ولسوالی خاش‌رود

نام ناحیه خاشرود از نام دریاچه یی به این نام گرفته شده که از کنار این ساحه می‌گذرد. شاید نام اصلی این ناحیه خاش بوده‌است، چنان‌که قلعهٔ کهنه یی هنوز هم به نام خاش معروف است در مورد نام خاشرود در بین اهالی روایتی هم شایع است و آن اینکه گویند: اصلآ اینجا خشکرود نامیده می‌شد زیرا که رود آن کم اب بوده در طول سال بیش از دوسه ماه آب نداشته‌است. اما از نظر لغت و ریشه یابی کلمهٔ خاش، خواش و خاشرود یا خواشرود مهم‌ترین مرجع نام رودهای زرنج است که در اوستا ذکر شده‌است، چنان‌که از جمله نه رود این ناحیه یک از آن هواسترا می‌باشد که به مفهوم خوش مرغزار و دارای مرغزارهای خوب است و این همان خاشرود فعلی باشد که دارای ساحه یی با چنین اوصاف بوده‌است. همچنان واژهٔ خواش یا خاش (خاس) به معنای آب، چشمه و نهر آمده است، چنان‌که در نام کانالهای سغد دیده شده‌است و نیز نام دریاچه یی هم است که زرافشان از آن بیرون آید. اصطخری این حوقل این کلمه را بر شهر اطلاق کنند که همین خاشرود (شهر خاش) را میناید، و گویند که این شهر بر مرز داور (زمین داور) موقعیت دارد.[2]