سهند

کوهستان سهند یکی از بزرگترین و مهم ترین برجستگی های آذربایجان و از معروف ترین کوه های آتشفشانی ایران است که در جنوب شهر تبریز و جنوب شرقی اوجان «بستان آباد» و شمال شهر مراغه در مرکز استان آذربایجان شرقی است.[2][3] این رشته‌کوه دارای ۱۷ قله با ارتفاع بیش از ۳٬۰۰۰ متر است که بلندترین آن‌ها قلهٔ قوچ‌گولی (کمال) ۳۷۰۷ متر بلندی داشته و در محدوده‌ی شهرستانی بستان آباد قرار دارد.[4] و مرتفع‌ترین نقطهٔ استان محسوب می‌شود

سهند
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع	۳٬۷۰۷ متر[1]
جغرافیا
رشته‌کوه	آذربایجان
زمین‌شناسی
گونه	آتشفشانی مطبق
آخرین فوران	ناآشکار، احتمالاً دوران هولوسن

سهند که یکی از مهم‌ترین کوه‌های آتشفشانی خاموش ایران به‌شمار می‌رود به دلیل انبوهی گیاهان، چمن‌زارها، گلزارها و مراتع در آن به عروس کوه‌های ایران مشهور شده‌است؛[5] چرا که سطح تمام مناطق این رشته‌کوه پوشیده از سبزه است. کوه‌های کمال، جام، سهند، بوز داغ، ارونه، زری داغ، بویوک داغ، کریم داغی، لیقوان داغی، سلطان داغی، دمیرلی، آغ‌داغ، موتال داغی، قبله داغی، ارشد داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیروه داغی، چاناق، اوو داغی، آتاشان، درویشلر از مهم‌ترین قله‌های رشته‌کوه سهند محسوب می‌شوند. دره زیبا و سحرانگیز شاه یوردی در شمال قله جام قرار گرفته است.

در بندهش، زامیادیشت و زادسپرم از کوهی به نام «اسنوند» نام برده می‌شود که در آذربایجان واقع شده‌است. در زادسپرم مکان آذرگشسب در این کوه قرار دارد؛ البته شواهد زیادی در رابطه با یکسان‌بودن سهند و اسنوند وجود ندارد.[6]

در جبهه شمالی سهند مشرف به جلگه تبریز و بستان آباد قله های کمال(قوچ گولی)، بویوک داغ، ارونه کوه، بوز داغ، متال، دمیرلی و ... واقع شده اند که مرتفع ترین بخش کوهستان سهند را تشکیل می دهند. قله های جنوبی سهند همگی مشرف به جلگه مراغه هستند.

در دامنه‌های کوهستان سهند، زیباترین دره‌های آبرفتی همراه با روستاها، باغ‌ها و کشتزارها، جلوه‌هایی شگفت پدیدآورده است.[7] کوهستان سهند بعد از سبلان یکی از بزرگ‌ترین و مهمترین برجستگی‌های آذربایجان و از معروفترین کوه‌های آتشفشان و خاموش ایران است که در ۵۰ کیلومتری جنوب تبریز قرار گرفته‌است.

متأسفانه در سال های گذشته در دامنه های سلسله جبال سهند و بالاخص در محدوده شهرستان بستان آباد به‌صورت بی رویه معادن پوکه فعال شده اند که باعث به هم ریختگی اکوسیستم منطقه شده است.