شهرستان بردسکن
شهرستان بَردَسکَن از شهرستانهای استان خراسان رضوی میباشد. مرکز این شهرستان شهر بردسکن است. در سال ۱۳۹۵، این شهرستان تعداد ۷۵٬۶۳۱ نفر جمعیت در ۲۳٬۷۳۲ خانوار داشتهاست.[1]
شهرستان بردسکن | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
کشور | ایران |
استان | خراسان رضوی |
مرکز شهرستان | بردسکن |
سایر شهرها | بردسکن، انابد و شهرآباد |
بخشها | مرکزی ، بخش شهرآباد،بخش انابد |
سال تأسیس | ۱۳۷۴ |
مردم | |
جمعیت | ۷۵٬۶۳۱ نفر |
مذهب | شیعه |
جغرافیای طبیعی | |
مساحت | ۷۶۶۴ کیلومتر مربع کیلومتر مربع |
دادههای دیگر | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۵۳۲ |
وبگاه | فرمانداری بردسکن |
موقعیت جغرافیایی
شهرستان بردسکن در حاشیه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. این شهر بخاطر داشتن باغات میوهای فراوان (انگور، انار، انجیرو..) به شهر میوههای بهشتی شهرت دارد. شهرستان بردسکن با مساحت تقریبی ۷۶۶۴ کیلومتر مربع واقع بر گستره جغرافیایی استان خراسان رضوی از سمت شمال با شهرستان سبزوار و شهرستان ششتمد ، از شرق با شهرستان خلیلآباد و کاشمر، از شمال شرقی با شهرستان کوهسرخ، از جنوب با شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شهرستان شاهرود در استان سمنان محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد.
ارتفاع این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای ۳ مرکزی، انابد و شهرآباد، هفت دهستان و سه شهر (بردسکن، انابد و شهرآباد) و ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه میباشد. شهرستان برداسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده است.
مناظر طبیعی
منطقه حفاظت شده درونه
منطقه حفاظتشده درونه با وسعت ۶۶٬۷۲۶ هکتار در غرب شهرستان بردسکن و نزدیک به منطقه حفاظت شده توران واقع شدهاست. این منطقه یکی از زیستگاههای یوزپلنگ آسیایی است که در تیر ماه ۱۳۹۱ برای اولین بار از یک قلاده یوز آسیایی توسط دوربینهای تلهای در این منطقه عکسبرداری شده همچنین در سال ۱۳۹۳ نیز حضور چهار قلاده یوز در این منطقه اعلام و ثبت شد[2][3]
پناهگاه حیات وحش دشت لاغری
پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن در بخش انابد در شمال غربی این شهرستان واقع شدهاست. منطقه دشت لاغری طی مصوبه شماره ۳۶۳ شورای عالی محیط زیست در مورخ ۱۳۹۱/۲/۳۱ با وسعت ۲۶۲۱۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست. پناهگاه حیات وحش دشت لاغری بردسکن یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان وحشی نظیر زاغ بور (زاغ ایرانی)، هوبره، سیاه سینه، کبوتر چاهی، کبک، تیهو، سنگ چشم و انواع گنجشک سانان است. از پستانداران وحشی این منطقه میتوان به یوزپلنگ آسیایی، گربه وحشی، گرگ، کفتار، روباه و آهو اشاره کرد.[4]
دهانه بیجورد و آبشار سربرج
دهانه بیجورد یکی دیگر از مناطق مفرح و خوش آب و هوای شهرستان بردسکن میباشد که در شمال این شهرستان در میانه کوهها و کوهپایههای بیجورد واقع شدهاست؛ و در کنار جاده بینالمللی قرار داردو دو چنار بزرگ به ارتفاع تقریبی پنجاه متر دارا میباشد و چندین هزار رهگذر و مسافر و توریست از منطقه تفریحی بیجورد دیدن میکنند و از هوای بسیار معتدلی دارا میباشداین منطقه بسیار سر سبز و خرم بوده و به علت داشتن چشمهها و آب فراوان از پوشش گیاهی ویژهای برخوردار است. از سایر جاذبههای طبیعی بردسکن میتوان به آبشار سربرج اشاره کرد که در ناحیهٔ شمالی بردسکن واقع شدهاست.
دهانه آب درونه
دره سرسبز و زیبای دهانه آب در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب شهر بردسکن و ۱٫۵ کیلومتری روستای درونه در محدوده منطقه حفاظت شده درونه واقع است. جویباری جاری، آبشارهای دلانگیز و چشمههای جوشان در آغوش کوه زرد و در کنار قلاع تاریخی گورا و دختر، محیطی دیدنی و خاطره انگیز برای گردشگران و محلی برای انس و الفت با طبیعت و میراث کهن فرهنگی است.
دره آسیاب خوشاب
این دره یکی از مناطق خوش آب وهوای شهرستان بردسکن است که در شمال این ناحیه واقع شدهاست منطقه شمالی بردسکن دارای کوهپایههایی زیبا و خرم و کوههایی نسبتاً رفیع نظیر کوهسرخ، چهل دختر، بغل داغ، وارسنگ میباشد که درههای سرسبز در میانهٔ آنها واقع شدهاند. دره آسیاب خوشاب از تنوع گیاهی مطلوبی بر خوردار است و در آن انواع درختان مثمر و غیر مثمر رشد نمودهاند.[5]
کفه نمکی بردسکن
منطقه طبیعی کفه نمک در جنوب شهرستان بردسکن و در ۱۲ کیلومتری جنوب روستای رحمانیه در بخش شهرآباد قرار دارد این پهنه نمکی از سطح دریاهای آزاد ۸۰۵ متر ارتفاع دارد و با وسعت تقریبی ۷۸۸۸ هکتار متعلق به دوران سوم (کرتاسه) و چهارم (آئوسن) زمینشناسی است که با جهتی شمال شرقی ـ جنوب غربی در جنوب شهرستان بردسکن واقع شده و بهطور کلی اتفاقات زمینشناسی منطقه موجب پدید آمدن چشماندازی زیبا از طبیعت بیابانی ـ کویری و رسوبات تبخیری نمکی شدهاست.
جلوههای زیبای بلورهای نمک در حال شکلگیری، تراکم ساختاری بلورهای نمک بر روی شنزارها، ایجاد چالههای نمکی و حوضچههای آب حاصل از تعریق خاک از دیگر ویژگیهای منحصر به فرد این زیستگاه طبیعی است و آن را در کشور و منطقه به یک زیستگاه منحصر به فرد تبدیل کردهاست.
کفه نمکی بردسکن در سال ۱۳۹۰ به عنوان نخستین اثر طبیعی از استان خراسان رضوی در فهرست آثار تاریخی، طبیعی و معنوی ایران به ثبت رسید.[6]
غار سیر
غار سیر در روستای سیر از توابع بخش مرکزی شهرستان بردسکن قرار دارد. غار سیر ۶۴ متر طول دارد و دارای ۲ دهانه ورودی است که به فاصله نیم متر روی هم قرار گرفتهاند. این غار در دوران گذشته مسکونی بوده و به عنوان پناهگاه از آن استفاده میشدهاست. داخل آن دیوارههای سنگی و ساروجی مربوط به اتاق و منبع آب باقی ماندهاست.
معادن
در شهرستان بردسکن معادن متعدد طلا، آهن، سرب، روی، مس و قلع و کانیهای گچ و مرمر وجود دارد و مهمترین معادن سرب، روی، مس و قلع آن در معادن تکنار، در ۲۸ کیلومتری ده زنگالو و ۶۱ کیلومتری شمال غربی بردسکن، قرار دارد که سنگ معادن آن به خارج از کشور صادر میشود.[7]
سوغات و ره آورد سفر
از سوغات و ارمغانهای شهرستان بردسکن میتوان به انواع گلیمها و قالیچههای خوش نقش و نگار اشاره کرد. همچنین گیوههای دست دوز و سبدهای حصیر باف این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافران میباشد. بردسکن دارای محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر، انگور، پسته و گردو است، کشمش و خشکبار این منطقه از شهرت بسزایی بر خوردار است. زعفران و زیره نیز جزو سوغات مهم این شهرستان بهشمار میروند.
پستی و بلندیها
در شمال شهرستان بردسکن رشته کوه های کوهسرخ با جهت شرقی غربی قرار دارد این رشته کوه از مرز افغانستان شروع و تا کوههای کوه میش شهرستان ششتمد ادامه دارد. این رشته به رشته کوه نیمه جنوبی خراسان رضوی نیز معروف است. رشته کوه «کوهسرخ» از ۱۱/۵۸ تا ۵۷ طول شرقی در شهرستان بردسکن واقع است و این رشته کوه تا شهرستانهای کوهسرخ، خلیل آباد، کاشمر، تربت حیدریه، خواف و تربت جام ادامه دارد. کوه سرتنگل با ۲۰۵۰ متر بلندا که این قله در دهستان کوهپایه واقع است و دهانه معروف بیجورد میان این قله و کوه بیجورد واقع است و کوههای دیگری به نامهای کوه پتور دارو، کوه سیر، کوه عاشقان, کوه آهوبم و قله کمر تاجی در جنوب غربی شهرستان واقع است.
کوههای بَغل باغ (بقل باغ)، پِتُوگوژ دارو و باغ دشت (بلندترین قله ترشیز ۲٬۴۸۳ متر) و کمر سیاه و قلعه چوق در مشرق و شمال، و کوههای زُوبَر (بلندترین قله ۱٬۸۵۰ متر) و چاه حیدر، و چاه نمک و چشمه زاغ در شمال، و کوههای آغُل کفتار، دل کن، کمر کاسه (یا کرم کَسه) و لاخ برقشی (برغشی)، قره سیاه چو (بلندترین قله ۲٬۱۳۱ متر)، سرهنگی و سفید در جنوب، و کوه یخاب (بلندترین قله ۱٬۶۵۰ متر) در مغرب آن قرار دارد. یک رشته کوه نیز در مرکز شهرستان با جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی (بلندترین قله گُرتیجو یا گورتیجو ۱٬۹۰۷ متر) امتداد دارد. آبادیهای شهرستان بیشتر در درههای این کوهها واقع شدهاند که جنگلهای تُنُک دارد. بردسکن از پوشش گیاهی، گز و تاق و بُنه و بادام کوهی و گاوزبان و کتیرا دارد. اراضی مزروعی این شهرستان با رودهای موسمی مانند: بردسکن، بُرجک، دهن قلعه و چشمهها و چاهها آبیاری میشود.
منابع
- «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- «پرچم یوزپلنگ آسیابربلندای محیط زیست ایران». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۹ شهریور ۱۳۹۵. دریافتشده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.
- «بردسکن، زیستگاه یوز آسیایی». سازمان حفاظت محیط زیست ایران. ۲۱ مرداد ۱۳۹۴. دریافتشده در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶.
- «پناهگاه حیات وحش دشت لاغری». پایگاه خبری دیدهبان محیط زیست و حیاط وحش ایران. ۱۱ شهریور ۱۳۹۱. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافتشده در ۳۱ تیر ۱۳۹۶.
- «دره آسیاب خوشاب». سایت شرکت توسعه گردشگری خراسان رضوی. بایگانیشده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۴. دریافتشده در ۶ فروردین ۱۳۹۱.
- «کفه نمکی بردسکن در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسید». ویگاه میراث آریا. ۱۷ دی ۱۳۹۰. بایگانیشده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۰۱۲/۰۴/۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک) - «بَرْداَسکَن (یا بردَ سْکَن)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۶ فروردین ۱۳۹۲.