مهدی گلشنی

گلشنی در سخنرانی بهمن ماه ۹۶ در دانشگاه شریف که آن را وصیت نامه علمی خود خوانده، صراحتاً هشدار داد که دانشگاه در حال سقوط است، بی‌کیفیتی در دانشگاه را فریاد زد، از مقاله‌محوری شدیداً انتقاد کرد و سیاست‌هایی مانند جذب دانشجوی پولی در پردیس‌ها را زیر سؤال برد. همچنین از واقعیت مهمی در نحوه مواجهه مدیریت آموزش‌عالی در ایران با دانشجویان، پرده برداشت و گفت: «فرار مغزها عبارت درستی نیست، فراردهی مغزها درست است.»

این سخنرانی جنجالی در داخل و خارج دانشگاه بازتاب گستره ای داشت.

سایت خبری جماران صحبت‌های او را در ۷ نکته جمع‌بندی کرده:

1. نخست اینکه حال دانشگاه شریف خوب نیست و مجموعه سیاست‌های دهه‌های اخیر این دانشگاه را با سرعت بالایی به سمت بی‌کیفیتی برده‌است.
2. دومین نکته‌ای که گلشنی در این سخنرانی به آن اشاره کرده‌است، رفتارهای غلطی است که مجموعه آموزش‌عالی و دانشگاه‌ها به خصوص آنطور که او می‌گوید دانشگاه شریف با دانشجویان دارد. تا جایی که صراحتاً اعلام می‌کند: «خروجی دانشگاه ما آنقدر بی‌مهارت است که حتی توانایی برقراری ارتباط با جامعه خود را ندارد.» و «فرار مغزها عبارت درستی نیست، فراردهی مغزها درست است. برخی در این کشور و دانشگاه طوری با دانشجو برخورد می‌کنند که جوانان از این کشور فراری می‌شوند.»
3. نکته سوم و مهم در این سخنرانی، رویکردهای غلط در فرایند جذب اساتید در دانشگاه است. گلشنی با انتقاد از یکی از مسئولان دانشگاه می‌گوید: «مشکل دیگر، مردن اخلاق در دانشگاه است. دانشجو معرفی کرده‌ایم با معدل و رزومه فوق‌العاده در دوره ارشد و دکترا که رد شد. چرا؟ زیرا یک نمره ۱۲ در کارنامه لیسانس خودش داشت! در حالی که نبوغ پدیده‌ای است که ممکن است در ارشد یا دکترا بروز پیدا کند. انیشتین در لیسانس درس افتاده داشته‌است!»
4. نکته چهارمی که گلشنی در سخنرانی خود مطرح می‌کند، مربوط می‌شود به ماجرای تأسیس پردیس‌های دانشگاهی؛ پردیس‌ها از اواسط دهه ۸۰ با رویکرد جذب دانشجویان خارجی تأسیس شدند و اما در ادامه با توجه به اینکه دانشجویان خارجی اقبالی برای حضور در ایران نداشتند این پردیس‌ها تبدیل به محلی برای جذب دانشجویانی شد که در ازای حضور، شهریه بالا پرداخت می‌کنند و همین ابزاری برای کسب درآمد دانشگاه‌ها شد. گلشنی در سخنرانی خود به این مورد نیز اشاره کرده و گفته‌است: «سالها پیش دکتر سهراب‌پور به شورای انقلاب فرهنگی آمد تا از پردیس دفاع کند که من به شدت مخالفت کردم. دانشگاه باید به کار علمی خودش بپردازد نه آنکه یه کسانی که در کنکور قبول نشدند مشغول شوند. چرا شأن دانشگاه را پایین آورده‌ایم به خاطر جذب بودجه؟ استاد عظیم الشأن برق در آن سالها به دانشجویان دولتی خودش گفته‌است که شنبه و یکشنبه کلاسهایمان را برگزار می‌کنیم. این کار را کرده‌است تا از دوشنبه تا آخر هفته به کیش برود و به خاطر ترفیع و درآمد بیشتر وقت خود را صرف دانشجویانی کند که کیفیت مطلوب را ندارند. بعد از آن هم که کلاس‌ها را به داخل پردیس اصلی دانشگاه آوردند.»
5. پنجمین نکته‌ای که رئیس مرکز فلسفه علم در سخنرانی خود مطرح کرده‌است، به بازنشستگی اجباری اساتید دانشگاه بر می‌گردد. او گفته‌است: «یکی دیگر از مسائل، عجله در بازنشسته کردن برخی استادان است. استاد فیزیک را بدون ابلاغ قبلی با یک نامه بازنشسته کرده‌اند.»
6. ششمین نکته برمی‌گردد به ماجرای مقاله محوری در دانشگاه و رویکرد غلط در ماجرای جذب نخبگان در مراکز علمی. گلشنی دراین‌باره انتقادات خود را این چنین مطرح کرده‌است: «فارغ التحصیلان ما بازمی‌گردند برای جذب و از او مقاله می‌خواهیم. کدام دانشگاه برتر در دنیا در قدم اول از کسی که یک سال از فارغ‌التحصیلی‌اش گذشته‌است، مقاله می‌خواهد که شما می‌خواهید؟ دانشجوی فیزیک چه مقاله‌ای می‌خواهد ارائه دهد؟ بعد همین آدم‌ها می‌روند استنفورد و پرینستون جذب می‌شوند. استنفورد و پرینستون از متقاضی، مقاله نمی‌خواهد، شما می‌خواهید؟ چرا فراری می‌دهیم این نخبگان را؟» او ادامه داده: «چینی‌ها چند نوبلیست و دانشمند سرشناس در جهان دارند که همه کارهایشان را در آمریکا انجام دادند و برای خود کسی شدند. اما با همه سرشلوغی و ابهت خود سالی دو سه ماه به چین برمی‌گردند تا به پژوهشگران خود در چین کمک کنند.»
7. هفتمین نکته‌ای که گلشنی در رابطه با آن به تحلیل عقب‌ماندگی و احتمال سقوط دانشگاه پرداخته‌است، مربوط به توجه بیش از حد مسئولان به رنکینگ‌ها و توجه به کرسی‌های دانشگاهی غربی است. او گفته‌است: «مسئولین دانشگاه به شدت شیفته اغیار هستند. ببینید در سالهای اخیر چقدر تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های دیگر بسته شده‌است؟ با دانشگاه مونیخ تفاهم‌نامه بسته‌اند برای اعزام نیرو جهت دوره‌های مشترک. تمام هزینه‌ها را هم آنها (مونیخ) می‌دهند. چرا؟ مگر عاشق چشم و ابروی ما هستند؟ می‌خواهند نوابغ و نخبه‌های دانشگاه را ببرند.»

• فیزیک (ترجمه از هالیدی - رزنیک). با همکاری مهندس مقبلی، نشر دانشگاهی، ۱۳۶۴ (برنده کتاب سال ۱۳۷۴).
• قرآن و علوم طبیعت، امیرکبیر، ۱۳۶۴ - نشر مطهر ۱۳۸۰.
• تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر، امیرکبیر، ۱۳۶۹ (برنده کتاب سال).
• از علم سکولار تا علمی دینی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۷.
• فیزیک امروز (ترجمه از کتاب اوهانیان). با همکاری مهندس مقبلی، انتشارات خوارزمی، ۱۳۷۸.
• علم و دین و معنویت در آستانه قرن بیست و یکم. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۹.
• خداباوری و دانشمندان معاصر غربی. کانون اندیشه جوان، ۱۳۹۵.[10]
• آیاعلم می تواند دین را نادیده بگیرد؟ (ترجمه به فارسی توسط بتول نجفی، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی،1387ش)

• القرآن و معرفة الطبیعة (بیروت، دارالاضواء).
• من العلم العلمانی الی العلم الدینی (بیروت، دارالهادی).
• هل العلم یستغنی عن الدین (طهران، مؤسسة الهدی للنشر والتوزیع).