February 11, 2019.
  5. https://parsfootball.com/fa/783779/فورچونه-برگشت،-تراکتور-استارت-ز/
  6. https://www.varzesh3.com/news/1593015/پهپادی-که-پرشورها-را-جهانی-کرد
  7. https://www.yjc.ir/fa/news/5541064
  8. زارعی، اصغر. "Iran - List of Foundation Dates". Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Archived from the original on 15 دسامبر 2012. Retrieved ۲۲ خرداد ۱۳۸۸. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  9. «آشنایی با چهار ورزشگاه بزرگ ایران». ورزش سه. ۲ آبان ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۳۹۵/۱۰/۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  10. . ۲۴ بهمن ۱۳۹۲ http://int.soccerway.com/venues/iran/yadegar-e-emam-stadium-tabrz/v1477/ایران/2013/02/12/3746469/آخرین-اقدامات-برای-آماده-سازی-ورزشگاه-یادگار-امام-تبریز. دریافت‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۹۱۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  11. «Yadegar-e-Emam Stadium». ساکروی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۱ شهریور ۱۳۹۲.
  12. «فرمانده سپاه عاشورا اعضای هیئت مدیره باشگاه تراکتورسازی را اعلام کرد». خبرگزاری ایسنا. ۱۱ خرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۰.
  13. «اعضای هیئت مدیره باشگاه تراکتورسازی معرفی شدند». خبرگزاری مهر. ۱۱ خرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۰.
  14. «توافق نهایی برای واگذاری تراکتور به زنوزی :: ورزش سه». www.varzesh3.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۲۷.
  15. صداقت، فرهاد (شهریور ۱۳۸۱)، ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱)، تبریز، ص. صص ۹۱ تا ۹۴، شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱
  16. رستمی، حمید (۲۹ اسفند ۱۳۸۸). «گزارش ویژه دربارهٔ پدیده سال؛ تراکتورسازی و هوادارانش». وبگاه گل. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ اسفند ۱۳۸۸.
  17. صداقت، فرهاد (شهریور ۱۳۸۱)، ۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱)، تبریز، ص. ص ۱۰۸، شابک ۹۶۴-۰۶-۱۶۹۳-۱
  18. «تراکتورسازی تبریز به لیگ برتر فوتبال ایران صعود کرد». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۱۸ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸.
  19. «تیم تراکتورسازی و جوانان خیر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۲.
  20. مؤسسه قرض الحسنه جوانان خیر - ۳۰ درصد از سهام باشگاه تراکتورسازی به مؤسسه قرض الحسنه جوانان خیّر واگذار شد
  21. «لیست نهایی اسامی باشگاه‌های حاضر در لیگ برتر اعلام شد». سازمان لیگ. ۲۵ بهمن ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فبریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ بهمن ۱۳۹۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بایگانی= را بررسی کنید (کمک)
  22. «تراکتورسازی تبریز». فدراسیون فوتبال ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۵ بهمن ۱۳۹۲.
  23. «داستان تراکتورسازی در 10 پرده». ورزش ۳. ۶ اسفند ۱۳۹۱.
  24. «تراکتورسازی قهرمان جام حذفی شد؛ اولین جام برای تونی و کریمی». خبر ورزشی. ۲۵ بهمن ۱۳۹۲.
  25. «ادامه طلسم شکنی تراکتورسازی با ژنرال در آسیا». آناج. ۳۱ فروردین ۱۳۹۵.
  26. «دومین قهرمانی تراکتور در جام‌حذفی؛ شام آخرِ فرهاد تلخ بود». خبرورزشی. ۲۰۲۰-۰۹-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  27. «آگهی تغییرات شرکت فرهنگی ورزشی تراکتور آذربایجان». www.rrk.ir.
  28. https://www.tarafdari.com/node/1397089
  29. «تراکتورسازی پرطرفدارترین تیم قاره کهن در ۲۰۱۶». ورزش ۳.
  30. «آماری که نشان می‌دهد تراکتورسازی محبوب تر از استقلال و پرسپولیس است!». سایت 90:.
  31. «تبریزی‌ها رکورد حضور تماشاگر را شکستند». خبرگزاری فارس. ۱۷ بهمن ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ بهمن ۱۳۸۸.
  32. «عزیزمحمدی: تراکتور رکوردار تماشاگران لیگ برتر است». فوتبال سه. ۲۸ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ فروردین ۱۳۸۹.
  33. «تراکتورسازی پرتماشاگرترین تیم لیگ برتر فوتبال شد». خبرگزاری مهر. مه۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در 18 ژانویه 2013. دریافت‌شده در مه۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  34. «The search for Asia's Most Popular Football Club: Tractor SC, Persepolis FC through to final | Football | News». the-AFC (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  35. «تراکتور پر طرفدارترین تیم آسیای مرکزی و جنوبی شد». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  36. «Tractor SC voted Asia's Most Popular Club | Football | News». the-AFC (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۰۱.
  37. «پشت پرده یک نظرسنجی غیرحرفه‌ای و غیرکارشناسی/ AFC ایرانی‌های احساسی را به جان هم انداخت!».
  38. «سوءاستفاده AFC از کاربرانی ایرانی/ انتخاب بهترین ها با بازگذاشتن راه تقلب!». جماران نیوز.
  39. «بیگاری AFC از کاربران ایرانی!». پیشخوان.
  40. «هواداران تراکتورسازی بیشتر از رئال مادرید». فوتبال سه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳.
  41. «میزبان یا میهمان؟ نگاهی به گستردگی هواداران تراکتورسازی». گل دات کام. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲.
  42. «تجمع هواداران تراکتور از شهرهای مختلف در تبریز+تصاویر و فیلم». شال نیوز. ۲۰۱۹-۰۸-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۷.
  43. «اتفاقی کم سابقه در ورزشگاه آزادی/ تماشاگران تراکتور بیشتر از پرسپولیس». خبرگزاری مهر. ۴ آبان ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۱.
  44. «تبریزی‌ها دوباره ورزشگاه آزادی را زنده کردند/ شبه شهرآورد مقابل چشم کی‌روش». خبرگزاری مهر. ۲۱ فروردین ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۱.
  45. «استمرار رفتارهای غیرمسئولانه دربارهٔ تراکتورسازی؛ سوءاستفاده علنی از احساسات پاک آذری‌ها». تابناک. ۱۳ بهمن ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۱ اردیبشهت ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  46. حسینی‌نژاد (۱۹ شهریور ۱۳۹۰). «زلزله تراختوریها الگوی خروشان لیگ». ایپنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ مرداد ۱۳۹۱.
  47. www.varzesh3.com https://www.varzesh3.com/news/1640999/تراکتور-در-جمع-5-باشگاه-پرطرفدار-جهان-(عکس). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۴. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  48. https://www.asriran.com/fa/news/691958
  49. https://www.instagram.com/p/B3JuiL4FIh7/
  50. «تراکتور در جمع 5 باشگاه پرطرفدار جهان». ورزش 3. ۱۷ مهر ۱۳۹۸.
  51. «ترانسفرمارکت: تراکتور در جمع پنج باشگاه پرطرفدار جهان». عصر ایران. ۱۱ مهر ۱۳۹۸.
  52. «تراکتور بالاتر از آرسنال و رئال مادرید در جمع 5 باشگاه پرطرفدار جهان». خبرگزاری فارس. ۱۱ مهر ۱۳۹۸.
  53. «تونی: در بنفیکا هم چنین هواداران پرشوری ندیده بودم». ایسنا. ۳۰ تیر ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۱.
  54. «تونی: در سی و چهار سالی که در فوتبال هستم چنین تشویق‌هایی را از هواداران ندیده بودم». وبگاه رسمی باشگاه تراکتورسازی. ۳۰ تیر ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۱.
  55. «میلا: از حضور تماشاگران تبریزی شگفت‌زده شدم/ در اسپانیا اینقدر هیجان نیست». خبرگزاری فارس. ۸ اسفند ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۹ اسفند ۱۳۹۱.
  56. روزبه، اردوان (۱ اسفند ۱۳۸۸). «گزارشی در بارهٔ تیم تراکتورسازی تبریز؛ «یاشاسین تراکتور»». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در 15 دسامبر 2012. دریافت‌شده در ۲۱ اردیبشهت ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  57. «تراکتورسازی؛ بارسلونا و بلکبرن تبریز». احراب نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ فوریه ۲۰۱۱.
  58. بهمنش، بابک (۷ دسامبر ۲۰۰۹). «بازداشت طرفداران تراکتورسازی در بازی مقابل صبای قم». دویچه وله. بایگانی‌شده از اصلی در 15 دسامبر 2012. دریافت‌شده در ۲۱ اردیبشهت ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  59. مغموم، اسفندیار (۱ اسفند ۱۳۹۰). «فوتبالِ با سیاست نمی‌خواهیم». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ مهر ۱۳۹۰.
  60. «دایی: آن‌ها که توهین کردند خودشان بی غیرت هستند/ در تبریز کسی برای فوتبال به ورزشگاه نمی‌آید». گل دات کام. ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۱.
  61. قهاری، کیواندخت (۱۲ مارچ ۲۰۱۰). «دوست دارم مردم آذربایجان را شاد ببینم». دویچه وله. بایگانی‌شده از اصلی در 15 دسامبر 2012. دریافت‌شده در ۲۱ اردیبشهت ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  62. روزبه، اردوان (۲۶ دی ۱۳۸۸). «قانونی نانوشته؛ ترکی ننویسید!». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در 15 دسامبر 2012. دریافت‌شده در ۲۱ اردیبشهت ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  63. «انصراف عجیب تراکتور از جذب مدافع ارمنی!». ورزش سه. ۱۸ خرداد ۱۳۹۵.
  64. «سرخ‌پوش شدن بازیکن ارمنستانی منتفی شد». وب سایت رسمی باشگاه تراکتورسازی. ۱۸ خرداد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۶.
  65. «دیسلایک: نژادپرستی در تراکتورسازی!». آی اسپرت. ۱۸ خرداد ۱۳۹۵.
  66. «نتیجه سلفی گرفتن نخست‌وزیر ارمنستان در تهران؛ اعتراض به جمهوری اسلامی». کیهان لندن. ۱۱ اسفند ۱۳۹۷.
  67. «تراکتور-استقلال پرتماشاگرترین بازی هفته جهان». ورزش 3. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  68. «استقبال رسانه‌های ترکیه‌ای از حرکت برخی تماشاگران تراکتور در بازی مقابل استقلال». تسنیم. ۱۰ آبان ۱۳۹۸.
  69. «شعار برخی هواداران تیم تراکتور در حمایت از ترکیه». بی‌بی‌سی. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  70. «استقبال رسانه‌های ترکیه‌ای از حرکت تماشاگران تراکتور در بازی مقابل استقلال». خبر آنلاین. ۱۰ آبان ۱۳۹۸.
  71. «بازداشت 7 نفر در تبریز». رادیو فردا. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  72. «بازداشت ۷ تماشاگر دیدار تراکتور با استقلال». یورونیوز. 10 آیان 1398. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  73. «بازداشت ۷ تماشاگر دیدار تراکتور با استقلال». خبرآنلاین. 10 آیان 1398. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  74. «اطلاعیه کمیته اخلاق در پی شعارهای سیاسی و قومیتی در ورزشگاه‌ها». مشرق. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  75. «ورود مجلس، کمیته اخلاق، نمایندگان سپاه و وزارت اطلاعات به پرونده ورزشگاه‌ها». وبسایت رسمی برنامه نود. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  76. «چرا باشگاه تراکتور از دشمنان ایران برائت نمی‌جوید؟ /». مشرق. ۱۱ آبان ۱۳۹۸.
  77. https://farsi.euronews.com/2019/11/04/spectators-support-turkey-in-iran-football-match-ethnic-problems-separatism
  78. «زنان و کودکان تماشاگران ویژه تراکتورسازی و پرسپولیس». خبر آنلاین. ۲۷ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۰.
  79. نیما سبک روحیه (۲۲ آگوست ۲۰۱۱). «داستان دریاچه و تراکتور!-محیط زیست از زبان فوتبال». گل دات کام. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اوت ۲۰۱۳.
  80. «پنج فریم از پنج اتفاق خوب هفته:شعار تراکتوری‌ها و جوانان آبادانی». آی اسپرت. ۶ مرداد ۱۳۹۴.
  81. «شعار «یئل یاتار طوفان یاتار» شور خاصی به تیم می‌دهد». طرفداری.
  82. «بازگشت «عیبی یوخ» پس از شکست سنگین». بانک ورزش. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳۹۲ ۸ اسفند. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  83. «تقلید تماشاگران استقلال از هواداران تراکتورسازی و شادی عجیب کبه». خبرگزاری تسنیم. ۰۳/اردیبهشت/۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  84. «از شعار «عیبی یوخ» تا تشویق کی‌روش». تابناک. ۳۰ بهمن ۱۳۹۲.
  85. mehrnews.com/news/3809054
  86. http://econews.ir/fa/content/1373611
  87. http://www.irna.ir/news/82985913/
  88. https://www.bbc.com/persian/sport-48503801
  89. «تراکتور ۱ـ پرسپولیس صفر؛ تراکتور رکورد ۱۷ ساله را شکست». وبگاه گل. ۹ دسامبر ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲.
  90. «افشاریان: سخت‌ترین قضاوت عمرم بازی تراکتور و پرسپولیس بود». سایت داوران ایران. ۲۳ آذر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۳.
  91. «استقلال یک - تراکتورسازی3/ سکوت و قهر تماشاگران استقلالی در ورزشگاه آزادی». خبرآنلاین. ۲۲ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۶ آبان ۱۳۹۴.
  92. «تراکتور کابوس استقلال: سه‌گانه نابودی قهرمانی و سهمیه؟». آی اسپرت. ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۵.
  93. «نگاهی به آمار بازی‌های استقلال و تراکتور». ایرنا.
  94. «تاریخچه بازیهای استقلال و تراکتور». تابناک.
  95. «برادران سرخابی مقابل یک دیگر / برادرخواندگی یا انتقام؟». نصر نیوز. ۱۵ مرداد ۱۳۹۴.
  96. «اختصاصی». ورزش 3.
  97. «تاریخ‌نگاری از دیدار سپاهان-تراکتورسازی». باشگاه خبرنگاران جوان. ۳ آبان ۱۳۹۱.
  98. «سپاهان و تراکتور، مصاف پرطرفدارترین تیم‌های شهرستانی». خبرگزاری ایمنا. ۵ آبان ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۵.
  101. https://www.ilna.ir/بخش-ورزشی-7/798308-تغییرات-لوگوی-باشگاه-تراکتور-ابتدا-تا-کنون-ویدیو
  102. «لوگوی جدید تراکتور از فصل 99-98 – تیم کیتز | طرح‌ها و اخبار لباس و پیراهن تیم ها». دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  103. https://www.farsnews.ir/news/13980523000096/پیراهن-تراکتور-در-گذر-زمان-تصاویر
  104. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tractor S.C.
  105. «فنایی:فغانی نسبت به روزهای اول پس از بازی تراکتورسازی شرایط بهتری دارد/او اشتباهات تأثیرگذاری داشت». پایگاه خبری تحلیلی کاپ. دریافت‌شده در ۱۱ خرداد ۱۳۹۴.
  106. http://90tv.ir/news/99097/دلیل-اتفاقات-عجیب-در-تبریز-چه-بود؟
  107. اسپورت، آی. «جمعه سیاه؛ وقتی قلب تراکتورشکست». آی اسپورت. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۸.
  108. "ویدیو ورزش سه | تراکتور - نفت ; روایتی از جمعه سیاه فوتبال ایران". ویدیو ورزش سه. Retrieved 2020-12-28.
  109. http://www.yjc.ir/fa/news/4321898/آشنایی-با-باشگاه-فوتبال-تراکتورسازی-تبریز
  110. http://qudsonline.ir/news/87721/
  111. http://www.entekhab.ir/fa/news/241996/
  112. http://cup.ir/sport/archive/487/view/83717%5Bپیوند+مرده%5D
  113. «خبرگزاری فارس - 50 سالگی تراکتور/ قهرمانی تراکتور در جام میلز هندوستان». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۰-۰۵-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  114. «تماشاگر شاید 66833 نفر». گلداتکام. ۲۴ بهمن ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۹۱.
  115. «استادیومی که افتتاح نشده، فرسوده شد». خبرگزاری تابناک. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۹.
  116. «ورزشگاه یادگار امام تبریز برای انجام بازی تراکتورسازی و الشباب آماده است». ایرنا. ۱۹ فروردین ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۹ فروردین ۱۳۹۲.
  117. «تراکتورسازی؛ هجده سال پیش از این». عصر ایران. ۱۷ آبان ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۳ اسفند ۱۳۹۱.
  118. «بازی در ورزشگاه اختصاصی تراکتورسازی برای هیچ تیمی آسان نیست». شبکه ورزش ایران. ۱۷ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۳ اسفند ۱۳۹۱.
  119. «پایان بازسازی مجموعه اختصاصی تراکتور». وبگاه گل. مرداد ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۳ اسفند ۱۳۹۱.
  120. «تبریزی‌ها با بلیط الکترونیکی وارد ورزشگاه شدند». خبرگزاری برنا. ۲۸ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۸ فروردین ۱۳۸۹.
  121. «کارت بلیط‌ها بلای جان هواداران تراکتور». پرتال هواداران تراکتور. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ فوریه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۱.
  122. «فروش بلیط در بازی‌های تراکتور به باشگاه واگذار گردید». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۲.
  123. «پخش زنده فوتبال لیگ برتر از شبکه‌های استانی و سراسری». وبلاگ استانی‌ها. ۲۹ آبان ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ آذر ۱۳۹۱.
  124. «پوشش بازی تراکتور-سپاهان». وبگاه رسمی باشگاه تراکتورسازی. ۲۸ اسفند ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ اسفند ۱۳۹۱.
  125. «سرود رسمی باشگاه تراکتورسازی». سایت رسمی باشگاه تراکتورسازی. ۲۲ خرداد ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۲ خرداد ۱۳۹۱.
  126. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۴ ژانویه ۲۰۲۰.
  127. «پیام تونی اولیویرا در واکنش به خداحافظی علی کریمی/او یک معلم است». خبرآنلاین. ۳۱ تیر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲ آگوست ۲۰۱۴.
  128. «تونی اولیویرا: علی کریمی یکی از بزرگترین فوتبالیست‌های آسیا بود/ هواداران تراکتورسازی من را یکی از خودشان می‌دانستند». خبرگزاری تسنیم. ۵ اسفند ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ مارس ۲۰۲۰.
  129. https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_Tractor_S.C._managers
  130. «تراکتور». تراکتور. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳.
  131. https://www.varzesh3.com/news/1608585/سپاهان-چشم-انتظار-نمایش-خوب-خواهرخوانده
  132. http://tabriz.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=111511
  133. https://khabarone.com/21600282%5Bپیوند+مرده%5D
  134. https://www.mashreghnews.ir/news/897413/فیلم-خلاصه-بازی-تراکتورسازی-۶-۰-استقلال-خوزستان
  135. "ویدیو ورزش سه | خلاصه بازی تراکتورسازی 5 - فجر سپاسی 2". ویدیو ورزش سه. Retrieved 2021-01-13.
  136. https://www.khabaronline.ir/photo/244910/تراکتور-تیم-دورود-را-گلباران-کرد
  137. https://www.varzesh3.com/match/57323
  138. https://tamasha.com/v/8Z39x
  139. https://www.varzesh3.com/news/1644679/نساجی-صفر-تراکتور-4-دنیزلی-همیشه-مطمئن
  140. https://www.ilna.ir/بخش-ورزشی-7/695489-وقتی-تراکتورسازی-پرسپولیس-را-تایی-کرد-ویدیو
  141. https://90tv.ir/videos/خلاصه-بازی-استقلال-1-4-تراکتورسازی
  142. https://90tv.ir/videos/خلاصه-بازی-تراکتورسازی-4-1-راه-آهن
  143. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۲۱.
  144. https://90tv.ir/videos/خلاصه-و-حواشی-تراکتورسازی-4-1-ذوب-آهن-نود-25-بهمن
  145. https://video.varzesh3.com/video/210126/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-4-%D9%85%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-1
  1. «امضای تفاهم نامه همکاری باشگاه تراکتور و بشیکتاش». ایرنا.
  2. «تراکتور قهرمان جام حذفی 98-99 شد». موج نیوز.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ باشگاه فوتبال تراکتور موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.