وزارت کشور (ایران)

فراهم نمودن موجبات حفظ نظم و امنیت در سراسر کشور و تأمین آزادی‌های سیاسی واجتماعی در چارچوب قانون اساسی و سایر قوانین مملکتی و اجرای سیاست عمومی دولت به منظور پیشبرد برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی عمرانی و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی با استفاده از مشارکت‌های عمومی ونظارت بر اداره امور مناطق کشور از طریق استانداران، فرمانداران و بخشداران و همچنین شناسائی و تعیین هویت افراد و رفع بحرانهای ناشی از حوادث و وقایع غیر مترقبه.[2]

• تأمین و حفظ امنیت داخلی و استقرار نظم و آرامش در کشور و ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های اطلاعاتی، انتظامی و نظامی و حفاظت از مرزها.
• تمشیت امور نیروی انتظامی.
• تلاش در جهت تحقق و توسعه آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در چارچوب قانون اساسی و سایر قوانین کشور و تأمین توسعه سیاسی و اجتماعی پایدار و ارتقاء سطح مشارکت عمومی.
• زمینه‌سازی برای فعالیت مطلوب احزاب و تشکل‌های سیاسی وغیر دولتی و نظارت بر فعالیت آنها.
• هدایت و راهبری و پشتیبانی شوراهای اسلامی و نظارت بر فعالیت آنها.
• ایجاد نظام مطلوب تقسیمات کشوری.
• هماهنگی و هدایت استانداران برای تحقق سیاست‌های عمومی و برنامه‌های دولت.
• سیاست گذاری، راهبری و نظارت بر امور مربوط به اتباع و مهاجرین خارجی.
• اجرای سیاست‌های عمومی دولت به منظور پیشبرد برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی و عمرانی.
• برنامه‌ریزی به منظور انجام امور انتخابات.
• هماهنگی در جهت توسعه امور عمرانی شهرها و روستاها و هدایت و پشتیبانی فنی – اجرایی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مربوط به آنها.
• برنامه‌ریزی و اعمال مدیریت در جهت رفع بحرانهای ناشی از حوادث طبیعی و سوانح غیر مترقبه.
• شناسائی و تعیین هویت ایرانیان.[3]

مطابق روال مرسوم در هر دوره پس از انتخاب و استقرار دولت، در اغلب موارد رهبر جمهوری اسلامی ایران طی حکمی وزیر کشور را به جانشینی فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی منصوب می‌کند و اختیاراتش در امور نیروی انتظامی به وزیر کشور تفویض می‌شود.[4][5][6] گرچه در دولت سید محمد خاتمی، رهبر جمهوری اسلامی از تفویض جانشینی خود در نیروی انتظامی به عبدالله نوری خودداری کرد، ولی این جانشینی به عبدالواحد موسوی لاری (دومین وزیر کشور دولت خاتمی) تفویض گردید. همچنین پس از دوره وزارت مصطفی پورمحمدی این جانشینی به سیدمهدی هاشمی، سرپرست وقت وزارت کشور تفویض نشد و علی کردان در چند ماهی که وزارت کشور را در دولت نهم بر عهده داشت نیز این حکم را دریافت نکرد.[7]

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور (دولت روحانی) در تاریخ ۱۳۹۲/۰۷/۲۵ پس از پایان مراسم تودیع و معارفه استاندار جدید گیلان در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی مبنی بر تفویض اختیار فرماندهی کل قوا در امور نیروی انتظامی به وزیر کشور اظهار کرد:

فرماندهی معظم کل قوا حکم جانشینی خودشان در نیروی انتظامی را به بنده دادند و به نحو مطلوب منویات ایشان را پیگیری می‌کنیم.[8]

بر اساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی ایران، شورای امنیت کشور به عنوان شورای فرعی و زیرمجموعه شورای عالی امنیت ملی است، که در حدود قوانین و در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی، وظایفی همچون تأمین امنیت داخلی کشور، هماهنگی بین شورای تأمین استان‌ها، هماهنگی بین نیروهای انتظامی و امنیتی در تأمین امنیت داخلی کشور و استان‌ها، تعیین چارچوب حفاظت از شخصیت‌ها (به غیر از حفاظت مربوط به شخصیت‌های عالی‌رتبه و طراز اول کشور که به عهده شورای عالی امنیت ملی است)، تعیین چارچوب صدور مجوز حمل و نگهداری سلاح و مهمات و مواد ناریه مجاز و جمع‌آوری سلاح و مهمات و تجهیزات غیرمجاز و سایر موارد مذکور در قانون یا مواردی که از سوی شورای عالی امنیت ملی بر عهده این شورا گذاشته می‌شود را بر عهده دارد. ریاست شورای امنیت کشور به عنوان یکی از شوراهای فرعی و زیر مجموعه شورای عالی امنیت ملی با رئیس‌جمهور یا فردی است که توسط رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود. با توجه به همگرایی و تناسب اختیارات وزارت کشور با شورای امنیت کشور، وزیر کشور طی حکمی از سوی رئیس‌جمهور به ریاست شورای امنیت کشور منصوب می‌شود. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، در ۱۴ آبانماه ۱۳۹۲ طی حکمی عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور را به عنوان رئیس شورای امنیت کشور منصوب کرد.[9]

حوزه وزیر، خود به هشت بخش تقسیم می‌شود که شامل دفتر وزارتی، دفتر جانشین فرماندهی کل قوا در امور ناجا، مرکز حراست، مرکز نوسازی، تحول اداری و فناوری اطلاعات، دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش، دفتر روابط عمومی و مرکز امور اجتماعی و فرهنگی است که مرکز امور اجتماعی و فرهنگی دارای ۳ معاونت با عناوین معاونت امور اجتماعی، فرهنگی و صیانت از حقوق شهروندی، معاونت امور سازمان‌های مردم‌نهاد و معاونت امور بانوان است.[1]

وزارت کشور ایران از ۵ معاونت تشکیل شده‌است که اسامی این معاونت‌ها و زیرمجموعه‌هایشان به شرح زیر است:[1]

• معاونت امنیتی و انتظامی
  • دفتر امور امنیتی
  • دفتر امور انتظامی
  • دفتر امور اتباع و مهاجرین خارجی
  • دفتر امور مرزی
• معاونت سیاسی
  • دفتر امور سیاسی
  • دفتر انتخابات
  • دفتر تقسیمات کشوری
• معاونت هماهنگی امور عمرانی
  • دفتر فنی
  • دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور
  • دفتر امور شوراها و شهرداری‌ها
• معاونت برنامه‌ریزی، توسعه منابع و امور اقتصادی
  • اداره کل توسعه منابع انسانی
  • دفتر برنامه‌ریزی و بودجه
  • دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری‌ها
  • اداره کل امور مالی
  • اداره کل رفاه و پشتیبانی
• معاونت امور حقوقی، مجلس و بین‌الملل
  • دفتر امور حقوقی
  • دفتر امور مجلس
  • دفتر امور بین‌الملل

از پایان سال ۱۳۵۹ وزارت کشور از ساختمان پیشین خود در خیابان بهشت به ساختمان وزارت کشور (ساختمان کنونی) در میدان فاطمی منتقل شد.[10]

• وبگاه وزارت کشور

• فهرست دهستان‌های ایران
• فهرست روستاهای ایران
• تقسیمات کشوری ایران
• راهداری