وزارت راه و شهرسازی

در سال ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راه‌داری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارتخانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها به نام فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافته‌است. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.

از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای به نام «ادارهٔ کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. ادارهٔ کل طرق و شوارع، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.

در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، ادارهٔ کل طرق و شوارع به وزارت طرق و شوارع تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارتخانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد برنامه‌ها و پروژه‌های راه‌سازی ادامه پیدا کرد.

در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به وزارت راه تغییر نام یافت.

در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر یافت.

بموجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارتخانه ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه به نام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال 1353 تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می شود. [1]

طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارت‌خانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[2] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیر دست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[3]

در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[4]

۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[5] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.

در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[6] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[7] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[8] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[9]

• معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع: امیرمحمود غفاری
• معاون مسکن و ساختمان: محمود محمودزاده
• معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی: نعمت‌الله ترکی
• معاون حمل و نقل و رئیس کمیته پدافند غیرعامل وزارت راه و شهرسازی: شهرام آدم نژاد
• معاون شهرسازی و معماری: فرزانه صادق مالواجرد
• معاون حقوقی و امور مجلس و استان‌ها: مهران کفاش

• معاون وزیر و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی: محمد راستاد
• معاون وزیر و رئیس سازمان مجری ساختمانها و تأسیسات دولتی و عمومی: علی نبیان
• معاون وزیر و رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران: سعید رسولی
• معاون وزیر و مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن: احمد اصغری مهرآبادی
• معاون وزیر و رئیس سازمان هواشناسی کشور: سحر تاجبخش مسلمان
• مرکز تحقیقات راه، مسکن، و شهرسازی: محمد شکرچی زاده
• مدیر عامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران: علیرضا برخور
• معاون وزیر و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای: عبدالهاشم حسن‌نیا
• رئیس سازمان هواپیمایی کشوری: تورج دهقانی زنگنه
• معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل: خیرالله خادمی
• رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران: سیاوش امیرمکری
• مدیرعامل شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک: مجید کیان پور
• رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: علیرضا تابش
• مدیر عامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره): محمد مهدی کربلایی
• معاون وزیر، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران: مهدی عبوری
• قائم‌مقام وزیر در طرح مسکن مهر: احمد اصغری مهرآبادی