علویجه

شهر علويجه در بستري وسيع از چهار كوه گسترده شده است . از سمت اصفهان كه وارد اين شهر زيبا و كهن مي شوي بلوار نماز برايت قامت بسته و به استقبالت مي آيد تا به تو خوش آمد گويد و تو را به مهماني بيش از يكصد تن از سرخ جامگاني فرا خواند كه در گلزار شهدا ، در دامان چهاركوه آرميده اند .

علویجه علوی
کشور	ایران
استان	اصفهان
شهرستان	نجف‌آباد
بخش	مهردشت
مردم
جمعیت	۸٬۰۶۷ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۸۷۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۵ درجه سانتی گراد
اطلاعات شهری
شهردار	مسعود قنبری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۱
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۱۴۳۸
علویجه روی نقشه ایران ۳۲٫۶۵۰۱°شمالی ۵۱٫۴۵۵۱°شرقی / 32.6501; 51.4551 مختصات: ۳۲٫۶۵۰۱°شمالی ۵۱٫۴۵۵۱°شرقی / 32.6501; 51.4551

*معرفی شهر علویجه  **

1-معرفي شهر :

از سمت غرب نيز اگر وارد علويجه شوي ، در بلوار الغدير و در سمت راست جاده جلوه گاه و شكوه بارگاه يكي از سلاله سادات و نواده امام موسي ابن جعفر (ع) ، امامزاده شاه شمس الدين محمد (ع) ، بر روي تپه سنگي به چشم مي خورد . عظمت و شكوه و معجزات اين بارگاه متبركه و اعتقادات استوار مردم اين منطقه به ائمه و فرزندانشان (عليهم السلام ) موجب جذب زائرين بسياري به اين بارگاه ملكوتي مي شود .

از معجزات اين امامزاده ، چاه آبي است كه به عمق 17 متر و قطر يك متر در اعماق كوه سنگي و بدون آثار حفاري به وجود آمده است .كه در هنگام بناي اين آرامگاه شريف كشف گرديده است

اگر از صحن امامزاده به منظر زيباي شهر بنگري ، در يك طرف شهر با دو قسمت باغات و مسكوني در مقابل ديدگان رخ مي نمايد كه اين دو قسمت توسط رودخانه فصلي از يكديگر مجزا گشته اند و در طرف ديگر تپه نورالشهدا ، عظمت پنج شهيد گمنام خود را به تصوير مي كشد

2- مساحت : 750 هكتار

3- جمعيت :10هزار نفر

4 – تقسيمات كشوري :شهر علويجه در ضلع شمال غربي استان اصفهان واقع است ،از توابع شهرستان نجف اباد- بخش مهردشت مي باشد.

5- فاصله از مركز استانحدود 70 كيلومتر

6- آب و هوا :گرم و خشك

7- روستاهاي مجاور واقع در حوزه استحفاظي 1- روستاي حسين آباد 2- روستاي هسنيجه

8-پيشينه تاريخي و گردشگري :

علويجه شهري از دل تاريخ

اگر چه قرائن و مداركي همچون خرابه هاي مساكن قديمي و قنوات دائر و بايري كه مدت زمان طولاني از حفر آن ميگذرد دال بر قدمت و سابقه تاريخي علويجه است ولي به علت در دسترس نبودن مدارك كتبي نمي توان در مورد قدمت آن با صراحت اظهار نظر نمود .

وجود دو نقطه ، يكي معروف به قلعه گبري كه خرابه هاي آن بر فراز يكي از تپه هاي اطراف علويجه وجود دارد و ديگري ، قلعه اي معروف به قلعه سنگي در جوار كوه امامزاده شاه شمس الدين محمد(ع) ، مي تواند نشانگر قدمت اين شهر تا قبل از ظهور اسلام باشد.

از ديگر دلايل قدمت شهر علويجه وجود خرابه هايي معروف به سرخاله است كه در آن آثار و بقاياي مساكن قديمي به خوبي مشهود است . اين محل در طول زمان به سمت شرق و به محلي كه معروف به دربند است منتقل شده . بنا به گفته اهالي ، دربند همان محلي است كه در موقع حمله افاغنه مورد هجوم آنان قرار گرفته است .

پس از خرابي دربند ، بازماندگان حمله افاغنه در دو محل ديگر سكني گزيدند كه بعدها در طول زمان به ده بالا و ده پايين معروف شد .

در ادوار تاريخي بعد (احتمالاً دوره افشايه ) به منظور امنيت ساكنين و نيز استقرار نيروهاي نظامي جهت جلوگيري از حمله مهاجمين قلعه اي معروف به قلعه نادري ساخته شد كه بقاياي آن در بافت قديمي شهر علويجه موجود است . سپس در جوار آن قلعه هاي ديگري به نام هاي قلعه كهنه و قلعه پايين بنا گرديد . در منطقه علويجه از دوره صفويه آثاري بر جاي مانده است كه از آن جمله مي توان كاروانسراي عباسي واقع در روستاي  هسنيجه را نام برد .

پس از گذشت مدتي از سكونت جمعيت در داخل قلعه هاي فوق الذكر ، به دليل افزايش جمعيت و و نيز حكمفرمايي امنيت نسبي ، علويجه خارج از قلعه ها گسترش فيزيكي داشته كه بيشترين گسترش به طرف غرب صورت گرفته است. از مهمترين آثار باقيمانده در اين شهر از دوران گسترش خارج از قلعه ها مسجد بزرگ يا مسجد جامع است كه هنوز در قسمت بافت قديم علويجه وجود دارد

وجه تسميه بخش عربستان و شهر علويجه

وجه تسميه عربستان براي اين منطقه ، به احتمال قوي اين بوده است كه عربهاي مسلماني كه براي فتح اصفهان از اين مسير آمده بودند پس از موفقيت ، عده اي از آن ها در حوالي اصفهان از جمله اين منطقه اقامت گزيدند و وجه تسميه علويجه ، نيز از اين قرار است كه سادات از اعراب و علويون همراه امام حسن مجتبي (ع)  در اين مكان اقامت گزيدند و علويجه طبق اسناد معتبري كه در دسترس مي باشد ، در ابتدا علوي نام داشته است . سپس (جه) كه مخفف جاه است به آن اضافه گرديده و معنا و مفهوم با مسمايي پيدا نموده : ((مقام و جايگاه علويون و پيروان و شيعيان حضرت علي(ع)))، و در حال حاضر علوي پسوند فاميل سادات علويجه مي باشد

9-آثار تاريخي :

فهرست ابنيه به ثبت رسيده شهر علويجه
رديف	نام اثر	قدمت	شماره ثبت	تاريخ ثبت	موقعيت
1	خانه سيد ابوالفضل رفيعي	قاجاريه	16310	24/8/1385	علويجه –خيابان امام خميني –كوچه امام جمعه –پلاك 84
2	خانه محمد باقر زماني	قاجاريه	16312	24/8/1385	علويجه –خيابان امام خميني –كوچه شهيد ابراهيمي –كوچه شادكام –پ 14
3	خانه حسن شفيعي	قاجاريه	17034	8/11/1385	علويجه –خيابان امام خميني –كوچه پايين جوي –بن بست ياس –پ 27
4	مسجد نبي اكرم	قاجاريه	18105	20/12/1385	علويجه –خيابان امام خميني –انتهاي خيابان امام جمعه –كوچه پايين جوي
5	خانه حسين زماني	قاجاريه	18390	28/12/1385	علويجه –خيابان امام خميني - كوچه پايين جوي –كوچه ابراهيمي –پ32
6	حمام گوده	قاجاريه	18772	28/12/1385	علويجه –خيابان امام خميني –كوچه حمام –پ 24
7	خانه فضل اله زماني	قاجاريه	15179	24/12/1385	علويجه –بافت قديمي شهر –كوچه نوبهار –كوچه شرف –پ 83

*منبع : گزارش سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان

10- جاذبه هاي گردشگري :

غار سنگريز :

در شمال غربي اصفهان ، در 15 كيلو متري شرق علويجه قرار گرفته است. با ورود به محيط تاريك غار و طي يك مسير مارپيچ كوتاه و با شيب ملايم ، به اولين تالار غار ميرسيم كه ستونهاي آهكي زيباي استلاگميت و استلاكيت در آن خودنمايي مي كند و قنديل هاي بزرگ با ساختاري گل كلمي شكل در همه جا به چشم مي خورد . در سكوت و تاريكي وهم انگيز غار صداي ريزش قطرات آب كه از سقف غار     مي چكد ، شنيدني است .

در كل غار حدود 6 يا 7 تالار وجود دارد كه به جز يكي از آن ها كه سنگي است ، مابقي آن ها تماماً پوشيده از قنديل هاي آهكي از جنس كلسيت و آرگونيت ميباشد .

براي ساخته شدن هر سانتي متر از اين ستونهاي آهكي مدت زمان زيادي سپري گشته است . اين غاردر آهكهاي دوران كرتاسه از از             دوره هاي زمين شناسي واقع شده است و متعلق به حدود 250 ميليون سال پيش مس باشد . ولي مسلماً غار در زمانهاي بعدي و شايد در جريان كوه زايي اخير يا به دليل وجود جريان هاي آب هاي زير زميني ايجاد گرديده است . در ضمن كف غار پوشبده از خاك رس است كه از انحلال آهك هاي فوقاني است . جانوران غار خفاشها و مارها هستند و و به دليل نبودن نور كافي ، غار فاقد پوشش گياهي مي باشد

كوه گبري(قلعه گبري):

تپه اي تاريخي ، كه آثار و بقاياي قلعه تاريخي گبري بر روي آن وجود دارد ،  كه به دوران قبل از اسلام برميگردد . در زبان محلي در ابتدا به آن گوري و سپس گبري گفته شده است . اين تپه باستاني كه در دوران قبل از اسلام محل زندگي اقوام گبري بوده ، هنوز آثار و بقايايي از زندگي آنان را در خود به يادگار دارد و دردوران قبل از انقلاب بار ها مورد تجسس قرار گرفته است .

استخر طبيعي قوره :

اين استخر طبيعي در واقع يك كانال زيرزميني است كه آب قنات را از زير رودخانه فصلي شهر منتقل مي كند . طراحي اين كانال به گونه اي انجام گرفته است كه با استفاده از اختلاف سطح آب در دو طرف ، آب از يك طرف كشيده (قوره پايين كش ) و به طرف ديگر مي رود و جريان خنك و مطبوع آن همگان را به شنا در آن ترغيب مي نمايد .

كوه چهار كوه :

در شمال علويجه قرار دارد وبه سبب شكل ويژه اي كه از نام آن پيداست ، زيبايي ويژه اي را به شهر داده وشهر در بستري از دامنه اين كوه قرار گرفته است .

كوه تيرچه:

كوهي كم ارتفاع و مشرف به باغ هاي علويجه كه چون مشرف به باغات ومزارع است ،چشم انداز زيبايي دارد.

كوه چهل دختران:

كوهي كم ارتفاعي كه مشرف به باغات علويجه است . ايوانچه طبيعي كه در اين كوه وجود دارد ، چشم انداز بسيار زيبايي از باغات و مزارع داراست .

سياه كوه  :

در 25 كيلو متري شرق علويجه كه در دامنه اين كوه كنده وآغل معروف سياه كوه نيز قرار دارد. حد شرقي مراتع اين محل به مزرعه قلعه خواجه مي رسد

كوه بلغويي :

دنباله ارتفاعات رشته كوه زاگرس مي باشد . در قسمت غرب و شمال غربي شهر علويجه و روستاي هسنيجه واقع شده به علت مرتفع بودن اين رشته كوه ، از نزولات و بارندگي هاي خوبي برخوردار است وبيشتر ماه هاي سال پوشيده از برف است.

سلسله قنوات نادري و پارك تفريحي نابر:

در شهر علويجه سه رشته قنات تاريخي معروف به قنوات نادري وجود دارد كه علاوه بر آبياري باغها و مزارع علويجه ، مردم از طراوت و زيبايي آنها و ورودي چاه ها و دشت سر سبز اطراف آنها ، جهت تفريح استفاده مي نمايند . از جمله منطقه نابر كه بصورت تفريحگاه طبيعي مردم درآمده و شهرداري علويجه در اين مكان پارك تفريحي نابر را در دست احداث دارد .

قابل ذكر است ، يك رشته از قنوات مذكور ، معروف به قنات كهريزنو از زير بافت شهر عبور كرده و مردم از طريق وروديهايي كه در سطح شهر به زير زمين ساخته بودند و به« بيرو» معردف بودند به آب اين قنات دسترسي داشتند كه بعدها به دليل مسائل بهداشتي و حفظ امنيت جاني مردم بخصوص كودكان اين وروديها بسته شدند.

امامزاده شمس الدين محمد (ع) :

«شمس الدين‏محمد»،  فرزند امام موسى بن جعفرعليه السلام‏است كه تربت پاك او در شهر علويجه اصفهان‏محل زيارت خاص و عام است. پسوند «محمد» به اين سبب است كه وى ازسلاله و ذريه رسول الله‏صلى الله عليه وآله است. اين امام زاده منتسب به حضرت موسى بن‏جعفرعليه السلام در غرب شهر علويجه اصفهان واقع‏شده است. در تحقيقى كه در باره فرزندان‏حضرت موسى بن جعفرعليه السلام انجام دادم، به‏اين نتيجه رسيدم كه وى يكى از فرزندان امام‏هفتم‏عليه السلام محسوب مى‏شود

«علويجه‏» - همان گونه كه از وجه تسميه آن‏برمى‏آيد.- پايگاه علويون و شيعيان و عاشقان‏مولاى متقيان، على بن ابى‏طالب‏عليه السلام، به ويژه‏سادات علوى محسوب مى‏شد. بيهقى دركتاب «لباب الانساب‏» مى‏نويسد: «امام زاده‏شمس الدين به قصد خون برادرش (امام‏رضاعليه السلام) از مامون، همراه سه هزار نفر از امام‏زادگان و فرزندانشان به سرپرستى «احمدبن‏موسى‏» (شاه چراغ) و محمدبن موسى درسال               202 ه .ق. از مدينه و از راه شيراز به‏ايران آمد و در استان فارس (شيراز) تحت‏تعقيب بنى‏العباس قرار گرفت. حاكم شيرازاجازه ادامه مسير را به «احمدبن موسى‏» وهمراهانش نداد. سرانجام بين امام‏زادگان وحاكم شيراز جنگ در گرفت كه عده‏اى شهيدو برخى در نواحى كوهستانى فارس پراكنده‏شدند. شمس الدين به سمت اصفهان‏حركت مى‏كند و به منطقه «عربستان‏» اصفهان مى‏رسد. او وقتى مطمئن مى‏شود كه‏در اين منطقه عشاير عرب ساكن هستند وسادات و شيعيان در«علوى جاه‏» مستقرند، تصميم‏برماندن مى‏گيرد و بامعرفى خودش به يكى ازشيعيان به نام حاج‏طاهر ميهمان اومى‏شود. وى مدتى در آن‏جا زندگى مى‏كند تا اين‏كه در يكى از روزهاى‏تابستان كنار نهرى‏مى‏رود و مشغول آب‏تنى مى‏شود كه توسطدشمنان اهل‏بيت‏عليهم السلام‏شناسايى و به شهادت‏مى‏رسد و به وسيله‏علويون وميزبانش، حاج‏طاهر در محل فعلى - بر فراز كوه كوچكى كه‏مشرف به علويجه است. - مدفون مى‏شود. به‏مرور زمان، شيفتگان و شيعيان علوى - باتوجه به كراماتى كه با توسل به روح پرفتوح اومى‏بينند.- بر فراز مرقد مطهرش گنبد و بارگاه‏مجللى بنا مى‏كنند.

لازم به ذکر است تعزیه نامه شهادت شمس الدین محمد توسط یکی از تعزیه خوانان و نسخه نویسان شهر بنام امیرحسین کریمی علویجه تحت عنوان " مجلس شهادت شاه شمس الدین محمد " تهیه و تنظیم شده است.

   مسجد نبي اكرم (ص):

اين مسجد درفهرست ابنيه تاريخي اداره ميراث فرهنگي اصفهان ، به ثبت رسيده است .

11- ويژگي خاص ( كشاورزي ، صنعت ، بازرگاني ، صنايع دستي و ... )

الف : كشاورزي علويجه :

كشاورزي در علويجه به دو صورت سنتي و مدرن انجام مي گيرد كه البته با بروز مشكلاتي چون خشكسالي مواجه مي باشد . از جمله محصولات كشاورزي اين شهر ، انگور ، توت ، بادام و ... مي باشد .

كشاورزي مدرن علويجه با اشتغالزايي براي جوانان اين منطقه از

ب) صنايع دستي :

در اين شهر در گذشته صنايع دستي چون گليم بافي ، گيوه بافي ، بافت كرباس ، نمد مالي و ... رواج داشته است و اكنون نيز هنرمندان علويجه علاوه بر پرداختن به اين هنرها ، در رشته هايي چون معرق ، منبت ، گليم حجمي و ... و رشته ابداعي جوانان اين شهر يعني معرق سنگ فعاليت دارند .

ج) صنعت :

صنعت در علويجه با وجود شهرك صنعتي علويجه با بيش از 80 كارخانه فعال ، از جمله چندين كارخانه مهم استان ، و همچنين صنايع كارگاهي نيمه مزاحم شهري «كاوه » علويجه كه توسط شهرداري علويجه در حال راه اندازي و واگذاري مي باشد ، از تحرك خوبي برخوردار است و از آنجايي كه به تازگي شهرك صنعتي بزرگ اصفهان كه از بزرگترين شهرك هاي صنعتي استان و كشور خواهد شد ، در نزديكي علويجه در حال احداث مي باشد ، انتظار مي رود صنعت در اين منطقه افق روشني را در پيش رو داشته باشد .  

علویجه شهری است که در بخش مهردشت شهرستان نجف‌آباد در استان اصفهان واقع شده‌است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵، ۸٬۰۶۷ نفر است.[1]