غلامرضا ازهاری
غلامرضا ازهاری (۲۲ بهمن ۱۲۹۰ – ۱۴ آبان ۱۳۸۰) ارتشبد نیروی زمینی شاهنشاهی، رئیس ستاد ارتش شاهنشاهی از ۲۸ تیر۱۳۵۰ تا دی ۱۳۵۷ و به مدت ۵۵ روز نخست‌وزیر ایران و رئیس دولت نظامی از ۱۵ آبان ۱۳۵۷ تا ۱۱ دی ۱۳۵۷ بود.[1][2][3]
غلامرضا ازهاری | |
|---|---|
 | |
| هفتاد و چهارمین نخست‌وزیر ایران | |
| مشغول به کار ۱۵ آبان ۱۳۵۷ – ۱۱ دی ۱۳۵۷ | |
| پادشاه | محمدرضا پهلوی |
| پس از | جعفر شریف‌امامی |
| پیش از | شاپور بختیار |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۹۰ خورشیدی شیراز، ایران |
| درگذشته | ۱۴ آبان ۱۳۸۰ (۹۰ سال) شهرستان فرفکس، ویرجینیاایالات متحده |
| ملیت | ایران |
| پیشه | نظامی، سیاستمدار |
| دین | اسلام شیعه |
| خدمات نظامی | |
| خدمت/شاخه | نیروی زمینی شاهنشاهی ایران |
| درجه | ارتشبد |
زندگی‌نامه
پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه، در سال ۱۳۱۲ به دانشکده افسری راه یافت. دو سال بعد با درجه ستوان دومی وارد ارتش شاهنشاهی شد و در سال ۱۳۲۶ با ارتقاء به درجه سرهنگی به معاونت فرماندهی دژبان مرکز منصوب شد. ازهاری در سال ۱۳۲۸ برای گذراندن یک دوره آموزش عالی به آمریکا اعزام شد. پس از بازگشت در سال ۱۳۳۰ دوره یک ساله فرماندهی ستاد را در دانشگاه جنگ گذراند و در سال ۱۳۳۶ به درجه سرتیپی ارتقاء یافت. دو سال بعد مجدداً برای طی دوره کوتاه مدت عالی ستاد به آمریکا رفت.
ازهاری در سال ۱۳۳۶ به فرماندهی لشکر کرمان و پس از آن به فرماندهی لشکر سبزوار و دو سال بعد با ارتقاء به درجه سرلشکری ارتقاء یافت و سپس به فرماندهی دانشکده جنگ منصوب شد. پس از چندی در ۱۳۴۱ به ستاد فرماندهی نیروی زمینی منتقل شد و سال بعد با درجه سپهبدی به فرماندهی سپاه غرب ارتقاء یافت. ازهاری در سال ۱۳۴۵ نماینده نظامی ایران در گروه نمایندگان پیمان نظامی سنتو بود. وی به مدت دو سال از ۱۳۴۸ جانشین رئیس ستاد بزرگ‌ارتشتاران شد وی در دوران ریاست ارتشبد فریدون جم بر ستاد بزرگ‌ارتشتاران خود را بازنشسته نمود ولی در ۲۸ تیر ماه سال ۱۳۵۰ با برکناری ارتشبد فریدون جم با درجه ارتشبدی مجدداً به خدمت دعوت و تا ۱۳ دی ۱۳۵۷ ریاست این ستاد را به عهده داشت.[4]
در طول خدمت نظامی، مدالهای متعددی مانند نشان درجه یک و دو همایون، نشان لیاقت، افتخار، خدمت، کوشش، ورزش، سپاس، پاس و بیست و هشت مرداد و یک نشان از سنتو دریافت کرد.[5]
| درجه | سال | سن |
|---|---|---|
| دانشکده افسری | ۱۳۱۲ | ۲۲ |
| ستوان دوم | ۱۳۱۴ | ۲۴ |
| ستوان یک | ۱۳۱۶ | ۲۶ |
| سروان | ۱۳۱۸ | ۲۸ |
| سرگرد | ۱۳۲۱ | ۳۱ |
| سرهنگ دوم | ۱۳۲۴ | ۳۴ |
| سرهنگ | ۱۳۲۶ | ۳۶ |
| سرتیپ | ۱۳۳۶ | ۴۶ |
| سرلشکر | ۱۳۳۸ | ۴۸ |
| سپهبد | ۱۳۴۲ | ۵۲ |
| ارتشبد | ۱۳۴۸ | ۵۸ |
دوران نخست‌وزیری
با شکست دولت‌های متعدد در مقابله با انقلاب، و بدنبال حوادث ۱۳ آبان ۱۳۵۷ در پایتخت محمدرضا شاه تصمیم گرفت با انتصاب یک نظامی به ریاست دولت جریان انقلاب را متوقف کند. به همین منظور در ساعت ده صبح روز ۱۴ آبان ۱۳۵۷ ارتشبد غلامرضا ازهاری به کاخ نیاوران احضار شد و پس از مذاکرات مختصری پادشاه به وی تکلیف نخست‌وزیری را نمود و او نیز این مأموریت را پذیرفت. نخست‌وزیر جدید در ۱۵ آبان ۱۳۵۷ منصوب شد و همان روز کابینه نظامی خود را معرفی کرد. در این دولت غلامعلی اویسی به سرپرستی وزارت کار و امور اجتماعی، سپهبد امیرحسین ربیعی به سرپرستی وزارت مسکن و شهرسازی و ارتشبد عباس قره‌باغی به وزارت کشور منصوب شدند.[6]
از اقدامات دولت نظامی ازهاری، دستگیری نویسندگان مطبوعات، بازداشت دولتمردانی چون ارتشبد نعمت نصیری، منوچهر آزمون، عبدالعظیم ولیان، داریوش همایون، غلامرضا نیک‌پی و امیرعباس هویدا بود. او سرانجام در اوایل دی ۱۳۵۷ دچار حمله قلبی و بستری شد و با عذر بیماری از مقام خود کناره گرفت و بلافاصله راهی آمریکا شد.[7]
او در خارج از کشور فعالیت سیاسی نداشت اما با هژبر یزدانی در تأسیس یک بانک همکاری نمود. او در سال ۱۳۸۰ در آمریکا درگذشت.
منابع
- «Gholamreza Azhari, 83; Briefly Served as Iran's Prime Minister». Los Angeles Times (به انگلیسی). ۲۰۰۱-۱۱-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۸.
- «غلامرضا ازهاری: نخست‌وزیر دولت نظامی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- www.dsi.co.ir (۱۳۹۷-۱۰-۲۹). ««همه مثل سگ از شاه می‌ترسند»». www.iichs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- www.dsi.co.ir (۱۳۹۶-۱۰-۰۵). «مجموعه سی و پنجم». www.iichs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- «گذرستان :: دربارهٔ زندگی و کارنامه ارتشبد غلامرضا ازهاری». gozarestan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- «۱۴ دی ۱۳۵۷ | ازهاری و اویسی از کشور فرار کردند». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- www.dsi.co.ir (۱۳۹۸-۰۸-۱۸). «پیشکش‌های ازهاری به قربانگاه پهلوی». www.iichs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
