آبپخش
آبپخش شهری در شهرستان دشتستان واقع در استان بوشهر ایران است. این شهر با برازجان (مرکز شهرستان دشتستان) ۱۶ کیلومتر فاصله دارد و در شصت کیلومتری شهر بوشهر قرار گرفتهاست. آبپخش دومین شهر بزرگ شهرستان دشتستان (بعد از برازجان) و هفتمین شهر بزرگ استان بوشهر است (بزرگتر از دو مرکز شهرستان در استان بوشهر). بزرگترین نخلستان مجتمع و متراکم دنیا نیز در اطراف این شهر واقع شدهاست. در حال حاضر قدیمیترین شبکه آبیاری و زهکشی ایران در این شهر قرار دارد که از سال ۱۳۲۰ ساخته شده و همچنان مورد استفاده است. تعداد این شبکهها به ۲۰ مورد میرسد. سالانه بیش از ۶۰ هزار تن خرما از نخلستانهای این شهر برداشت میشود که روی هم رفته ۳۵ درصد خرمای تولیدی استان بوشهر را به خود اختصاص میدهد. همچنین آبپخش دارای طولانیترین جاده گردشگری نخلستانی در جنوب ایران است. علاوه بر این، آبپخش شهر ملی حصیر و کپوبافی ایران نیز هست.
آبپخش | |
---|---|
جهت عقربههای ساعت از بالا:
تصویر هوایی قدیمی از قسمتی از شهر (محله درواهی)، جویهای آبیاری نخیلات شهر آبپخش، نخلستانهای آبپخش، میدان شهرداری که در آن تندیس نخل نصب شدهاست نشانوارهٔ شهرداری آبپخش | |
کشور | ایران |
استان | بوشهر |
شهرستان | دشتستان |
بخش | بخش آبپخش |
نام(های) دیگر | نگین سبز استان |
مردم | |
جمعیت | ۱۸٬۹۱۳ نفر[1] |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | بین ۲۵ الی ۳۶ متر[2] |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۱۲ (کمینه در سال) تا ۴۶ (بیشینه در سال) درجه سلسیوس[3][پاورقی 1] |
میانگین بارش سالانه | ۱۵ میلیمتر[4][پاورقی 2] |
روزهای یخبندان سالانه | کم |
اطلاعات شهری | |
رهآورد | خرما و فراوردههای مربوطه ، رطب، خارک، پنیر نخل، حصیر و سایر محصولات بافته شده با برگ نخل، رنگینک، ارده (شیره کنجد)، انواع حلوا، گرده، مشتک و انواع دیگر نان محلی، لور (لورک)، آغوز، ماست، و سایر لبنیات محلی، لگجی و انواع میوههای گرمسیری مانند کنار (درخت)، انجیر، مرکبات، میوه انجیر تیغی و… |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۷۷ |
وبگاه | https://www.abpakhshcity.ir |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۵۸ |
آبپخش |
مشخصات و تاریخچه
شهر آبپخش در شهرستان دشتستان واقع در استان بوشهر ایران میباشد.[5] این شهر دومین شهر بزرگ دشتستان[6] و هفتمین شهر بزرگ استان بوشهر است و بدلیل تمایل مردم به نخداری، در حال حاضر بزرگترین نخلستان مجتمع و متراکم دنیا نیز در اطراف این شهر واقع شدهاست.[7][8] آب جویهای موجود در باغهای این شهر از رودخانهٔ شاهپور سرچشمه میگیرد و یک نهر بتنی نیز آب خود را از این رودخانه میگیرد و در منطقه تقسیم میشود. تقسیم شدن آب کانال در این شهر، علت اصلی نامگذاری آبپخش است.[9] این شهر در ۱۶ کیلومتری شمال غربی شهر برازجان واقع شده و میانگین ارتفاع آن از سطح دریا بین ۲۵ الی ۳۰ متر است. فاصله مستقیم و جادهای آبپخش تا خلیج فارس ۳۷ کیلومتر بوده و با مزارع پرورش میگو در منطقهٔ حفاظتشدهٔ حله نیز ۴۷ کیلومتر فاصله دارد.[10] همچنین کوتاهترین فاصلهٔ جادهای این شهر تا شهر بوشهر ۶۸ کیلومتر،[11] تا شهر شیراز ۲۵۴ کیلومتر،[12] تا شهر اهواز ۳۸۰ کیلومتر،[13] تا شهر بندرعباس ۷۴۳ کیلومتر،[14] و تا شهر تهران ۱٬۰۰۲ کیلومتر[15] است. آبپخش براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۴۵ (که شامل سه روستای درواهی، قلایی، و بهرام آباد میشود) دارای ۳٬۴۸۱ نفر جمعیت بودهاست. جمعیت این شهر در سال ۱۳۵۵ به ۴٬۵۷۳ نفر افزایش یافتهاست.[16] در ۱۳۶۵ جمعیت آن به ۹٬۱۷۲ نفر افزایش یافته که نرخ رشد آن ۷/۱ درصد بوده و در این سه دوره، روستای درواهی بیشترین جمعیت را داشتهاست (سال ۱۳۶۵ جمعیت درواهی ۵٬۷۲۲ نفر بودهاست). سال ۱۳۷۵ با رشد ۳/۳ درصدی، جمعیت آبپخش به ۱۲٬۷۹۸ نفر و در سال ۱۳۸۰ به ۱۴٬۸۵۸ نفر و در سرشماری سال ۱۳۸۵ نیز به ۱۶٬۳۰۲ نفر (۳۹۱۶ خانوار) افزایش یافتهاست. براساس سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهر طی ۵ سال ۲۰٪ افزایش یافتهاست. برمبنای آخرین سرشماری که بهصورت رسمی در سال ۱۳۹۵ انجام شد جمعیت این شهر ۲۲٬۵۶۸ نفر اعلام شد. این آمار نشان میدهد که شهر آبپخش بسیار مهاجرپذیر است.[17] فشردگی جمعیت این شهر ۲۲ نفر در هکتار اعلام شدهاست. آبپخش در جهتهای غرب، جنوب، و شرق در محاصره نخلستانها قرار گرفته و فقط از سمت شمال که به طرف بیابان میباشد و درحال گسترش است و ساخت و سازها به این سمت در حال پیشروی میباشد. مساحت شهر آبپخش ۷۰۰ هکتار میباشد.
اصل این شهر از اجتماع سه روستا بهوجود آمدهاست که از هم دور و جدا بودهاند. این سه روستا عبارتند از: درواهی (که بزرگترین و کهنترین روستا بوده)، قلایی، و بهرام آباد. راه اصلی که شمال استان بوشهر را به جنوب آن وصل میکند از وسط این شهر میگذرد. گذر این راه جاده ای مهم از شهر، به همراه حاصلخیز بودن زمینهای تمام بخش آبپخش که رودخانه شاپور نیز در آن میگذرد باعث رشد و پیشرفت این شهر و رونق کسب و کار اهالی این منطقه شدهاست. قبلاً مردم این منطقه و شهر بیشتر تولیدکننده انواع مرکبات بودهاند اما از چند دهه پیش مردم این شهر به کشت نخل و تولید خرما روی آوردهاند و در حال حاضر به یکی از مراکز اصلی تولید، خرید و فروش، نگهداری (سردخانه) و بستهبندی خرما و رطب، و دیگر فرآوردههای این میوه بهشتی در کشور تبدیل شدهاند. از خیابانهای اصلی و مهم این شهر میتوان به بلوار انقلاب (خیابان اصلی)، غدیر، وحدت (بهرام آباد)، امام خمینی (قلایی)، شهدا (یا همان بسیج)، و نادم اشاره کرد. اکثر مراکز فروشگاهی بزرگ و کارگاهها در بلوار انقلاب مستقر میباشند که البته با پیشرفت و بزرگتر شدن شهر، در خیابانهای غدیر، وحدت، و امام خمینی نیز شاهد افزایش این مراکز هستیم. ساختار شهر بگونه ای است که بیشتر مراکز اداری، خدماتی و رفاهی، فروشگاهی و کارگاهی در درواهی قرار دارد و ۶۵٪ از کل جمعیت شهر به تنهایی در این محله ساکن میباشند. یکی از آثار کهن و باستانی این شهر که در یک کیلومتری شمال آن قرار دارد (در بیابان ذکر شده)، کانال آبرسانی طویل با عرض و عمق بسیار بزرگی به نام «جوقیل» میباشد. بیابانی که در شمال این شهر واقع میباشد دارای خاک ماسه ای است و درختچه، بوتهها، و درختان از جمله غرق(استبرق) و کنار (درخت سدر) در آن روئیده است. با حرکت به سمت شمالی تر این شهر، درختان کنار افزایش یافته و به منطقه تفریحی-گردشگری مشهوری به نام «چهارراه» میرسیم. زمین این منطقه بیشتر دارای تپههای کوچک و درختان کنار فراوان میباشد که در فصل زمستان و بهار، این طبیعت وحشی باعث جذب گردشگران بسیاری به خود میشود. در سمت جنوبی شهر که از پل «کلل» شروع میشود و تا شهر ادامه پیدا میکند، باغها و نخلستانهای سرسبز و خرم که در کنار آن کانالها و جویهای پرآب جاری هستند، دیده میشود و نمایی بسیار زیبا و فرح بخش به طول یک کیلومتر را بهوجود آوردهاست که در تمام طول این جاده طویل، بی نظیر و بی مانند است. در قسمت شرقی شهر هم این نخلستانها و جویهای پرآب زیبا وجود دارد اما متأسفانه به دلیل خاکبرداریها خودسرانه و رها کردن انواع زبالهها بهخصوص نخالههای ساختمانی، طبیعت و نمای این منطقه در معرض تخریب قرار گرفتهاست.
نام روستای درواهی از یک کانال آبرسانی بسیار قدیمی و کهن که دربندی در انتهای آن ساخته بودهاند، گرفته شدهاست. از صدها سال پیش و از جنوب شرقی درواهی تا شمال شرقی آن و تا نزدیکی سعدآباد کنونی، نخلستانهای سرسبزی وجود داشتهاست که به نامهای «پنج دنگه»، «زنگله»، «باغ بردی»، «شیرخانی»، «حسن لوه»، و «نیوی» شناخته میشوند که البته هنوز هم وجود دارند. از همان دوره، مردم هر سال با استفاده از خاک، سنگ، چوب و امثالهم در محل سد فعلی واقع در سعدآباد، اقدام به احداث سدهایی موقتی میکردهاند تا آب را با کانالی که در کنار آن ساخته بودند به باغها هدایت کنند. بعدها در زمان رضاشاه، کانال آبرسانی فعلی و اصلی آبپخش در مسیر همان کانال و گودی آن احداث شد (در حال حاضر قدیمیترین شبکه آبیاری و زهکشی کشور در شهر آبپخش قرار دارد که در حال حاضر تعداد این شبکه ها به ۲۰ عدد میرسد).[18][19] کانالی که قبلها ساخته شده بود، تنها تا قسمت جنوب شرقی درواهی را پوشش میدادهاست و در یک محل که هماکنون به نام «پل شیخی» مشهور است با احداث یک دربند به انتهای خود رسیدهاست. این دربند بعنوان یک شیر اطمینان بدین شکل عمل میکردهاست که در زمان بارندگیها که کانال دچار سرریز آب میشده کمی آن را باز میکردهاند تا آب از کانال خارج شود و از تخریب کانال و جویها جلوگیری شود و در زمانی که به آب نیاز داشتهاند آن را میبستهاند. ظاهراً این دربند برای اهالی این منطقه دارای اهمیت زیادی بوده و حتی فردی را بعنوان نگهبان شبانه روز در کنار آن گمارده بودهاند. در گویش بومی مردم این منطقه به این دربند «دَرّاوه» میگفتهاند که از دو بخش در+آبه و به معنی درب آب میباشد. به همین دلیل روستایی که در کنار این درب بوده را «دَرّابه ای» مینامیدند. کمکم و با مرور زمان و با توجه به فرایند ابدال در زبان فارسی، این نام به دَرّاوی و بعد به دَروِی تغییر پیدا کرد. هنگام ثبت نام این روستا در دهههای گذشته، این نام را بهصورت کتابی به دروایی و درواهی ثبت و معرفی نمودند. معنی «دَرّاوه» در کتاب «سیری در گویش دشتستان» بدین شکل آمده که به راه آب انتهای جویهای بعد باغ که در دیواره خاکریز قرار گرفته و آب سرریز شده را به جوی بعد هدایت میکند، گفته میشود. البته لازم است ذکر شود که در مورد قدمت و پیشینه هر سه روستا درواهی، قلایی، و بهرام آباد اطلاعات موثقی در دست نیست.
- تصویری از ورودی بلوار (خیابان) غدیر در شهر آبپخش که در ورودی آن مجسمه نادم فقید نصب شدهاست. ادامه این خیابان به جاده آبپخش به وحدتیه متصل میشود و تا مسیر ورودی استان بوشهر-فارس ادامه مییابد
- تصویری از بلوار (خیابان) وحدت در آبپخش. این خیابان تا دو محله قلایی و بهرام آباد ادامه مییابد.
- تصویری از ورودی خیابان شهدا که خیابان اصلی محله درواهی میباشد
- میدان اسماعیلی آبپخش که از طرف برازجان به آبپخش و در ورودی شهر نصب شدهاست.
شهر شبانکاره امروزی که در گذشته به دهکهنه شناخته میشده، قسمتی از ایالت «اَنشان» در دوره ایلام (تمدن) و سپس بعنوان قسمتی از منطقه پارس بودهاست. روستای بهرام آباد که در حال حاضر یکی از محلههای شهر آبپخش میباشد، در گذشته تا اواخر دوره شاهنشاهی ساسانی، از روستای چهاربرج کنونی (کنار شهر آبپخش) تا دهکهنه (شبانکاره فعلی) را در بر میگرفته و شهر بزرگی بودهاست. بعد از یک جنگ بزرگ، کمی از قسمت شمالی این شهر باقی میماند که به آن دهکهنه میگفتهاند.[20][21][22]
شعری زیبا در وصف آبپخش:
بوی نخیلات و رطب میدهد | بوی قلم، بوی ادب میدهد | |
نادم شیرین سخن از خاک توست | نخل و رطب عاشق دل چاک توست |
نقشهٔ دهستانهای بخش آبپخش به همراه اندازه و موقعیت شهر آبپخش (به رنگ خاکستری) در این بخش (نقشه و دادههای آن طبق دادههای آماری سال ۱۳۹۵ تهیه شدهاست):
اقتصاد
این شهر یکی از قطبهای تولید خرما و نخلداری در کشور است بطوریکه سالانه بیش از ۶۰ هزار تن خرما که ۳۵ درصد خرما استان بوشهر میباشد را تولید میکند.[19] علاوه بر باغداری و نخلداری که شغل اصلی بسیاری از مردم شهر آبپخش است تعداد زیادی از مردم این شهر به کارهای فرهنگی، کارمندی، مغازه داری، و همچنین شرکتهای بزرگ و کوچک تولیدی و توزیعی و… اشتغال دارند. از نخلستانهای اطراف این شهر انواع مختلفی از خرما برداشت میشود. برخی از آنها از اینقرارند: خرمای کبکاب - برهی - بریمی - شیخالی - محبوبی - حاج باقری - قندی - شکری - گنتار. در قسمتهای زیادی از زمینهای آبپخش، انواع غلات، هندوانه، انواع خربزه و طالبی به صورت دیم و آبی کاشته میشود. آبپخش مهاجر از روستاها و شهرهای حومه آن برای رفاه شهری و دیگر نقاط ایران برای کار هم دارد. خرمای تازه، شیره مرغوب خرما، انواع سبزی و صیفیجات، انواع فراورده لبنی محلی مانند ماست، لور (لورک)، آغوز، پنیر و… , در این شهر تهیه و به فروش میرسند.[23] همچنین مردم این شهر از رودخانه این شهر جهت صید ماهی و مارماهی؛ و جهت پرورش میگو از مزارع پرورش میگو در منطقه حفاظتشده حله (که به منطقه آبپخش بسیار نزدیک میباشد) نیز استفاده میکنند. اخیراً میوه کاکتوس (انجیر تیغی) در دشتستان بهصورت تجاری کشت شده و به ثمر هم نشستهاست. این میوه بهصورت خودرو در آبپخش وجود دارد و زمینه مساعدی برای تجاری سازی این میوه و کشت تجاری آن وجود دارد.[24]
- یک نمونه انجیر تیغی هندی که در آبپخش کاشته شده و به ثمر نشستهاست
فرهنگ و هنر
فرهنگ و هنر در این شهر، تاریخی دیرینه دارد. در حوزه هنرهای نمایشی فقط همین بس که هنر تعزیه خوانی نزدیک به یک قرن است که در این منطقه اجرا میشود. همچنین هر ساله نمایشنامههای بسیار عالی در این شهر تهیه و در همین شهر یا سراسر کشور اجرا میشود. در حوزه موسیقی نیز مردم این شهر مانند سایر نقاط استان بوشهر از نیانبان جهت برپایی مراسمات جشن و شادی استفاده میکنند و تبحر خاصی در نواختن آن دارند. مردم این شهر دارای طبع شعر و شاعری هم هستند بطوریکه این شهر دارای شعرای بنامی از قرنها پیش مانند ملا محمد نادم (۱۲۲۴ شمسی) میباشد.
صنایع دستی
صنایع دستی ساخته شده از برگ درخت نخل نظیر دمکش، حصیر، زنبیل (نوعی سبد) و…[25] بافتنیهای نخی و پشمی نظیر گلیم فرش مرغوب که مربوط به گذشته آبپخش است و هماکنون در بین محلههای قدیمی این شهر رواج بیشتری دارد، از جمله مواردی است که در این شهر تهیه و به فروش میرسد. همچنین در دی ماه ۱۳۹۹ اعلام شد که آبپخش شهر ملی حصیر و کپو بافی ایران شدهاست.[25][26][27][28][29]
آبوهوا
در فصلهایی که هوا شروع به سردی میکند، بادها و طوفان مگر در مواردی که قرار است بارندگی رخ بدهد، کاهش پیدا میکند؛ بهطوری که مثلاً بهصورت میانگین در ماه ژانویه سرعت باد در حالت بیشینه به ۱۰ کیلومتر بر ساعت (kmph) میرسد. در فصلهای گرم مانند ژوئن یا ژوئیه سرعت باد افزایش پیدا میکند؛ بهطوری که مثلاً بهصورت میانگین در ماه ژوئن یا ژوئیه سرعت باد در حالت بیشینه به ۳۰ کیلومتر بر ساعت میرسد. همچنین در فصلهای گرم، غالباً بادها و طوفانهای شن از ساعت حدوداً ۱ ظهر به بعد شروع و تا حوالی ۶–۷ عصر به پایان میرسد.[30] دیده شده که دمای هوا در آبپخش به ۵۳ درجه در ژوئن رسیده است(در ۶ ژوئن ۲۰۲۱). [31]
دادههای اقلیم آبپخش (محله درواهی)، بلندی: ۳۰ متر از سطح دریا، ماه مه ۲۰۲۰ تا آوریل ۲۰۲۱ | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
میانگین بیشترین °C (°F) | ۲۰ (۶۸) |
۲۳ (۷۳) |
۲۹ (۸۴) |
۳۵ (۹۵) |
۳۹ (۱۰۲) |
۴۵ (۱۱۳) |
۴۶ (۱۱۵) |
۴۴ (۱۱۱) |
۴۲ (۱۰۸) |
۳۵ (۹۵) |
۲۷ (۸۱) |
۲۰ (۶۸) |
۳۳٫۸ (۹۲٫۸) |
میانگین کمترین °C (°F) | ۱۲ (۵۴) |
۱۳ (۵۵) |
۱۷ (۶۳) |
۲۴ (۷۵) |
۲۷ (۸۱) |
۲۸ (۸۲) |
۳۰ (۸۶) |
۲۸ (۸۲) |
۲۶ (۷۹) |
۱۹ (۶۶) |
۱۸ (۶۴) |
۱۳ (۵۵) |
۲۱٫۳ (۷۰٫۲) |
بارندگی میلیمتر (اینچ) | ۳٫۱ (۰٫۱۲) |
۷۳ (۲٫۸۷) |
۱٫۹ (۰٫۰۷) |
۴٫۸ (۰٫۱۹) |
۱٫۲ (۰٫۰۵) |
۰ (۰) |
۱ (۰٫۰۴) |
۰ (۰) |
۰ (۰) |
۰ (۰) |
۳۰٫۶ (۱٫۲) |
۷۳٫۸ (۲٫۹۱) |
۱۸۹٫۴ (۷٫۴۵) |
میانگین روزهای بارانی | ۱ | ۷ | ۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۸ | ۱۱ | ۳۶ |
درصد رطوبت | ۴۷ | ۴۹ | ۳۲ | ۲۰ | ۲۲ | ۱۵ | ۲۴ | ۲۳ | ۲۹ | ۳۸ | ۵۷ | ۶۳ | ۳۴٫۹ |
میانگین روزانه ساعتهای تابش آفتاب | ۳۱۴ | ۳۰۶ | ۳۶۴ | ۳۴۵ | ۳۶۶ | ۳۶۰ | ۳۷۲ | ۳۷۲ | ۳۶۰ | ۳۷۲ | ۳۲۵ | ۳۳۹ | ۴٬۱۹۵ |
منبع: وب سایت worldweatheronline.com[32] |
طبیعت و گردشگری
آبپخش همواره یکی از قطبهای گردشگری در استان بوشهر بودهاست و طبیعت آن زبانزد عام و خاص میباشد. علت اصلی این پتانسیل قوی وجود آب و طبیعت سرسبز و غنی آن میباشد. گفته میشود که آبپخش در دوره پهلوی همواره یکی از مکانهای مهم و محبوب دودمان پهلوی بوده و بارها جهت گذران اوقات فراغت به این شهر سفر کردهاند و از تفرجگاه اداره آبیاری موجود در این شهر استفاده کردهاند. همچنین کارمندان آلمانی شرکت زیمنس هم که در بوشهر جهت ساخت نیروگاه هستهای بوشهر حضور داشتهاند به این شهر سفر کرده و از طبیعت آن استفاده میکردهاند. شهر آبپخش از نظر موقعیتی نیز دارای جایگاه ویژهای در استان بوشهر است و به عنوان محور مواصلاتی استان بوشهر با استانهای فارس، هرمزگان و خوزستان قرار گرفتهاست. همین موقعیت سبب شده تا همواره مسافران نوروزی که به مناطق جنوبی کشور سفر میکنند برای بازدید از نقاط مختلف جنوب کشور از این شهر عبور کنند و بسیاری از مسافران نوروزی نیز در این منطقه اقامت داشته باشند.
نخلستانهای سرسبز و سربه فلک کشیده ورودی شهر آبپخش جلوه بسیار دیدنی به این منطقه دادهاست و هیچ مسافری را بدون توقف اجازه عبور نمیدهد. وجود کانالهای پرآب در دو سمت ورودی شهر آبپخش، طراوت و نشاط خاصی به این منطقه بخشیدهاست تا مسافران نوروزی بتوانند از آب و طبیعت در کنار هم بهره ببرند. جادههای گردشگری بین مزارع، کلبههای سنتی(کپر)، و آب روانی که در مسیر نخلستانها همیشه جاری است از جمله جاذبههای گردشگری نخیلات است. طولانیترین جاده گردشگری نخلستانی جنوب کشور در این منطقه واقع شدهاست.[33] همچنین چندین اقامتگاه بومگردی نیز اخیراً در آبپخش تأسیس شدهاست.[34][35][36][37]
در طبیعت آبپخش، حیوانات و پرندگان متنوعی وجود داشتهاند که متأسفانه به دلیل شکار بیرویه و بی مسئولیتی مسئولان محیط زیست و منابع طبیعی در معرض انقراض قرار گرفتهاند. پرندگانی همچون دراج سیاه، چالی، انواع مرغابی، و… از جمله مواردی است که شدیداً در معرض انقراض میباشند. همچنین بلبل خرما نیز از دیگر پرندگان مشهوری میباشد که به دلیل آواز خوانی زیبا در سراسر کشور طرفداران خاص خود را دارد. از حیوانات موجود در این منطقه نیز میتوان به چوله (همان تشی یا خارپشت)، جوجه تیغی، گراز، روباه، و… نام برد. چوله و گراز نیز در این منطقه وضعیت خوبی ندارند و در معرض انقراض قرار گرفتهاست.[38][39][40][41][42][43]
علاوه بر درخت نخل، گونههای گیاهی و درختان مختلف دیگری نیز در آبپخش به وفور دیده میشود. این گیاهان و درختان عبارتند از: کنار (سدر)، غرق (استبرق)، لگجی (کبر)، انجیر، کاکتوس، توله (پنیرک)، کاکل، منگک، قاوچندلی(ترشک درشت)، انواع کهور، گز، خیار گرگو (هندوانه ابوجهل)، کنگر، شوت (شوید)، بابونه، بنگو(بارهنگ تخممرغی یا اسفرزه)، کرچک، انواع مرکبات، موز، و … اشاره کرد.
- یک نمونه بوته غرق خودرو که در شهر آبپخش روئیده شدهاست.
- یک گل شقایق روییده شده در نخلستانهای حول شهر آبپخش
- یکی از کانالهای آبرسانی اصلی در آبپخش که به نخلستانهای آبپخش آبرسانی میکند
- نخلستانهای آبپخش دو ماه بعد از عید سال ۱۴۰۰ که دول آنها فاش شدهاست
- تصویری از رودخانه و نخلستانهای شهر آبپخش
- تصویری از مجسمه بلبل خرما در شهر آبپخش. بدلیل وفور این پرنده در آبپخش، این پرنده خود بعنوان نمادی از شهر شناخته میشود.
- اداره آبیاری شهر آبپخش که بدلیل طبیعت بسیار عالی قبلا محل رفت و آمد سران مملکتی و حکومتی پهلوی بودهاست. هنوز هم قسمتهایی از تجهیزات و امکانات تفریحی این اداره موجود میباشد.
- جویهای پر آب شهر آبپخش که خود نماد دیگری از این شهر میباشد. این مکانهای زیبا و جذاب خود به نوعی محیط مناسبی برای آب بازی و شنا در تابستان است و افراد زیادی را بخود جذب میکند.
ترابری
آبپخش دارای یک فرودگاه کوچک با طول باند حدود یک کیلومتر میباشد. این فرودگاه بیشتر برای مقاصد کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرد.[44] طبق نقشه ای که از طرف پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی منتشر شدهاست، یک خط ریلی بین بندر ماهشهر و بندر بوشهر در دست مطالعه مقدماتی جهت احداث میباشد که ممکن است این خط ریلی از آبپخش عبور کند.[45][46] جاده اصلی استان بوشهر که شمال استان را به جنوب آن متصل میکند و به جاده برازجان-گناوه شهرت دارد، از این شهر عبور میکند. همچنین راه فرعی دیگری که بعنوان میانبر آبپخش-دالکی شناخته میشود، نیز وجود دارد که از سعدآباد، زیرراه، و وحدتیه عبور میکند. این جاده مسیر فرعی با طول کمتری است که مسافران بین گناوه و ورودی استان از استان فارس، از آن استفاده میکنند. راه جاده ای دیگری نیز از میدان انقلاب آبپخش شروع، و تا روستای محمدی ادامه پیدا میکند که در کنار این روستا به جاده ساحلی گناوه-بوشهر متصل میشود. در این جاده بیشتر روستاهای بخش آبپخش قرار دارند. این روستاها عبارتند از بنارسلیمانی، بنارآزادگان، دشتیاسماعیلخانی، مکابری، بصری، چمتنگ، مجنون، قلعهسرهان. جادههای کوچک و خاکی هم بین شهر آبپخش و نخلستانهای شهر وجود دارد.
غذاها
غذاهای تهیه و طبخ شده در آبپخش با بوشهر و برازجان خیلی متفاوت نیست. غذاهای لذیذ مانند حلوا رنگینک[47] با تزیین خرما، قلیهماهی، للک، مرغ شکم پر همچنین انواع نان و کیک محلی مانند نان نازک، تیرمال، مشتک شکرزده، مشتک کراتی، گرده کنجدی و… در آبپخش تهیه و مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین انواع فراورده لبنی محلی مانند ماست، لور (لورک)، آغوز، پنیر و… نیز در این شهر تولید میشود. در فروردین ۱۳۹۵ بزرگترین رنگینک جهان در آبپخش تهیه شده و این رکورد در گینس به نام مردم آبپخش ثبت شد.[48][49]
ورزش
فوتبال همواره یکی از ورزشهای ریشه ای در آبپخش میباشد اما مردم این شهر در رشتههای ورزشی دیگر مانند تیراندازی، هنرهای رزمی، والیبال، بسکتبال، و… و حتی بازیهای فکری هم سررشته دارند و مقامهایی حتی در حد کشوری و جهانی کسب کردهاند. همچنین از این شهر فوتبالیستها و داوران فوتبالی هم بودهاند که به لیگ برتر خلیج فارس راه یافتهاند.[50][51][52][53][54][55]
- قهرمانی فاطیما برازجانی در مسابقات جهانی چرتکه در ترکیه
مذهب و اقوام
اغلب مردم شهر آبپخش مسلمان بوده و پیرو مذهب شیعه دوازدهامامیاند (اندکی پیرو مذهب سنی هم وجود دارد)، و قومیت غالب فارس میباشد (حدود ۹۵٪). در اصل تمامی اهالی این شهر و منطقه فارس میباشند اما تعدادی خانوار از قوم عرب و غیر عرب خوزستان نیز در خلال و بعد از جنگ ایران و عراق به این شهر مهاجرت کردند. مردم این شهر با مردم کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانند کویت، قطر، و امارات متحده عربی هم ارتباط دارند یا به آنجا مهاجرت کردهاند. ارتباط به گونه ای است که قطریها چند سال پیش زمینی در آبپخش خریداری و سپس در آن تفرجگاهی احداث کردند.[56] بیش از ۷ مسجد و اماکن مذهبی بسیاری مانند حسینیه و … در این شهر وجود دارد. مصلای آن درحال احداث است و اکنون نماز جمعه در مسجد رحمت برگزار میشود[57] در این شهر همواره مراجع و شخصیتهای مذهبی بزرگی همچون آیت الله حاج سید جواد مهدوی مرتضوی وجود داشتهاند که تحصیل کرده حوزه علمیه نجف اشرف بودهاند. جواد از خرمن دانش اساتید بزرگ فقه و اصول آن زمان حوزه کهن نجف؛ حضرت آیت الله میرزا محمدحسین نائینی و حضرت آیت الله میرزا محمدحسین اصفهانی و حضرت آیت الله سید محمد کاظم یزدی صاحب عروه بهره میبرد و به مقام اجتهاد نایل میشود.[58][59][60]
انقلاب ایران و جنگ ایران-عراق
از قبل از انقلاب تا وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و بعد از انقلاب؛ آبپخش محل تبلیغ، درگیری، و کانون گروههای مختلفی بودهاست (انقلابی، کمونیستی، مجاهدین خلق و…) بطوریکه بارها قبل و چند سال بعد از انقلاب، درگیریهای فیزیکی و حتی تیراندازی هم بین گروهها رخ دادهاست اما روی هم رفته، مردم این شهر بسیار انقلابی و مذهبی میباشند بطوریکه در شهر آبپخش طی دوره انقلاب و جنگ ایران و عراق ۶۲ نفر جان باختند[61] و اولین جان باخته استان بوشهر نیز سلیمان شریفی اهل این شهر بودهاست. وی در گردهمایی که از طرف دبیران و آموزگاران آموزش و پرورش برازجان در تاریخ ۷ مهرماه ۵۷ بر پا شده بود شرکت کرد و در صف مقدم راهپیمایان قرار گرفت که از طرف مأمورین شاه مورد ضرب و شتم زیاد قرار گرفت بطوریکه استخوان بینی وی شکست و بر اثر خونریزی زیاد به بیمارستان شیراز منتقل و بستری گردید. به علت صدمات وارده مداوا بروی او اثر نگذاشت و وی در تاریخ ۱۳ آبان ۵۷ در بیمارستان جان باختند.[62][63]
روز آبپخش
به پیشنهاد رسانه مهر میهن، روز ۱۵ اسفند، برابر با روز درختکاری و به دلیل نماد شهر آبپخش یعنی باغات و درخت نخل به نام روز آبپخش نامگذاری شدهاست.[64][65][66]
نگارخانه
- جویهای پر آب شهر آبپخش
- نخلستانها و جویهای پرآب آبپخش
پانویس
- دمای کمینه و بیشینه ای که در این قسمت درج شده همان کمینه و بیشینه دمای میانگین در ماهی است که پایینترین و بالاترین دما را داشتهاست. این دادهها مربوط به ماه مه ۲۰۲۰ تا آوریل ۲۰۲۱ میباشد.
- برای بدست آوردن این پارامتر؛ بارشهای هر ماه جمع زده شده و تقسیم بر ۱۲ شدهاست. این دادهها مربوط به ماه مه ۲۰۲۰ تا آوریل ۲۰۲۱ میباشد.
منابع
- «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- وب سایت تعیین ارتفاع از سطح دریا با استفاده از مختصات جغرافیایی 29.36516,51.06965 /https://www.freemaptools.com/elevation-finder.htm
- اطلاعات دمایی در سال / https://www.worldweatheronline.com/dorahi-weather-averages/bushehr/ir.aspx
- میانگین بارش سالانه /https://www.worldweatheronline.com/dorahi-weather-averages/bushehr/ir.aspx
- اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خ.
- شهرستان دشتستان#شهرستان دشتستان/ویکیپدیا
- «نگین سبز استان بوشهر میزبان گردشگران/ لذت نخلگردی در نوروز». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۷-۰۳-۰۵. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
- شناسنامهٔ شهرهای استان بوشهر ـ استانداری بوشهر - 1381
- «آب پخش». www.irancities.ir. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
- گیری فاصله آبپخش تا دریا با نقشه گوگل
- آبپخش به بوشهر
- آبپخش به شیراز
- آبپخش به اهواز
- آبپخش به بندرعباس
- «مسیر و فاصله آبپخش، استان بوشهر به تهران، استان تهران مسیریاب آنلاین». behrah.com. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۱.
- شناسنامهٔ شهرهای استان بوشهر ـ استانداری بوشهر - 1381
- افزایش ۱۵ درصدی جمعیت شهر آب پخش خبرگزاری فارس
- https://www.mehrnews.com/news/4524517/قدیمی-ترین-شبکه-آبیاری-و-زهکشی-کشور-در-استان-بوشهر-قرار-دارد / قدیمیترین شبکه آبیاری و زهکشی کشور در استان بوشهر قرار دارد
- https://shoaresal.ir/fa/news/198917/آبپخش-جلوهای-زیبا-از-طبیعت-دلبرانه-استان-بوشهر / «آبپخش» جلوهای زیبا از طبیعت دلبرانه استان بوشهر
- شهریاری، مصطفی، کتاب آبپخش نگین سبز دشتستان، موعود اسلام، 1388
- یاداشت/عبدالمجید قمیصی:جغرافیا و تاریخ آبپخش
- مهم دشتستان | سیروس انصاری
- شهریاری، مصطفی، کتاب آبپخش نگین سبز دشتستان، موعود اسلام، 1388
- از نخستین مزرعه کاکتوس میوه ای جنوب کشور در بوشهر آغاز شد
- دشتستان شهر ملی حصیر و کپوبافی ایران شد
- «"آبپخش" دشتستان شهر ملی حصیر و کپو بافی ایران شد». ایرنا. ۱۶ دی ۱۳۹۹. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
- http://sook.ir/fa/news/235389/آبپخش-شهر-ملی-حصیر-و-کپوبافی-شد / آبپخش، شهر ملی حصیر و کپوبافی شد
- http://roostiran.ir/blog/23930/ab-pakhsh-hasi-kapubafi/ / آبپخش به عنوان شهر حصیر و کپو بافی ثبت ملی شد
- http://www.deyarejonoub.ir/24598.html / " آبپخش" دشتستان شهر ملی حصیر و کپو بافی ایران شد+ فتوخبر
- https://www.worldweatheronline.com/dorahi-weather-averages/bushehr/ir.aspx / اطلاعات آب و هواشناسی محله درواهی- قسمت سرعت باد
- https://www.mehrnews.com/news/5228226/شدت-گرما-در-دشتستان-دمای-آب-پخش-به-۵۳-درجه-سانتیگراد-رسید / شدت گرما در دشتستان- دمای آبپخش به ۵۳ درجه سانتیگراد رسید
- https://www.worldweatheronline.com/dorahi-weather-averages/bushehr/ir.aspx / اطلاعات آب و هواشناسی محله درواهی
- https://www.chamedanmag.com/news/249379/آبپخش-معرفی-طولانی-ترین-جاده-نخلستانی-جنوب-کشور-کرونا-۷۰-درصد / آبپخش؛ معرفی طولانیترین جاده نخلستانی جنوب کشور | کرونا ۷۰ درصد هتلهای بوشهر را تعطیل کرد
- بوم گردی نگین سبز - آبپخش
- بوم گردی دمیت - آبپخش
- در آبپخش توسعه یابد/ بهبود مبلمان شهری با نمادهای بومی
- اقامتگاههای بومگردی محتشم آبپخش افتتاح شد
- سبز استان بوشهر میزبان گردشگران/ لذت نخلگردی در نوروز
- تصویری/طبیعت سرسبز بخش آبپخش
- دیدنی آب پخش
- به آب پخش ، نگین سبز بوشهر | Ab Pakhsh
- «آبپخش» جلوهای زیبا از طبیعت دلبرانه استان بوشهر
- نگین سبز استان بوشهر- بفرمایید پنیر نخل!
- مسوولان جلوی دخل و تصرف زمین فرودگاه شهر آبپخش را بگیرند
- نقشه شبکه حمل و نقل راهآهن ایران
- همین نقشه با کیفیت بالاتر
- ی رنگینک در آبپخش برگزار شد
- بزرگترین «رنگینک» جهان در آبپخش+تصاویر
- بزرگترین رنگینک جهان در آبپخش + گزارش
- در یک رقابت سخت همه را جا گذاشت
- دختر آبپخشی در مسابقات کیک بوکسینگ
- قهرمان والیبال مدارس استان +تصاویر
- تیم والیبال آبپخش با طعم ستاره دار شدن+ تصاویر
- قهرمانی مدرسه فوتبال پارس آب پخش در فستیوال استان+تصاویر
- تیم فوتبال نخلستان آبپخش در مسابقات زیر گروه شهرستان +تصاویر اختصاصی
- دکتر سالاری خبر داد:پیشبینی صادرات سالانه بیش از 500 میلیون دلار به قطر
- شهریاری، مصطفی، کتاب آبپخش نگین سبز دشتستان، موعود اسلام، 1388
- نامه آیت الله حاج سید جواد مهدوی مر تضوی ازابپخش
- به بهانه سالروز ارتحال حضرت آیت الله مهدوی مرتضوی (ره)از مشاهیر استان بوشهر شهرآبپخش+زندگینامه
- احترام معاون سازمان بازرسی کل کشور به مقام شامخ حضرت آیت الله مهدوی مرتضوی(ره)در آب پخش+تصاویر
- یادواره سرداران و ۶۲ شهید بخش «آبپخش»
- شهید انقلاب استان بوشهر چه کسی است؟
- از زندگینامه شهید سلیمان شریفی
- شهرداری آبپخش، اطلاعات شهری
- روز «آبپخش» برگزار میشود
- روز «آبپخش» برگزار میشود
- اطلس راههای استان بوشهر. مهر ۱۳۸۹