زرین‌شهر
زرین شهر شهری از توابع بخش مرکزی و مرکز شهرستان لنجان در جنوب غربی استان اصفهان واقع شده‌است.
| زرین شهر ریز | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | اصفهان |
| شهرستان | لنجان |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | ریز |
| نام(های) پیشین | ریز، قلعهٔ ریز |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۶ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۵٬۸۱۷ نفر نفر (۱۳۹۵) |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | هفتاد کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۶۸۵ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۴+ درجه سانتیگراد |
| میانگین بارش سالانه | ۱۱۵ میلی‌متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | میثم محمدی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۱ |
| وبگاه | شهرداری زرین‌شهر |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۳ ی ایران ۴۳ هـ ایران ۶۷ ص[1] |
| کد آماری | ۱۴۳۱ |
  زرین شهر | |
این شهر در کنار زاینده رود و در مسیر بزرگراه‌های کنارگذر غربی اصفهان و جاده استراتژیک اصفهان به شهرکرد قرار دارد. شهر زرین شهر از دیدگاه صنعتی به سبب همسایگی با ابرکارخانه‌های صنعتی همچون ذوب آهن، مجتمع فولاد، صنایع دفاع، سیمان سپاهان و شهرک‌های صنعتی بزرگ و کوچک یکی از بزرگترین شهرهای صنعتی کشور به‌شمار می‌رود.
از دیدگاه تاریخی این شهر به سبب رنگ و آب لنجانی خود امروزه خاستگاه پیشینهٔ کهن لنجان که مورد اشاره بسیاری از سفرنامه‌ها و کتب تاریخی از نخستین سال‌های سده‌های اسلامی است قرار گرفته سفرنامه‌هایی همچون سفرنامه ابن بطوطه، ناصر خسرو و ابن حوقل....
اماکن تاریخی به جای مانده از گردش زمان در این شهر دربرگیرنده مسجد صباحی، مسجد رحیم خان، برج کبوتری شرقی، گرمابه حاج رضاقلی هستند که همگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند.
پارک ساحلی زرین شهر در حاشیه زاینده‌رود از مکان‌های دیدنی آن است.[2]
کشاورزی
از جمله محصولات مهم این منطقه برنج لنجان است که در زرین شهر و شهرهای اطراف کشت می‌شود. در بیشتر مناطق کشاورزی و شالیکاری (به زبان محلی: تولِکی) هنوز به صورت سنتی و با دست انجام می‌گیرد. از جمله مناطق مهم کشت برنج در زرین شهر می‌توان به قروق، طوله شغالی و باغ آقا اشاره کرد.
تاریخچه
مرکز شهرستان لنجان به سبب مجاورت با زاینده رود در سال ۱۳۳۶ طبق مصوبه شورای شهر ریز، با الهام از نام کهن زرین‌رود به زرین‌شهر تغییر نام یافت. به گفتهٔ باستان‌شناسان، اشیاء کشف شده در تله‌های باغ محمود، باغ دراز و تله کافر که در جنوب این شهر و در مجاورت مادی (جوی) کهن ریز قرار دارد، برآمده از دل معدودی از تپه‌های باستانی مسیر زاینده رود می‌باشد که از لحاظ تاریخی هم دوره با تمدن سیلک کاشان است.[3]
از دیگر آثار تاریخی فرهنگی این منطقه می‌توان به مسجد صباحی (منسوب به دوره فرقه اسماعیلیه) حمام صحرایی با کتیبه ۸۰۰ ساله، قلعه اعراب، پل شاه‌نشین و تالار کهن ریز، آسیابها، کبوتر خانه‌ها و عصارخانه، حمام‌های خزانه‌ای، حمام حاج رضاقلی، قلعه‌های دفاعی و مساجد گوناگون اشاره کرد که به جز مسجد رحیم خان (جامع) قلعه حسین‌آباد و باغ برجی شرق ریز، مربوط به دوره قاجار و حوزه علمیه قدیمی ریز کلیه آثار ذکر شده در هجوم صنعت و توسعه بی حساب همچون دیگر نمادهای تاریخی فرهنگی شهر از صفحه روزگار محو شده‌است.[3]
افراد سرشناس محلی
- سهراب مرادی قهرمان وزنه برداری جهان که از مردم قوم اصیل بختیاری است.
- اسماعیل ابن محمد ریزی (از دانشمندان قرن هفتم هجری قمری) صاحب دو اثر رساله نصرتبه و حیات النفوس،
- ملاعبدالوهّاب ریزی صاحب چند جلد تعلیقه بر کتاب القسطاس المستقیم و رساله‌هایی در احکام
- علامه فقیه آقاشیخ مرتضی ریزی از رهبران مشروطه و صاحب فتوای عزل ظل السلطان حاکم اصفهان ریزی
- ریزی
- سید اسماعیل ریزی (از رهبران مذهبی مشروطیت و نماینده اولین دوره مجلس شورای ملی)،
- حاج سید نظام الدینی خطیب و مدرس حوزه،
- مریم ریزی صاحب کتاب وزین و مرجع مطالب السوال،
- شیخ جعفر ریزی پدر فقیه وارسته مریم ریزی،
- سید آقاجان نور بخش جد اعلای دکتر سیدمحسن نوربخش، وزیر وقت اقتصاد و دارایی و رئیس وقت بانک مرکزی،
- ملا لطف‌الله شمس الواعظین ریزی صاحب کتب جواهر الکلام و شمس طالعه.[4][5]
- استاد دکترخدامراد مرادیان استاد دانشگاه تهران و الازهر مصر و پایه‌گذار کرسی زبان پارسی در دانشگاه صنعا
- سردار فاتح خرمشهر شهید حسین قجه‌ای
- استاد حاج علی پرورش ریزی استاد آهنگر و سازنده نخستین پل معلق بومی کشور در سال ۱۳۳۷ بر روی زاینده رود
- پرفسور عبدالرحیم رجایی ریزی استاد داشگاه پن در پنسیلوانیا. دکترا در رشته شیمی و لیزر.
مردم‌شناسی و جمعیت
ساکنان زرین شهر از دیرباز لنجانی بوده‌اند که با مشروطیت و بعدها به دلیل تأسیس کارخانه‌های متعدد در این منطقه با سیل مهاجران برای اشتغال، گروه‌های بزرگی از مهاجران به این خطه وارد شدند که بخش عمده آنان در زرین شهر سکونت دارند.
جمعیت شهر زرین‌شهر در سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۵۵٬۸۱۷ نفر و ۱۷٬۸۲۱ خانوار بوده‌است.
صنایع
شرکت فولاد مبارکه اصفهان از بزرگترین شرکت‌های تولیدی منطقه زرین شهر و ایران، همچنین ایجادکننده بیشترین اشتغال در منطقه است. کارخانه ذوب آهن نیز از صنایع بزرگ منطقه است. کارخانه صنایع دفاع، مجتمع فولاد مبارکه، شرکت پلی‌اکریل اصفهان، کارخانه نوید منگنز، کارخانه سیمان سپاهان و زرین خودرو از جمله صنایع این منطقه‌اند.
صنایع دستی
شهرستان لنجان همانند دیگر شهرستان‌های استان اصفهان از قابلیت‌های بالقوه صنایع دستی در شهرستان برخوردار است.
در سال‌های اخیر امر آموزش به علاقه‌مندان باعث گرایش جوانان خصوصاً بانوان علاقه‌مند به این رشته از صنایع شده‌است. در این زمینه کانون فرهنگی بانوان شهرستان امر آموزش رشته‌های مختلف صنایع دستی را بر عهده دارد.
صنایع دستی که شرح آن در زیر آمده از جمله رشته‌هایی است که در این شهرستان به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود:
- منبت و معرق روی چوب
- نقاشی روی ظروف مینایی
- گلیم بافی
- دوخت چرم- رودوزی سنتی (سرمه دوزی) و روبان دوزی
- سفال‌گری مقدماتی و پیشرفته
- چاپ قلمکار
- طراحی و نقاشی رنگ روغن و آبرنگ
- قلمزنی
- قالی بافی
یگان صنایع دفاع زرین شهر
تاریخ
بیشتر مکتوبات تاریخی لنجان به زمان صفویه و اشغال توسط افغان‌ها منتهی می‌شود. هرچند نهایتاً با شکست افغان‌ها توسط نادر شاه، افغان‌ها از اصفهان و لنجان رانده شدند. اما لنجان تا مدتها رونق قبلی را بازنیافت. تا زمان مشروطه که یکی از پایگاه‌های مجاهدین برای فتح تهران و اصفهان شد وبا وزارت صمصام السطنه بختیاری و حکومت بر اصفهان رفته رفته دوباره لنجان رو به عمران گذاشت. در سال ۱۰۰۰ ه. ق، شاه عباس، اصفهان را به عنوان مرکز سیاسی ایران برگزید و پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد. این زمان آغاز رونق و شکوفایی اصفهان بود و لنجان نیز از این رونق و شکوه بهره فراوانی برد، زیرا که این منطقه سرسبز و حاصلخیز با اصفهان فاصله چندانی نداشت و بسیار زود بیشه زارها، تفرج گاه‌ها و شکارگاه‌های سرسبز آن مورد توجه شاه قرار گرفت.
در دوره شاه سلطان حسین لنجان به تبع اصفهان روزگاری سخت را سپری کرد. در عهدافشاریان و زمانه زندیان لنجان معبر آمد و شد دسته‌ها و طایفه‌هایی بود که یا به اصفهان می‌آمدند یا از آن می‌گریختند. در عهد قاجار، لنجان یا در تملک شاهزادگان قاجار قرار داشت یا تیولی بود که به وابستگان دربار مسعود میرزا بخشیده می‌شد. در دوره پر آشوب انقلاب مشروطه و استبداد صغیر، لنجان گذرگاه خان و قشون خوانین بختیاری بود.
مسجد رحیم خان زرین شهر
از معدود بناهایی تاریخی شهرستان لنجان است که با شماره ۱۵۱۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است. قدمت آن مربوط به اوایل دوران قاجار است این مسجد به وسیلهٔ محمد رحیم خان ریزی ساخته شده و دارای یک شبستان اصلی و تعدادی طاقنما در محوطه حیاط با تزئنیات آجرکاری خفته –راسته و آجرکاری معقلی و کاشیکاری است شبستان جبههٔ شمالی آن الحاقی است که در دهه‌های اخیر ساخته شده‌است که پیش از این کاریز بزرگی از حیاط آن می‌گذشت و دارای سنگ آب ارزشمند تاریخی بود که هم‌اکنون نیز موجود است. در این مسجد علما و خوانین و کدخدایان زرین شهر در اطاقهای مخصوصی دفن هستند.
گرمابه حاج رضاقلی زرین شهر
این گرمابه از نوع دوقلو (زنانه و مردانه) با دیرینگی قاجاریه است که به تازگی با شماره ۳۱۱۹۹/۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
کبوترخانه باغ برجی شرقی زرین شهر
این کبوترخانه از نوع دو استوانه‌ای و بادیرینگی صفویه است که با شماره ۱۹۲۱۷/۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است اما در سال ۱۳۹۰ به دلیل بی‌توجهی مسئولین بخشی از آن به وسیلهٔ مالکین زمین‌های کناری ویران و تاکنون هم بازسازی نشده‌است.
پل کله
قدمت پل مربوط به اواخر دوران صفوی است که در حال حاضر به علت عدم توجه به فرسودگی‌های نما و اجرای ساخت و سازهای غیراصولی در معرض خطر است. قلعه چهار برج: بنای زیبایی است بر فراز بلندی تپه که در شهر زرین، شهر از شهرستان لنجان واقع شده‌است. قدمت آن به اواخر دوره صفوی و اوایل قاجار می‌رسد و چهار برج دیده‌بانی دارد.
کبوترخانه
کبوترخانه‌های زیبایی در اقصی نقاط شهرستان لنجان با زیبایی‌های خاص خود وجود دارند که دیدن آن‌ها خارج از لطف نیست. در کرچگان برج کبوتر ۲۰۰ ساله موجود است که گذشته از آن به عنوان مکانی برای دیده‌بانی استفاده می‌شده‌است.
کشاورزی
با توجه به وجود شالیزارهای بسیار این شهرستان یکی از بهترین محصولات برنج ایران را تولید می‌کند. همچنین در بخش باغبهادران از محصولاتی نظیر گردو، بادام و غیره نیز می‌توان نام برد. (که هم‌اکنون به دلیل بی آبی رودخانه تعداد معدودی برنج کاری می‌کنند)
مراکز گردشگری
- پارک ساحلی زرین شهر
- مسجد رحیم خان (جامع) زرین شهر
- مناظر بسیار زیبای حاشیه زاینده رود
- مجموعه باستانی کوه قلعه بزی
- برج‌های کبوترخانه زرین شهر
گردنه رخ
این گردنه که در مسیر ارتباطی دو استان اصفهان و چهارمحال بختیاری و نیز مرز دو استان و آخرین منطقه سمت غرب استان اصفهان است.
این گردنه با پیچ و خم‌های تند از سطح زمین تا بالاترین نقطه «کوه رخ» کشیده شده که در هر پیچ آن منظره‌ای بدیع از شهرستان لنجان دیده می‌شود.
دهکده ساحلی زاینده رود
این منطقه یکی از مراکز مهم ییلاقی اصفهان محسوب می‌شود. رودخانه زاینده رود، با جلوه‌ای رؤیا گون از میان بیشه‌ها و باغ‌ها می‌گذرد و قل قل آب و آواز پرندگان در لابلای شاخسار بیشه‌ها و وزش باد درشاخ و برگ درختان آن، از زیباترین موسیقی‌هایی است که می‌توان شنید. دو سوی رودخانه پوشیده ازدرخت و سبزه زار است و با آب و هوایی دلپذیر و خنک روح را تسکین می‌دهد. هر نقطه این ناحیه تفرجگاهی زیباست، کوه، آب زلال رودخانه و بیشه و درخت و باغ وسبزه زار، به باغبادران و روستاها و چمهای اطراف آن زیبایی خیره کننده‌ای بخشیده‌است.
سایر جاذبه‌ها
- پارک ساحلی زاینده رود در زرین شهر
- ویلاهای شهرداری زرین شهر
- چشم‌انداز گردنه رخ
- مجموعه تفریحی و قایقرانی ذوب آهن
- منطقه گردشگری سعید آباد
- منطقه گردشگری برنجکان
- مسجد جامع زرین شهر (قاجاریه)
تصاویر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
طبیعت زرین شهر
پانویس
- «بانک اطلاعاتی آکو، لیست پلاک‌های خودروهای ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۶.
- «عکس‌های پارک زرین‌شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۸.
- «سایت زرین‌شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۰۹.
- http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=494768
- http://shorazarrinshahr.ir/شهر-زرین-شهر/?print=1%5Bپیوند+مرده%5D
- «خبرگزاری زرینا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۶.
- «وب سایت باشگاه زرین ایران راهنمای شهرستان لنجان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۶.
- «وبگاه زرین شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۰۹.
پیوند به بیرون
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای زرین‌شهر دارد. |
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||||