نیک‌آباد

مردم این شهر از بازماندگان شهر بادگرد در دو کیلومتری شمال نیک آباد هستند که در روزگار ساسانیان از رونق خاصی برخوردار بوده است. این شهر دارای هفت گرمابه ی بزرگ و چهار دروازه و آتشکده ی بزرگ که مادر اتشکده های شهرها به شمار میرفت وبازاری به درازای هشت کیلومتر و چندین آب انبار و آسیاب آبی و گورستانی که سنگ قبر های آن تا پیش از جنگ جهانی وجود داشت از ویژگی های این شهر است .در سال 1280 در هنگام شخم زدن کشاورزان سفالهای نگار دار زیبا ، اجرهای بزرگ ، سنگ اسیاب ، گور هایی که استخوان های مردگان در اندازه ی بزرگتر از انسان های امروزی در این شهر پیدا شد .آوازه ی این پدیده به گوش یهودیان پارچه فروش بازار پیکان و بعد به گوش کارگزران کشورهای بیگانه در اصفهان رسید و این ها به کاوش در شهر بادگرد پرداختند که سنگ نوشته ای به خط گبری پدیدار گردید به علاوه ی سکه و سفال های نگارین که به کشور خود بردند. پس از حمله ی مغولان به بادگریان که تا آن زمان زرتشت بودند اندکی از مردم به یزد والباقی به شهر چاچ (.چاچ شهری جنگ افزار ساز در دوران اشکانی و ساسانی و پس اسلام بوده و تا دوران صفوی نیز این کار رواج داشته است.) که امروزه کشتزاری به نام چاچی یادگار آن است در دو کیلو متری نیک اباد که شهری گبر نشین بود کوچ کردند . 

نام این شهر در شاهنامه آورده شده است :

یکی تیر الماس پیکان چو آب نهاده بر اوچار پر عقاب 

بمالید چاچی کمان را به دست به چرم گوزن اندرآورد شست

پس از مهاجرت بادگردیان به شهرک چاچ بعد از مدتی (در دوره شاه اسماعیل صفوی) مردمان بادگرد و چاچ اسلام اوردند و نام چاچ به امین آباد دگرگونی یافت.

پس از کوچ کردن مردم بادگرد به امین اباد آمار مردم رو به گسترش نهاد به گونه ای که زمین های کشاورزی و اب کاریز های چاچ و امین اباد دیگر پاسخ گوی مردم نبود از این رو کشاورزان در پی کندن کاریز های نوینی برامدند و بزودی کشاورزی انجا رو به گسترش نهاد . گیاه رناس که پیش از این در بادگرد به گونه ی گسترده روایی داشت در شهرک امین اباد نیز گسترش یافت این شهرک تا پایان روزگار صفوی از شهرک های آباد بود ولی روند خشکسالی ان را در نوردید به گونه ای که اندک اندک مردم انجا را رها کرده و به دژباستانی ینگووا)نیک اباد کنونی( در باختر انجا کوچ کردند این دژ گبر نشین بود ودر کوی باال ی نیک اباد جای داشت وبا تاخت و تاز مغول ها مردم ان به شهر های دیگر زرتشتی کوچ کردند. مردم کوچ کننده ی امین اباد به بازسازی ان پرداختند واز انجا که دژ گسترده و پهناوری بود بخش بزرگی از مردم توانستند در انجا ماندگار شوند. امار مردم ینگووا در زمان کریم خان افزایش یافت و کمبود جا برای زندگی مردم انها را بر ان داشت تا در جنوب دژ ینگووا دژ دیگری بسازند که تا به امروز نیز دیواره های و بارو های ان پابر جا است و به دژ تازه نام اور است . دژ کهنه یا ینگووا در زمان ناصرالین شاه همزمان با جنبش مردم جرقویه توسط چراغعلی خان زنگنه ویران شد وامروزه تنها بخشی از خانه های ان باقی مانده است در پیرامون این دژ داالنها و راهرو های زیر زمینی از دژ تا گورستان بر جای بوده است .نا گفته نماند که مسجدی درکوی باال ی نیک اباد یادگارمردم امین اباد است.یکی دیگر از باز مانده های دژ ینگووا یکی از کوره های اجر پزی انجا است که ویرانه های ان تا چند سال پیش در جنوب رودخانه ی ینگ اباد وجود داشت. در شمال دژ تازه یخچالی بزرگی بود که در زمستان ها با بهره برداری از هرز اب های کاریز پیکان در ان یخ سازی می شد که بنا همزمان با دژ تازه ساخته شد. در زمان کریم خان اندک اندک مردمی که در دژ تازه می زیستیدند انجا را رها کرده و در خاور دژ کهنه که امروزه کوی پایین نامیده می شود به ساختمان سازی پرداختند و ساختمان چهار ایوان نخستین ساختمانی بوده است که ساخته شده و امروز اثری از ان ساختمان زیبا نیست. توصیف استاد دکتر پاریزی از شهر بادگرد: بادغرد ان که باقر اباد شده و شهر هفت گرمابه بوده است چه شد که اینگونه  متروک و منزوی افتاد .نمی شود در مسلمانی این قوم تردیدی کرد که مردمی که هم والیتی سلمان پارسی باشند.( در نوشته های دوره ی قاجار به کرارت نام نیک آباد و پیکان ذکر شده است)

»هسته ی اولیه ی شهر نیک آباد بیش از 2500سال پیش در شرق محله اسلام آباد شکل گرفته است.

نخستین کلنگ تأسیس بیمارستان خیریه امام خمینی (ره)[6] جرقویه اصفهان در زمین به مساحت تقریبی ۱۲/۵ هکتار در تاریخ خرداد ماه ۱۳۶۱ توسط آیت الله العظمی حاج شیخ یوسف صانعی(ره) و وزیر بهداری وقت به زمین زده شد و با تلاش حاج شیخ حسن صانعی و همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با زیر بنای اولیه ۳۵۷۳ متر مربع در فاصله ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان در شهر نیک آباد جرقویه احداث و تجهیز در تاریخ ۱۳۷۵/۸/۱۲ افتتاح گردید.

قلعه تاریخی شهر

شهرک باستانی دشت جهان

دشت جهان نام شهرک باستانی است که در زمان ساسانیان تأسیس شده‌است. این شهرک از شهرک‌های وابسته به شهر بادگرد در سرزمین گرکویه بشمار می‌رفت و در روزگار روایی خود از اپاختر (شمال) شهر نیک آباد امروزی تا نیمروز روستای سیان کنونی گسترش داشته و دارای سه کوی بزرگ به نام‌های مزداوا، سوری و دشت آسمان بوده‌است. این شهرک باستانی همزمان با ویران شدن شهر بادگرد در زمین لرزه سال ۷۲۴ خورشیدی ویران گردیده‌است.[7] بقایای شهرک باستانی دشت جهان در آستانه نابودی است و نیازمند توجه مسئولان است.

شهرک باستانی دشت جهان

• سرتیپ آقامحمد ینگ آبادی[8]: حاکم جرقویه و ابرکوه و نیز حاکم زنجان

وی برای عمران و آبادی نیک آباد تلاش‌های زیادی کرد. مبارزات وی با شاهزاده مستبد قجری ظل السلطان معروف است.

• محمود شفیعی نیک آبادی (شهید مدافع حرم، شهادت: بیست و هشتم آذر ماه ۹۴ خان تومان سوریه)
• ملاعلی خان میرپنج ینگ آبادی: فرزند سرتیپ آقامحمد ینگ آبادی نایب الحکومه جرقویه و ابرکوه
• حاج رضاخان سرتیپ ینگ آبادی: با درایت وی دزدان سابقه داری که مدت‌ها حکومت مرکزی در تعقیب آنها بودند، دستگیر شدند.[9]

• آخوند ملامحمدعلی آرام بیدگلی

از کاتبان قرآن کریم که در سال ۱۲۱۶ هجری قمری به این شهر کوچ می‌کند. علامه آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: ملامحمدعلی بیدگلی از شاگردان حجت‌الاسلام سید محمدباقر شفتی است.

وی تنها دارای یک دختر بوده‌است که بعضی از برادران رضوانی نیک آباد به او منتسب‌اند.[10] مرقد وی جنب مسجد جامع شهر واقع شده‌است.

• حاج ملا یوسف ینگ آبادی: پدر بزرگ آبات عظام صانعی از شاگزدان جهانگیر خان در فلسفه و آبت الله میرزا حبیب رشتی در فقه و آیت الله سید محمد باقر درچه ای بود. به علاوه وی از هواداران میرزای شیرازی نیز به شمار میرفت. وی در 40 سالگی دار فانی را بدرود گفت و در تخت فولاد اصفهان (در کنار استاد خود آیت الله درچه ای) به خاک سپرده شد.
• آیت‌الله شیخ محمدعلی صانعی

پدر بزرگوار آیات عظام صانعی. ایشان از علمای به نام عصر خود بوده و در راهنمایی و ارشاد مردم این شهر نقش بسزایی داشت و منشأ خدمات و خیرات بسیاری برای این شهر و منطقه بودند.

• آیت‌الله العظمی شیخ یوسف صانعی(ره)
• آیت‌الله شیخ حسن صانعی
• مهندس محمد علی اسماعیلیان (بنیانگذار سازمان نظام مهندسی ساختمان در جرقویه)
• محمدحسین رضوانی ینگ آبادی (ملاحسین)

از اقدامات وی نگارش کتاب جُنگ تعزیه است که تعزیه‌های شهیدان کربلا را سروده‌است.

• نایب محمدصادق نوذری ینگ آبادی

از شاعران و تعزیه خوانان که پیش از جنگ جهانی دوم در این شهر زندگی می‌کرد.[11]

• حسینعلی چاووش و درویش عبدالحسین صانعی و… از تعزیه خوانان مشهور این شهر بودند.
• میرزا فضل‌الله امیری ینگ آبادی

از خوش نویسان قرآن کریم و همچنین یکی از کسانی است که در دستگیری اشرار نقش مهمی داشت.[12]

• عمه شیرین قاسمی ینگ آبادی و آسیه قاسمی ینگ آبادی

از پزشکان ماهر در کاربرد گیاهان دارویی

• حاج رضا قاسمی

اولین جانباز شهرستان

سلطان موسی امین آبادی: وی از عارفان عصر شاه اسماعیل صفوی بود که زرتشتیان امین آباد به همت او به اسلام گرویدند.

شیر علی خان ینگ آبادی و حاج کریم ینگابادی:از جنگ آوران و فرماندهان جنگ در زمان آقا محمد ینگابادی بودند.

شهربانو حسن مهدی، سکینه علی حاج عابد، صغری سکینه زین العابدین،صغری عباس حسینعلی و بی بی آقا بزرگ از اسب سواران و تیر اندازان ینگ آبادی در جنگ های آقا محمد ینگ آبادی بودند.

ملا محمد کاظم ینگابادی: پدر بزرگ سرتیپ آقا محمد ینگ آبادی و از مکتب داران ینگ آباد بود.

استاد علی شفیعی ینگ آبادی: به کوشش وی 3 جلد کتاب تاریخ ( گرکویه ) نگارش شد.

تقی نوذری ینگابادی: معروف به خال تقی که وی به دستگاه های موسیقی ایرانی آشنایی داشت و آواز خوبی برخوردار بود.

امیرهوشنگ پور آزاد ینگ آبادی: از شاگردان جمشید شاهین و استاد یاوری و کامبیز روشن و دکتر امامی در اصفهان بود و امروز سالیانی است به نوازندگی و ساخت ساز نی سر گرم است.

حسن و علی طاوسی ینگ آبادی (مقنی): از مربیان اسب سواری و تامین کننده احشام صدا و سیما در کل کشور می باشند.

دکتر محمد رضوانی: عضو انجمن مغز و اعصاب ایران

دکتر تقی طاوسی: دکتری جغرافیا و استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه زاهدان

دکتر علیرضا طاوسی: فرزند دکتر تقی طاوسی و عضو هیئت علمی دانشگاه ولایت و در بین 2 درصد دانشمندان برتر جهان در سال 2020 میلادی

دکتر محسن شفیعی نیک آبادی: استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مرتضی صانعی: از شاگردان آیات عظام وحید خراسانی، مکارم، نوری و سبحانی و سردبیر مجله علمی تخصصی پژوهش است. استاد یار گروه ادیان موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی و از اساتید دانشگاه باقرالعلوم و جامعه المصطفی العلمیه نیز هست.

سلطان عبدالکریم ینگ آبادی: دستیار فرمانروای شیراز در دوران قاجار

نایب ابراهیم، نایب علی، حسینعلی کربلایی: در شهر شیراز کارهای لشکری و کشوری را در دست داشتند.

سردار شهید داود رضوانی: مسئول عملیات لشکر 27 محمد رسول الله و از رفقای حاج محمد رضا طاهری بود.

شهید رضا نوذری: فرمانده گروهان عقیل لشگر امام حسین

دکتر حسین رضوانی نیک آبادی: دکتری فیزیک گرایش حالت جامد و استاد دانشگاه فردوسی مشهد

آقا جان ینگ آبادی: از سربازان جنگ ایران و روس

حسینعلی خان سرهنگ ینگ آبادی: حاکم ورزنه و رودشت

دکتر مجید رشیدیان: دکتری ادبیات دانشگاه تهران و از شاگردان دکتر شفیعی کدکنی و استاد دانشگاه

1. مراسم تکیه
2. شیرینی حلوا سوهان
3. شیرینی مالک
4. آش ترشی
5. گندم پلو

۱۵. بیمارستان امام خمینی نیک آباد https://web.archive.org/web/20170930131606/http://emkh.ir/pages/tarikhche/

• مختصات و ارتفاع
• دانشگاه آزاد اسلامی مرکز نیک آباد
• نیک آباد جرقویه؛ تأملی بر تاریخ از دست رفته!

حسینیه شهدای هفتاد و دو تن نیک آباد