ولایت اروزگان

کشف کتیبه‌هایی به خط یونانی در ارزگان که در حدود سال ۵۰۰ میلادی نوشته شده‌است از گذشتهٔ تاریخی این منطقه خبر می‌دهد. این منطقه بخشی از اراكوزیای باستان بود و قبل از سقوط به دست هخامنشیان، توسط مادها اداره می شد. در ٣٣۰ قبل از میلاد، اسکندر بزرگ منطقه را اشغال کرد اما آن را به حکومت سلوکیان سپرد که بعداً توسط امپراتوری موریا تحت اشوکا آمد و اداره شد.

ارزگان پیش از دورهٔ اسلامی مرکز زابلستان بوده و پادشاه مقتدری بنام زاول‌شاه بزرگ (زنبیلشاه یا رتبیلشاه) بر آن حکومت می‌کرده‌است. در دوره‌های اسلامی به ویژه در روزگار غزنویان نیز این منطقه دارای اهمیت و مورد توجه حاکمان بوده‌است. اقتدار و اهمیت ارزگان ادامه می‌یابد تا اینکه بعدها به صورت یک حکومت محلی مقتدر و مستقل اظهار وجود می‌کند و از زمان نادرشاه افشار تا دورهٔ عبدالرحمان یکی از ولایات مهم و بزرگ هزارستان به‌شمار می‌آمد. عبدالرحمان با حملاتی به مردم هزارهٔ این منطقه آسیب زیادی زد و اکثر مناطق هزاره‌نشین ارزگان را غصب نمود.[1]

بعدها احزاب پشتون و هزاره در ارزگان وارد شدند و ادارهٔ منطقه را به‌دست گرفتند و تا سال ۱۳۶۷ خورشیدی، روابط نسبتاً عادی میان آنان برقرار بود. در سال ۱۳۶۹ خورشیدی جنگی میان پشتون‌ها و هزاره‌ها در منطقه رخ داد که معروف به جنگ اروزگان سال ۱۳۶۹خ است. در سال ۱۳۷۳خ گروه طالبان پس از پیشروی در دیگر مناطق افغانستان به آسانی مناطق پشتون‌نشین ارزگان را تصرف نموده و آن‌ها را با خود همگام ساختند. آنگاه با احزاب هزاره وارد مذاکره شدند و به مرور زمان مناطق هزاره‌نشین را نیز به تصرف خود درآوردند اما پس از آن به سرکوب قوم هزاره پرداختند.[1]

ولایت ارزگان در جنوب افغانستان واقع شده است، از جنوب با ولایت زابل و قندهار، از جنوب غربی با هلمند، از شمال با دایکندی و از شرق با غزنی همسایه است. مساحت آن ارزگان ١٢،۶۴۰ کیلومتر مربع (١،٢۶۴،۰۰۰ هکتار) است. یک قسمتاز این ولایت کوهستانی یا نیمه کوهستانی است در حالی که بقیه مناطق از زمین های هموار تشکیل شده است.[2]

• اجرستان:

در شرق ارزگان و ناحیهٔ غربی بهسود واقع شده‌است. در قسمت شرقی آن تپهٔ است مشهور به شهر قرغان (به معنی قلعه و حصار).

• دایکندی:

یکی از مناطق ولایت اُرُزگان به نام دایکندی در تاریخ ۲۸ مارس ۲۰۰۴م به‌عنوان یک ولایت جداگانه تشکیل شد.

دای به معنی قبیله یا سرزمین و بزرگ و با مردم به کار می‌رفته‌است. چنان‌که در نام‌های ترکی-مغولی به صورت پسوند یا پیشوند در نام اشخاص استفاده می‌شده‌است. در لهجهٔ هزارگی دی معنای زیاد، بسته، یکجایی و خرمن را می‌رساند.

• دایزنگی:
• شهرستان:

از نظر تاریخی شهرستان جزء ناحیهٔ وسیعی به نام غرجستان بوده که جزئی از سرزمین غور یا پاروپامیزاد بخش مرکزی خراسان یا افغانستان امروز که از شمال به غرب (بلخ) از جنوب به زابل و سیستان و از باختر به هرات (آریا) و از خاور به زابل و گندهارا محدود و متصل می‌شده‌است.

• زیره

احمدشاه خیری رییس زراعت ولایت ارزگان می‌گوید: ساحه کشت زیره ولایت ارزگان حدود ۵۴۷ هکتار می‌باشد که ۴۹۹ هکتار آن را زیره سیاه و ۴۸ هکتار آن زیره سفید کشت می‌شود. تولید سالانه زیره ۶۱۰ تن است که از آن جمله ۵۷۳ تن زیره سیاه و ۸۰ تن آن زیره سفید است هر کیلو زیره در بازارهای داخلی به ۳۰۰ افغانی و هر تن آن ۳۰ هزار افغانی به فروش می‌رسد که سالانه ١٨ میلیون افغانی عاید کشاورزان میشود.[3]

ولسوالی‌های ولایت اروزگان، افغانستان

ولایت ارزگان از زمان پادشاهی امیر شیرعلی خان تا سال ۱۳۴۲ ه ش. بخشی از ولایات کندهار، غور، بامیان و کابل بود، که در سال ۱۳۴۳ ه ش. به ولایت جداگانه مبدل شد. این ولایت دارای ۶ ولسوالی می باشد.[4]

• ولایت‌های افغانستان

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای ولایت اروزگان دارد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ولایت اروزگان موجود است.

ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۰۶.