سی‌وسه‌پل

سی‌وسه‌پل یا پل الله‌وردی‌خان پلی است با ۳۳ دهانه، ۲۹۵ متر طول و ۱۴ متر عرض، که زیرنظر الله‌وردی‌خان اوندیلادزه و با معماری استاد حسین بنا اصفهانی[1]بر روی زاینده‌رود در شهر اصفهان و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و جای برگزاری مراسم جشن آب‌پاشان و همچنین مراسم خاج‌شویان ارامنهٔ اصفهان در دورهٔ صفویه بوده‌است. اندیشهٔ بنای سی‌وسه‌پل در سال ۱۰۰۸ هجری قمری و در دوازدهمین سال پادشاهی شاه عباس یکم به وجود آمد و در سال ۱۰۱۱ هجری قمری، الله‌وردی‌خان اوندیلادزه گرجی، سردار مشهور او مأمور اتمام ساختمان پل گردید.[2] در سفرنامه‌های سیاحان اروپایی آن دوران؛ به برگزاری این جشن اشاره‌هایی شده‌است. در این جشن که در ۱۳ تیرماه هر سال برگزار می‌شد مردم با پاشیدن آب و گلاب روی یک‌دیگر در این مراسم شرکت می‌کرده‌اند.[3] ارامنهٔ جلفای اصفهان هم مراسم خاج شویان خود را در محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. این پل یکی از شاه‌کارهای معماری و پل‌سازی ایران محسوب می‌شود و از زیبایی و عظمت منحصر به فردی برخودار است.

سردیس الله وردی خان گرجی بانی پل

سی‌وسه‌پل
نمایی از سی وسه پل در شب
نام	سی‌وسه‌پل
کشور	ایران
استان	اصفهان
شهرستان	اصفهان
اطلاعات اثر
نام محلی	سی وسه پل
نام‌های دیگر	پل الله‌وردی‌خان
نام‌های قدیمی	پل الله‌وردی‌خان
دیرینگی	۴ سده
دورهٔ ساخت اثر	صفویان
بانی اثر	الله‌وردی‌خان اوندیلادزه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۱۰
تاریخ ثبت ملی	۱۵ دی ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	وجود دارد

پرسی سایکس، سی‌وسه‌پل را یکی از پل‌های درجه اوّل جهان خواند،[4] شاردن آن را شاه‌کار معماری و شگفت‌آفرین[5][6] و دن گارسیا آن را از بهترین آثار معماری ایران خواند.[6][7] و به قول لرد کرزن «انسان هیچ انتظار ندارد برای دیدن آنچه که روی هم رفته می‌توان آن را باشکوه‌ترین پل دنیا نامید، ناچار از مسافرت به ایران باشد».[8] دن گارسیا در این باره می‌نویسد: «این پل نیز از بناهای الله‌وردی‌خان گرجی است و با این‌که دشمنان و حاسدانش می‌گویند این بنا با پول ساخته شده‌است، نمی‌توانند انکار کنند که بانی شخص اوست. اما باور عموم مردم این است که الله‌وردی‌خان پل را به خرج خود ساخته‌است».[6][7]

یکی از شعرای دورهٔ صفویه به نام شیخ علی نقی کمره‌ای تاریخ بنای پل را در شعری به گونهٔ ماده تاریخ، سال ۱۰۰۵ هجری به حساب آورده‌است و این سال، درست هم‌زمان با روزهایی است که خیابان بی‌همتای چهارباغ هم ساخته شده‌است. سی‌وسه‌پل، چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل می‌کند.[9]

این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[10]

بر اساس نظر کارشناسان زمین‌شناسی و میراث‌فرهنگی مصالح، پایه و فونداسیون این پل به گونه‌ای طراحی شده که استحکام آن تنها در رطوبت است و خشکی ادامه‌دار رودخانه در درازمدّت امکان خطر برای سی‌وسه‌پل را بسیار فراوان می‌نماید.

سی و سه پل اصفهان

اصفهان - پل تاریخی الله وردی خان یا سی و سه پل

اصفهان - سی و سه پل