مسعود جعفری جوزانی

به سوی آزادی اثر مسعود جعفری‌جوزانی، نخستین مستند سیاسی تاریخ سینمای مستند ایران به‌شمار می‌رود که در سالگرد انقلاب در ۲۱ بهمن ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد.[7][8]

مسعود جعفری‌جوزانی در سازمان صدا و سیما با راه‌اندازی بخش انیمیشن، چند فیلم انیمیشن ساخته و سپس برای نخستین بار با ساخت فیلم کوتاه با من حرف بزن در سال ۱۳۶۲ به تهیه‌کنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌کوتاه سومین دوره جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند.[8]

پوستر فیلم سینمایی جاده‌های سرد

مسعود جعفری‌جوزانی نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش را با نام جاده‌های سرد در سال ۱۳۶۳ تولید کرد. علی نصیریان، تنها عضو حرفه‌ای و شناخته‌شدهٔ این فیلم بود. این فیلم، زمینه‌ساز ورود حمید جبلی، تورج منصوری، محمود کلاری، علیرضا رئیسیان و شاپور پورامین به سینمای حرفه‌ای شد. این فیلم که در فضای زادگاه جوزانی ساخته شد؛ یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های دهه اول انقلاب بود که هم در ساختار بصری و هم در مضمون فیلم ارزشمندی به‌حساب می‌آید.[8]

شیرسنگی محصول سال ۱۳۶۵ پروژه بلندپروازانه‌ای با فیلم‌نامهٔ قوی است که نمادی از تقابل سنت و مدرنیته به حساب می‌آید. حضور انگلیسی‌ها به واسطه بهره‌برداری از نفت که قتل یکی از آن‌ها تقابلی تا سرحد مرگ بین دو بزرگ ایل بختیاری ایجاد می‌کند و ساختار بصری حساب‌شده که ذوق و سلیقه محمود کلاری نقش قابل اعتنایی در آن دارد و نیز مجموعه بازیگران، به‌ویژه زوج عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان که موفق‌ترین نقش‌آفرینی آن‌ها در مجموعه همکاری‌های‌شان با هم به حساب می‌آید و در نهایت موسیقی حماسی و متناسب فریدون شهبازیان تبدیل به مهم‌ترین و ماندگارترین فیلم کارنامه جوزانی می‌شود و در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز در کنار تعدادی از فیلم‌های شاخص سینمای ایران، از جمله؛ ناخدا خورشید، خانه دوست کجاست؟، تیغ و ابریشم و اجاره‌نشین‌ها به چشم آمده و جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و جایزه سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری از پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر را نیز دریافت می‌کند. همچنین در جشنواره‌های خارجی مختلفی از جمله؛ در بخش «سینمای امروز و فردا» در یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل کانادا در سال ۱۳۶۶ شرکت کرده و مورد تقدیر قرار گرفت.[8]

اثر بعدی او در مسیر تندباد محصول سال ۱۳۶۷ است که تولیدی عظیم‌تر از شیر سنگی داشت؛ باز هم در قالب داستانی پرکشش، روایتی از حضور بیگانگان در ایران، هم‌زمان با جنگ جهانی دوم را به تصویر می‌کشد.[8]

مسعود جعفری‌جوزانی پس از تحولات فرهنگی میانه دهه هفتاد، در سال ۱۳۷۷ فیلم خوب شهری بلوغ را می‌سازد که به سیاق آن سال‌ها به مسائل جوانان می‌پردازد و در هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز جوایزی را دریافت می‌کند.[8]

پوستر سریال در چشم باد

او بخش عمده‌ای از دهه ۸۰ را به نوشتن و کارگردانی سریال عظیم در چشم باد می‌گذراند. در چشم باد در ۴۴ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای در زمره سریال‌های الف ویژه برای پخش از شبکه اول سیما بود که روایتی دیدنی از سه برهه تاریخ معاصر ایران از قیام کوچک جنگلی تا جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. فیلمنامه این سریال توسط خود مسعود جعفری جوزانی در مدت دو سال نوشته شده‌است.[9]

سریال تاریخی در چشم باد، وقایع سیاسی و اجتماعی سه دوره از تاریخ را روایت می‌کند: پایان دوره قاجار و دوره پهلوی، جنگ جهانی دوم و یک دوره زمانی خاص بعد از انقلاب که دوره فتح خرمشهر است.[10] ساخت این سریال یکی از بزرگترین پروژه‌های سریال‌سازی در تلویزیون است که برای ساخت آن ۴۸۰ لوکیشن استفاده و به بیش از ۱۰ شهرستان و استان دیگر سفر شده‌است.[11]

فیلم سینمایی ایران برگر محصول سال ۱۳۹۳ تنها فیلم کمدی جوزانی، به مدد فضایی بومی و فولکلور و فیلم‌نامه‌ای با طنز موقعیت، فیلم پرفروش، مفرح و آبرومندی از کار درآمد، تیتراژ پایانی ایران برگر، با صدای استاد شهرام ناظری و آهنگسازی ارشک رفیعی بر روی شعری از زنده‌یاد سیاوش کسرایی بسیار مورد توجه تماشاگران این فیلم قرار گرفت.[8]

فیلم دیگر او پشت دیوار سکوت محصول سال ۱۳۹۵ است که به معضل اجتماعی ایدز اشاره دارد و با همکاری سازمان‌های مردم نهاد ایران ساخته شده‌است. این فیلم به صورت رسمی از طرف شصت و یکمین کنفرانس جهانی زن CSW دعوت شد و قرار بود در روز ۳۰ اسفند ماه سال ۱۳۹۵ با حضور تعدادی از عوامل اصلی آن در گردهمایی «سازمان‌های مردم نهاد» NGOها و نهادهای مردم‌محور جهانی در حمایت از مادران و کودکان مبتلا به ویروس «اچ آی وی/ ایدز» در مقر اصلی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک در کشور آمریکا به نمایش دربیاید که به دلیل تبعیض و رفتار نژادپرستانه و تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و عدم ارائه ویزا به عوامل سریال، عوامل این اثر سینمایی از نمایش این فیلم در مقر اصلی سازمان ملل متحد در آمریکا انصراف دادند.[12][13]

وی در سال ۱۳۹۹ ساخت فیلم سینمایی بهشت تبهکاران را آغاز کرد که طی آن به وقایع ملی شدن صنعت نفت نیز پرداخته می‌شود.[14]

مسعود جعفری جوزانی قصد داشت پس از سریال در چشم باد به سفارش سیمافیلم کارگردانی سریالی دربارهٔ زندگی خواجه نصیر الدین طوسی را بر عهده بگیرد که فیلم‌نامه این اثر مجالی برای ساخت نمی‌یابد.[15]

فیلمنامهٔ باسکرویل داستان هوارد باسکرویل، دانشجوی فارغ‌التحصیل دانشگاه پرینستون است که در سال ۱۹۰۵ برای تدریس به ایران سفر می‌کند، اما درگیر انقلاب مشروطه می‌شود و آگاهانه، درگیر تلاش برای شکستن محاصره تبریز توسط قوای محمدعلی شاه می‌شود. این فیلم‌نامه در سال ۱۳۷۳ توسط مسعود جعفری جوزانی نوشته و در همان سال، رایت آن، توسط حوزهٔ هنری خریداری و مجدداً در سال ۱۳۷۶ توسط مسعود جعفری جوزانی و شهریار روحانی از حوزهٔ هنری بازخرید و به وسیله نشر ابتکار، فیلمنامه آن به چاپ رسید.[16]

سال‌ها بعد نویسندهٔ فیلمنامه، با تعدادی کمپانی فیلمسازی آمریکایی American و آی‌ای‌سی و یک شرکت کانادایی، قراردادی برای ساخت باسکرویل در ایران بست که هر کدام به دلایلی به نتیجه نرسید و سرانجام آخرین قراردادی که برای ساخت باسکرویل بسته شد با انجمن در جستجوی زمینه مشترک بود که این انجمن به زمینه‌های مشترک ارتباط فرهنگی ایران و آمریکا می‌پرداخت و حتی برای ساخت آن مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شد و طبق گزارشی که در روزنامه فیگارو منتشر شد، تهیه‌کننده آمریکایی قصد داشت از برد پیت در نقش اصلی فیلم هوارد باسکرویل استفاده کند، اما به دلایلی، ساخت باسکلرویل به سرانجام نرسید و حق کپی رایت آن به نام مسعود جعفری جوزانی و محمدمهدی دادگو در آمریکا و کانادا، در کانون فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران ثبت شد.[17]

در خرداد ۱۳۸۳ مسعود جعفری‌جوزانی مطلع شد، یک کارگردان ایرانی مقیم آمریکا، توسط یک سایت اینترنتی اعلام کرده که برای ساخت باسکرویل قرار است به ترکیه سفر کند. این موضوع باعث واکنش جوزانی شد و تصمیم گرفت به عنوان سرقت آثار هنری در ایران و آمریکا اقامه دعوی کند.[18]

مسعود جعفری جوزانی که تصمیم داشت با مشارکت مالی طرف‌های ایرانی و آمریکایی فیلم باسکرویل را بسازد اما برخی موانع مانع از آن شد، در سال ۱۳۸۸ پس از اتمام تولید سریال در چشم باد، با توجه به اینکه بخشی از این سریال در لس آنجلس فیلم‌برداری شد، تصمیم گرفت پروژه سینمایی باسکرویل را که قرار بود یک سوم آن در آمریکا فیلمبرداری شود را ادامه دهد.[19][20]

فیلمنامه پوریای ولی به نویسندگی مسعود جعفری جوزانی که برای ساخت یک سریال در پنج فصل و ۵۲ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای نوشته شده‌است، با اینکه در سال ۱۳۹۱ قرارداد ساخت این مجموعه تلویزیونی برای سیمای جمهوری اسلامی منعقد شد، به علت تغییر مدیریت سازمان این اتفاق نیفتاد و در نهایت در سال ۱۳۹۶ در قالب کتاب توسط نشر آناپنا منتشر شد.[21]

پژوهشگران این اثر، فتح‌الله جعفری جوزانی و دکتر عبدالکریم یونسی، از بیش از ۳۰ کتاب از جمله جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، تاریخ جوینی و تاریخ ایران کمبریج استفاده کرده‌اند.[22]

داستان زندگی محمود خوارزمی پهلوان، شاعر و عارف قرن هشتم میلادی؛ مشهور به پوریای ولی از سال ۵۹۷ خورشیدی، آغاز می‌شود که کشور ایران مورد هجوم مغولان قرار گرفت. به فرمان حاکمان مغول در فاصله بین سال‌های ۶۴۸ تا ۶۶۱ هجری قمری، صنعتکاران، پشت در پشت، برده شمرده می‌شدند و مجبور بودند ساز و برگ لشکریان مغول را تهیه کنند. رعایای روستایی نیز که قادر به پرداخت اخراجات و مالیات نبودند، خود و خانواده‌شان به بردگی فروخته می‌شدند. در چنین دورانی پوریای ولی با ایجاد سازمان و تأسیس زورخانه موفق می‌شود پیکارجویان و آزادی‌خواهان را گردآورده و اقدام به آزادی ایران زمین کند.[23]

از شخصیت‌های دیگر تاریخی این فیلم‌نامه؛ می‌توان به شیخ الرئیس سعدی، عبید زاکانی، خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، پهلوان فیله همدانی دیگر اشاره کرد.[24][25]

قرارداد تحقیق و نگارش فیلمنامه فیلم سینمایی «یعقوب لیث» در حوزه تاریخ و تمدن ایرانی، در سال ۱۳۹۸ بین بنیاد سینمایی فارابی و مسعود جعفری جوزانی منعقد شد.[26] فیلمنامه یعقوب لیث، درباره بنیانگذار دودمان صفاریان در سیستان و روایتگر فتوت، ساده‌زیستی و نقش این اسطوره تاریخی در اتحاد ایرانیان است. یعقوب لیث صفاری، رویگرزاده و عیار جوانی بود که متأثر از قصه‏‌های رستم، به یاری فقرا و مظلومان شتافت و با دسته کوچک عیارانش که به خاطر سخاوت و فتوت او، دورش جمع شده بودند، در نظر اهل سیستان، به یک پهلوان افسانه‌‏ای بدل شد.[27]

به گفته مسعود جعفری جوزانی: «متأسفانه بچه‌های ما رابین هود را بیشتر از یعقوب لیث صفاری می‌شناسند در حالی‌که او از جمله شخصیت‌های تاریخی پایه‌گذار جریان عیاری و فتوت در ایران است که به جوانان نشان می‌دهند چگونه امکان زندگی بهتر وجود دارد.»[28]

گونه

• دانشکده هنر دانشگاه تهران
• دانشکده صدا و سیما
• مدرسه فیلمسازی باغ فردوس

آنری بیهار منتقد مطرح سینما در مقاله‌ای در روزنامه مشهور لوموند پاریس در روز ۴ سپتامبر سال ۱۹۸۷ در مورد مسعود جعفری جوزانی کارگردان فیلم سینمایی شیرسنگی نوشت:

سینماگران مورد علاقه او یاسوجیرو اوزو، فرانسیس فورد کاپولا، جان فورد، آکیرا کوروساوا و آندری تارکوفسکی می‌باشند. اگر او هنوز با آنها برابر نباشد ولی فیلمسازی است که باید چشم به او دوخت.

این منتقد مطرح سینمایی در ادامه نقدش نوشته‌است:

جاده‌های سرد یک فیلم فولکلوریک ایرانی است، انباشته از همان سحر و جادویی که کارگردان اوکراینی سرگئی پاراجانف با فیلم حماسی کلاسیک خود سایه‌های نیاکان فراموش‌شده عرضه کرد. پدر یک پسر جوان در دهکده‌ای دورافتاده در حال مرگ است. معلم پسر، مردی با یک پای چوبی، پسر را متقاعد می‌کند که پدر را با آوردن دارو از شهر، می‌توان نجات داد، همراه خل بامزه دهکده، معلم و پسر عزم سفر می‌کنند. موضوع فیلم، داستانی ساده است؛ اما فیلم، از یک‌سری تغییر لحن‌های پیچیده ساخته شده‌است. جنبه‌های غرل‌وار، کمیک، شاعرانه، عرفانی، همراه با جهان‌بینی افسون شده و افسونگر جوزانی، گاهی در یک تک سکانس یا یک جمله، به‌سرعت می‌آیند و می‌روند. «سحر» به معنی لغوی آن گرفته شده و به عنوان بخشی از زندگی عرضه می‌شود. جوزانی می‌گوید: «تم اصلی این است که طبیعت و انسان؛ جدایی ناپذیرند».

همچنین جی اسکات منتقد سرشناس سینمایی در روزنامه کانادایی گلوب اند میل در مورد فیلم سینمایی جاده‌های سرد نوشت:

فروش فیلم جاده‌های سرد که در سال ۱۳۶۵ در سینماهای ایران، اکران شد، غیرمترقبه بود.

جی اسکات در بخش دیگری از نقدش در مورد فیلم سینمایی شیرسنگی نوشته‌است:

شیرسنگی کار کاملاً متفاوتی است؛ این فیلم، بیشتر به جان فورد، آکیرا کوروساوا و کارگردان فقید ترکیه ییلماز گونی نزدیک است تا به پاراجانف. داستان که در دهه ۳۰ اتفاق می‌افتد، داستان خشونت‌آمیز یک چوپان بختیاری را بازگو می‌کند که ایلش برای خارجی‌ها از لوله‌های نفت حفاظت می‌کند. طی این پروسه، فرهنگ ایلاتی در حال نابودشدن است. نقش چوپان که به‌وسیله علی‌رضا شجاع‌نوری تهیه‌کننده جوزانی بازی می‌شود؛ به اشتباه، متهم به قتل یک انگلیسی است که جسدش به‌وسیله او یافته و خبرخواهانه به خاک سپرده شده‌است. این اتهام نادرست، باعث جنگی طایفه‌ای می‌شود که استعاره‌ای آشکار از کشمکش‌های سیاسی ایران معاصر است. در یک سو تکنوکراتهای ترقی‌خواه که طرفدار به دور ریختن سنت هستند؛ صف کشیده‌اند و در سوی دیگر، سنت‌گرایی که تغییر و تحول را پلید می‌دانند.

این منتقد سرشناس سینمایی در ادامه مطلبش نوشته‌است:

نسبی‌گرایی سیاسی و فرهنگی جوزانی به وسیله سال‌های طولانی‌اش در آمریکا شکل گرفته‌است. در سال ۱۹۷۲، زمانی‌که نمایشنامه‌ای که نوشته بود و در رژیم شاه به علت سیاسی بودن به تصویب نرسید، به کالیفورنیا رفت، سه سال در مودستو زندگی کرد و بعد به سانفرانسیسکو نقل مکان کرد. جایی‌که لیسانس و فوق لیسانس هنرهای ارتباطی را دریافت کرد.

کوین توماس خبرنگار روزنامه آمریکایی لس آنجلس تایمز در مطلبی تحت عنوان «یک مرد، یک خرس؛ ایران به طنز و محبت دست می‌یابد» در روزنامه ۱۲ ژانویه ۱۹۹۶ در مورد فیلم سینمایی یک مرد، یک خرس به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی نوشت:[103]

فیلم «یک مرد، یک خرس» ساخته مسعود جعفری جوزانی پس از آغازی نامتعارف، به طنز نمادین؛ شجاعانه‌ای دربارهٔ استبداد و مشکلات موجود در ایران معاصر، مبدل می‌شود. این حقیقت، که این فیلم در هنگام نمایش عمومی در ایران، در سال ۱۹۹۳ از هیچ‌گونه حمایت رسمی و تبلیغات برخوردار نشد و به همین دلیل، به آن لطمه وارد آمد، تعجبی در هیچ‌کس ایجاد نکرد. ولی «یک مرد، یک خرس»، ضمن صراحت بیان، فیلمی گرم و دوست‌داشتنی است و در اغلب لحظه‌ها بیننده را به خنده وامی‌دارد.

داستان جوزانی در محله کوچکی در حومه شهر، به نحوی کشدار و گیج‌کننده آغاز می‌شود، ولی وقتی قهرمان کر و لال ماجرا (حمید جبلی)، خرس تربیت شده‌اش به یک خیابان باریک قدیمی تهران می‌روند، این مسئله جبران می‌شود. کودکان متعدد این خیابان، از آنجا که در نزدیکی آنها نه باغ وحشی هست و نه یک زمین بازی، بلافاصله از دیدن تازه‌واردها شاد می‌شوند و حرکات حیوان دوست‌داشتنی توجه بزرگترها را نیز جلب می‌کند.

البته، همیشه یک بازی خراب‌کن هم وجود دارد. در اینجا این مزاحم، مرد ثروتمند خودخواه و مسنی است به نام «کمالی» (محمدعلی کشاورز)، که جدیدترین زن جوان صیغه‌ای خود را در خانه نوسازی واقع در انتهای این خیابان جای‌داده و به سر و صدا و شلوغی ایجاد شده، توسط نمایش خرس اعتراض دارد. به‌علاوه، یکی از کاسب‌های مهم محل (میر صلاح حسینی)، نیز از او حمایت می‌کند.

خرس، هر چند که همیشه پوزه‌بند به دهان دارد و جز دست‌درازی به عسل این تاجر، کار خلافی نمی‌کند، بالاخره باعث می‌شود که به پلیش شکایت برده شود. اینجاست که «خاله خراسونی» سرسخت (حمیده خیرآبادی)، مادرسالار محل؛ در مقابل استوار پلیس (داریوش مؤدبیان) ـ که مرد خوبی است و می‌خواهد وظیفه‌اش را درست انجام دهد ـ رهبری مقاومت را به عهده می‌گیرد.

واضح است که خاله خراسونی، زنی بیوه و پا به سن، احساس می‌کند که در دفاع از داشتن اختیار زندگی خود و محبت به دیگران، چیزی برای از دست‌دادن ندارد. او اعلام می‌کند: «کارد بخوره به دلی که محبت توش نباشه».

آدم احساس می‌کند که بازیگران اصلی و باسابقه این فیلم، به‌ویژه «حمیده خیرآبادی» را بیننده‌های فیلم‌هایشان خیلی دوست دارند. خیرآبادی و کشاورز؛ هر دو استاد تکنیک هستند و با استفاده از یک عمر تجربه، به‌راحتی بیان و ژست مورد نظر را ارائه می‌دهند.

حمید جبلی با ظاهری نحیف و زجرکشیده، شخصیت صاحب خرس را نوعی ابله مقدس جلوه می‌دهد که فقط قادر به گفتن یک چیز است: «لم لعلی». او و خرسش هر دو با همین اسم شناخته می‌شوند که در فارسی به معنی «نمی‌توانم بگویم» یا «نمی‌خواهم بگویم» یا «ولم‌کن» به کار می‌رود. این فیلم دوست‌داشتنی زیرکانه کوچک؛ یک برنده است، حتی اگر از نظر گیشه، در ایران بازنده بوده باشد.

سرژ میشل خبرنگار سرشناس روزنامه فیگارو، از قدیمی‌ترین و مشهورترین روزنامه‌های فرانسه و از معروفترین نشریات جهان؛ گزارشی تحت عنوان «برد پیت در فیلمی از مسعود جعفری جوزانی» دربارهٔ ساخت باسکرویل نوشت که در صفحه ششم روزنامه ۵ نوامبر ۲۰۰۱ روزنامه فیگارو چاپ شد:

این فیلم، ماجرای شرکت داوطلبانه یک جوان آمریکایی به نام «باسکرویل» در نبردهای انقلاب مشروطیت ایران است که در نهایت، توسط نیروهای استبدادی کشته می‌شود.

این روزنامه در ادامه گزارش خود نوشته‌است:

هزینه دعوت از «برد پیت» هنرپیشه آمریکایی برای ایفای نقش نخست در این فیلم، بیشترین بودجه برای ساخت یک فیلم سینمایی پس از انقلاب بوده‌است.

روزنامه گاردین در کشور انگلستان در خبری در سال ۲۰۰۹ در مورد مسعود جعفری جوزانی نوشته‌است:[104]

تولید اولین فیلم ایرانی پس از انقلاب اسلامی، در آمریکا قرار است آغاز شود. در چشم باد به کارگردانی فیلم‌ساز برجسته ایرانی مسعود جعفری جوزانی با بودجه سنگین حدود ۱۲ میلیون دلار فیلمبرداری خود در آمریکا را آغاز می‌کند.

روزنامه گاردین در ادامه نوشت:

ایران، یکی از غنی‌ترین فرهنگ سینمایی را دارد.

ورایتی مجله معتبر، قدیمی و مطرح سینمای جهان، در گزارشی در ۸ سپتامبر ۲۰۰۹ با عنوان «سیاست درب باز؛ لس‌آنجلس گروه فیلم‌ساز ایرانی را به دام انداخت»، ساخت سریال در چشم باد را مورد بررسی قرار داد و در ابتدای گزارش خود آورده‌است:[105]

در حالی که مردم آمریکا از تماشای پلیس ضد شورش در سرکوب تظاهرات گسترده‌ای که نتایج انتخابات ۱۲ ژوئن ایران را مناقشه می‌انداختند، عصبانی شده بودند، یک شکاف در دیوار بین دو کشور ظاهر شد. مسعود جعفری جوزانی کارگردان ایرانی موفق شد برای عوامل ساخت جدیدترین سریالش به آمریکا ویزا تهیه کند تا برای اولین‌بار بعد از انقلاب اسلامی، یک فیلم محصول ایران در آمریکا ساخته شود.

مجله پربیننده، معتبر و مطرح سینمایی ایندی‌وایر در گزارشی از ساخت سریال در چشم باد با عنوان «مسعود جعفری جوزانی نخستین فیلمساز ایرانی است که پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در آمریکا پروژه‌اش را فیلمبرداری می‌کند» نوشت:[106]

این سریال، سه نسل ایرانی را از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۸۱ دنبال می‌کند و این پروژه، با بودجه سنگین حدود ۱۲ میلیون دلار؛ گرانترین و طولانی‌ترین پروژه تاریخ سینمای ایران است. همچنین این، نخستین تولید ایرانی است که از زمان انقلاب در سال ۱۹۷۹ در آمریکا فیلمبرداری شده‌است.

سایت رسانه‌ای آمریکایی Cision PRWeb در گزارشی در مورد ساخت در چشم باد نوشت:[107]

شرکت مستقل تولید و توزیع سینما لیبره استودیو که بیشتر در تولید پروژه‌های سیاسی اجتماعی فعالیت می‌کند، در تولید در چشم باد هم با جوزان فیلم همکاری کرد. فیلیپ دیاز بنیانگذار سینما لیبره استودیو از این‌که توانسته با مشارکت در تولید این فیلم تاریخ‌ساز شود به خود افتخار می‌کند و جعفری جوزانی را هم فیلمسازی توانمند می‌داند. دیاز در این باره می‌گوید: «ما افتخار می‌کنیم «در چشم باد» چشم‌اندازی تازه در روابط ایران و آمریکا به وجود آورده و امیدواریم تجربه آقای جوزانی در لس آنجلس الگویی برای دیگران باشد. ضمن اینکه خوشحال خواهیم شد اگر بتوانیم در تولید فیلم بعدی وی «باسکرویل» هم در ایران و آمریکا مشارکت کنیم.»

خبرنگار روزنامه اماراتی نشنال از آمریکا در گزارشی با عنوان «دوربین‌های فیلم ایرانی در ایالات متحده بازی می‌کنند» در مورد اجازه فیلمبرداری در چشم باد نوشت:[108]

در حالی‌که واشینگتن و تهران مشغول بحث بر سر برنامه هسته‌ای ایران هستند، یک گروه فیلمسازی ایرانی از فروکش کردن تنش بین دو کشور و دشمنی دیرینه میانشان بهره‌مند شدند. «مسعود جعفری جوزانی» کارگردان ایرانی، برای ورود به ایالات متحده و فیلمبرداری از یک فیلم، ۱۲ ویزا را تأمین کرد. جوزانی که مشغول فیلمبرداری «در چشم باد» در کالیفرنیا است، گفت: «این کار، یک سال پیش غیرممکن بود.» وی گروه ایرانی خود را اولین گروه از سازندگان فیلم معرفی کرد که از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به ایالات متحده اجازه ورود پیدا کرده‌اند.

محمد تهامی‌نژاد، پژوهشگر در تاریخ، منتقد، مترجم و مستندساز معاصر ایرانی در مقدمه تحقیقی پژوهشی تحت عنوان «جستجوی الگوهای روایت تاریخ و فرهنگ در آثار مسعود جعفری جوزانی» برای انجمن انسان‌شناسی و فرهنگ نوشت:

مسعود جعفری جوزانی فیلمسازِ پژوهشگر تاریخ، مجهز به نگاه انتقادی، حماسه‌پرداز و آرمان‌گراست. از طریق آثار جوزانی می‌توان به خوانش و تحلیل هنری او از تاریخ ایران به ویژه ریشه‌های هویت ملی، تهدیدها، بحران‌های سیاسی و جریان‌های معاصر دست یافت. بسیاری از شخصیت‌های اصلی در نوشته‌ها و فیلم‌های او در بزنگاه‌های تاریخ، بر مبنای روحیه‌ای عمل می‌کنند که در الگوی جوزانی از هویت ملی می‌گنجند.[109][110]

تهامی‌نژاد در در هشتمین جشن کانون کارگردانان سینمای ایران گفت:

تصورم این است با نگاهی که آقای جوزانی به جامعه‌شناسی شهری دارند در تمام طول زندگی هنری‌شان تبلور دارد. کارهای ایشان از «شیر سنگی» گرفته تا «در مسیر تندباد»؛ به عنوان یک تاریخ‌نگاری فیلمیک، قابل استناد است و آثار فیلمیکی هستند که برای نسل‌های آینده ایران، از نگاه یک تاریخ‌نگار انتقادی که به تاریخ جوامع شهری و دیرین ایران می‌پردازد؛ قابل استناد است. آقای جوزانی در تک‌تک آثارشان پژوهش‌های مردم‌نگاران به‌ویژه در منطقه بختیاری انجام داده‌اند و تک‌تک شخصیت‌ها زمینه‌های پژوهشی هستند. حتی در «شیر سنگی» نوع کلمات و جملاتی که شخصیت‌ها به کار می‌برند روی آنها در منطقه، پژوهش‌های جدی صورت گرفته‌است، حتی تمام دیالوگ‌ها زمینه‌ها و بافت فرهنگی هستند. بررسی آثار آقای جعفری جوزانی فرصتی برای شناخت تاریخ معاصر ایران است.[87]

دکتر اکبر عالمی، استاد دانشگاه، پژوهشگر، مترجم و منتقد سینما در مراسم رونمایی از فیلمنامه کوروش کبیر خرداد ۱۳۹۶ گفت:[111][112]

سال ۱۳۶۱ مسعود جعفری جوزانی بعد از تکمیل تحصیلات بسیار ارزشمند خودش در آمریکا در رشته سینما، به ایران بازگشت. شاید همه شما تعجب کنید او که دانش‌آموخته رشته سینما در آمریکاست چه‌طور به سراغ مولانا رفت؛ فیلم «تصویر شکسته» و فیلم «گریز» را ساخت و بعد به سینمای ایران آمد.

مسعود جعفری جوزانی هم سینما را عمیقاً می‌شناسد و هم ذائقه جهانیان را می‌شناسد و هم روانشناسی تأثیر در هنرهای نمایشی را می‌شناسد و هم می‌داند که تکه‌پاره‌های برجای مانده در تاریخ را در کنار همدیگر قرار بدهد و آن را دراماتیزه بکند؛ یعنی آن را از جنس نمایش و جذابیت‌های نمایشی تغییر بدهد. ارزش دیالوگ و صدا را بی‌نهایت می‌داند، حجم، خط، فضا و لباس را بسیار بسیار خوب می‌داند.

من واقعاً در روانشناسی تأثیر مسعود جعفری جوزانی به شما قول می‌دهم که فیلمی را می‌سازد که ما در جهان احساس سرافرازی کنیم.

دکتر مجید تفرشی تاریخ‌نگار، صنعت‌پژوه ایرانی مقیم لندن و پژوهشگر در آرشیو ملی بریتانیا در گفت‌وگویی در مورد جایگاه مسعود جعفری جوزانی در زمینه کارگردانی فیلم‌های تاریخی سینمای ایران و همچنین سریال‌های تلویزیونی ایران گفت:[113]

در بحث تلفیق متون تاریخی با آثار هنری سینمایی با چند مشکل و دشواری مواجه هستیم؛ در درجه اول، کسانی که وارد این عرصه می‌شوند چه در سینمای ایران و چه در سینمای جهان، باید تلفیقی از هنرمندی و دانشوری و نیز جلب رضایت بیننده عام و بیننده خاص داشته باشند؛ آقای جوزانی به دلیل سابقه آکادمیک و همچنین سابقه طولانی هنری که در عرصه سینمای ایران دارند، هم مخاطب عام و هم مخاطب خاص را می‌شناسند و هم با مقوله پژوهش آشنایی دارند؛ بنابراین هیچ‌کدام را فدای آن یکی نمی‌کند، هم به جذابیت فیلمش، هم به کیفیت هنری آن و هم به وفاداری به متون تاریخی توجه دارد و تلفیق این‌ها با همدیگر کار راحتی نیست. ایشان در آثار تاریخی که تاکنون کارگردانی کرده، نشان داده که در این زمینه موفق بوده‌است و به‌طور نسبی می‌توانیم بگوییم که در این زمینه شاید سرآمد فیلمسازان ایرانی باشد. در این نوع کارها چند نوع تناقض و پارادوکس وجود دارد؛ یکی این‌که فیلم هنری ساخته بشود که جذابیت خوبی هم داشته باشد و این خودش، یک پارادوکس است و ضمناً هر دو تای این‌ها را داشته باشد و به متون تاریخی هم وفادار باشد؛ که همه اینها در کنار هم در یک اثر سینمایی خیلی کار دشواری است. ما آثار هنری وفادار به تاریخ داشته‌ایم؛ ولی معمولاً در داخل ایران جذابیت عمومی نداشته‌ایم.

شاهین کربلایی‌طاهر استاد دانشگاه، نویسنده منتقد سینمایی در مطلبی تحت عنوان «اِبرام خروس، جمشید بسم‌الله نیست»، نگاهی به فیلم سینمایی پشت دیوار سکوت به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی داشته‌است:[114]

«پشت دیوار سکوت» گزارش مستندوار زندگی مبتلایان به بیماری ایدز، با تمام زشتی‌ها و زیبایی‌هایشان است و خبر از تأثیر جبر محیط زندگی بر رفتارهای آنها و انسان‌های پیرامونشان می‌دهد. کارگردان با بهره‌گیری از میزانسن‌های موجز و حساب‌شده صدا و تصویر، ملهم از استفاده هوشیارانه از نماهای مدیوم و (eye level) و پرهیز از حرکات غیرضروری دوربین؛ این امکان را مهیا می‌کند تا فیلم خود را بنا به تعبیر «رابرت بورگوین» در هیئت دو راوی اما همگام به پیش ببرد؛ کارگردان، زمانی که شخصیت‌هایش را به حرکت، کنش، عمل و عکس‌العمل وامی‌دارد تا به مدد آنها روایتش را پیش برده و برای ما «نمایش» برپا کند، یک راوی شخصی است؛ همان موقعیتی که فیلم‌شناس و روایت‌شناس کانادایی آندره گوردو آن را نه راوی که نمایشگر می‌نامد و وقتی فیلم (جهان فیلم) در مورد این نمایش به اظهارنظر می‌پردازد، از دروغ‌ها و دورویی‌های شخصیت‌های نمایش کارگردان پرده برمی‌افکند، کارگردان ما را با هیئت دوم خود روبه‌رو می‌کند؛ راوی غیرشخصی؛ راویی فعال، اما غیرملموس. کارگردان با استفاده از این تمهید روایی موفق می‌شود تا جنبه‌های مختلف زندگی و نحوه زیست قربانیان روایتش را بدون مداخله نشان داده، امر قضاوت را به بیننده واگذار کرده و به‌این‌ترتیب از هرگونه تعصب، به‌خصوص از جنس سیاسی‌اش که منجر به جانبداری از ایدئولوژی یا تفکری خاص شود پرهیز کند.