فهرست خوش‌نویسان ایرانی

فهرست نام‌آوران مکتب ایرانی خوشنویسی از آغاز تا به امروز به ترتیب الفبا:

محتویات

این فهرست شامل تمامی افرادی است که از آنان به عنوان خوشنویس و خطاط در منابع مختلف یاد شده‌است و همه کسانی را که به هر یک از شیوه‌های مختلف خوشنویسی اسلامی در ایران یا حوزه‌های فرهنگی وابسته به آن پرداخته‌اند و در یک یا چند شیوه صاحب‌نام شده‌اند را دربر می‌گیرد.

هر چند نام این مقاله «فهرست خوشنویسان ایرانی» است اما از آنجایی که بعضی از خوشنویسان دیگر کشورها در روند خوشنویسی ایران مؤثر بوده‌اند نیز در این فهرست گنجانده شده. همچنین خوشنویسان ایرانی که به سایر کشورها به‌ویژه به هند مهاجرت کرده و در آنجا صاحب شهرت شده‌اند یا در همان‌جا زاده شده ولی توسط ایرانیان تعلیم دیده و شیوه ایرانیان را دنبال کرده‌اند نیز آمده‌است. در مورد معاصرین به دلیل کثرت خوشنویسان صاحب نام پس از انقلاب این فهرست فقط شامل خوشنویسان معاصری است که شهرت و پیشکسوتی ایشان در پرداختن حرفه‌ای به خوشنویسی تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ است.

به‌طور کلی این فهرست به مکتب ایرانی خوشنویسی از آغاز تا انقلاب بهمن ۱۳۵۷ مربوط می‌شود.

تقریباً تمام مدخل‌ها دارای شرحی مختصر و ارجاع کامل به منبع و شماره صفحه آن‌ها است که می‌تواند – به‌ویژه برای مدخل‌هایی که در ویکی‌پدیای فارسی هنوز مقاله ندارند – به عنوان «راهنمایی برای مطالعه بیشتر» عمل کند.

به سبب آنکه اسامی قدیمی همراه با القاب و پسوندها و پیشوندهای مختلف به شکل‌های متفاوت ذکر می‌شده ملاک قرار دادن در ترتیب الفبایی، نام یا شهرتی است که بیشتر آن نام در منابع ذکر شده و شخص به آن شهرت دارد و او را از دیگر اسامی مشابه متمایز می‌کند. البته القاب نیز در ستون مربوط به خود درج شده‌است. از آنجایی که در بسیاری از منابع به اشتباه یک نفر با دو نام مختلف ذکر شده یا دو نفر با نام و لقب مشابه را یک نفر پنداشته‌اند جستجو در نام و القاب و توجه به سده و شرح مختصر توصیه می‌شود.

آ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
میرزا رضی آذربایجانیمعتمدالدولهشکسته و نستعلیقدرگذشت ۱۲۲۳ه‍.قمستوفی کریم خان زند، آغامحمدخان‍ و فتحعلی‌شاه[1]
آغامیرزانستعلیقدرگذشت ۱۲۷۴ه‍.قخوشنویس هندی شاگرد سیدمحمد امیر رضوی[2]
علی آقاحسینینستعلیق۱۳۴۱–۱۲۹۰ ششاگرد عماد الکتاب[3]

الف
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
سلطان ابراهیم غزنوینسخ۴۲۴–۴۹۲ ه‍.قنوه سلطان محمود غزنوی هرساله قرآنی می‌نوشت و به مکه می‌فرستاد[4]
سلطان ابراهیم میرزا صفویابوالفتح - جاهینستعلیقدرگذشت ۹۸۴ه‍.ق فرزند بهرام میرزا و نوه شاه اسماعیل[5]
سلطان ابراهیم میرزا تیموریابراهیم‌سلطان - مغیث‌الدینثلث و محقق۷۹۶–۸۳۸ه‍. ق شاهزاده تیموری برادر بایسنقر میرزا[6]
محمد ابریشمینستعلیقدرگذشت ۹۵۱ه‍.قشاگرد سلطان‌علی مشهدی[7]
ابن بوابخطوط ششگانهسده چهارم و اوائل پنجمکامل‌کننده خطوط ششگانه[8]
ابن مقلهبیضاوی - وزیرخطوط ششگانهاواخر سوم، اوایل چهارمپدیدآورنده خطوط ششگانه[9]
ابوالبقا موسوی حسینیرستم الخطاطیننستعلیق۱۰۲۷–۱۱۰۰ه‍.قمدتی در هند بود و به اصفهان بازگشت[10]
محمد احصایینقاشیخط، نستعلیق و محققمعاصرفروش آثارش در حراج کریستی رکوردشکن بوده
عباس اخویننستعلیقمعاصررئیس مرکز کتابت و تعلیم ایران[11]
محمدعلی ارتقائیادیب العلمانستعلیق، نسخ، ثلث، ریحان، کوفی، شکستهقاجار تا دوره معاصرشاگرد پدرش میرزا محسن آقا ادیب العلما
محمدرحیم اردبیلینستعلیقزادهٔ ۱۰۷۷ ه‍.قخوشنویس اردبیلی
نظام الدین اردبیلینستعلیق و خطوط ششگانهزادهٔ ۹۲۰ ه‍.قخوشنویس آذربایجانی
سید علی‌اکبر اردستانینسخسده سیزدهم شاگرد زین‌العابدین اصفهانی[12]
علی‌عسگر ارسنجانینسخسده سیردهمشاعر و خوشنویس، پدر محمد شفیع و محمدحسین ارسنجانی[13]
محمدشفیع ارسنجانینسخدرگذشت ۱۳۳۳ ه‍. قفرزند و شاگرد علی‌عسگر ارسنجانی[13][14]
صفی‌الدین عبدالمومن ارموینسخ۶۱۳–۶۹۳ ه‍. قموسیقی‌دان، خوش‌نویس، ادیب و عروض‌دان که برخی او را استاد یاقوت مستعصمی می‌دانند[15][16]
محمدحسین ارسنجانیافتخارالکتابنسخ۱۳۳۰ ه‍. قزادهٔ ارسنجان و فعال در شیراز، فرزند و شاگرد علی‌عسگر ارسنجانی[14]
معین‌الدین محمد اسفزاریزمجیتعلیقسده نهماز تاریخ نگاران، دانشمندان و خوشنویسان عصر تیموری در هرات[17]
محمدسعید اشرف مازندرانیاشرفنستعلیقدرگذشت ۱۱۱۶ه‍.قخوشنویس و شاعر دربار اورنگ‌زیب در هند[18]
نصرالله افجه‌اینقاشیخطمعاصراز پیشروان نقاشیخط[11]
عبدالرحیم افسر اصفهانینستعلیقدرگذشت ۱۳۱۵ه‍.قشاعر و خوشنویس، دوره ناصری[19]
عبدالجبار اصفهانینستعلیقسده یازدهماز شاگردان تراز اول میرعماد[20]
ابوتراب اصفهانیترابا-رئیس‌الخطاطیننستعلیقدرگذشت ۱۰۷۲ ه‍.قجانشین و از بهترین شاگردان میرعماد[21]
سید محمد اصفهانیشرف‌المعالی - بقانسخدرگذشت پس از ۱۳۴۱ ه‍.قشاگرد زین العابدین اصفهانی[12][22]
محمد حسین اصفهانیمشکین قلمنستعلیق و خطوط دیگردرگذشت ۱۳۳۰ ه‍. قمدتها در عثمانی و مصر بود[23]
محمد حسین اصفهانینستعلیقسده سیزدهمدر اطراف در نقرهٔ تقدیمی امیرنظام گروسی به آستانه رضوی کتیبه‌ای از اشعار سرخوش نوشته‌است[24]
نورالدین محمد اصفهانینستعلیقدرگذشت ۱۰۹۴ه‍. قفرزند ابوتراب‌اصفهانی (ترابا) برادر محمدصالح[25]
محمدصالح اصفهانیثلثونستعلیقدرگذشت ۱۱۲۶ه‍.قکتیبه‌نویس مسجدشاه شاگرد میرعماد[26]
محمدباقر اصفهانیسِمسورینستعلیقسده سیزدهمهم‌عصر فتحعلی‌شاه، محمدشاه و‍ ناصرالدین‌شاه[27][28]
محمدرضا اصفهانیکرشکستهسده دوازدهمشاگرد درویش عبدالمجید طالقانی، کاتب‍اسمعیل سلطان خبوشانی[29]
محمدعلی اصفهانینسخ۱۲۵۵–۱۳۱۳ه‍.قسردودمان خاندان قدسی اصفهان[30]
محمدعلی اصفهانیسلطان‌الکتّابنسخ و رقاعدرگذشت پس از ۱۳۲۴ ه‍.قخوشنویس اصفهانی [14]
محمدعلی وفا اصفهانیوفاشکستهسده دوازدهمآشنا به‍طب، سیاق و‍ شعر‍، هم‌عصر و پیرو‍ شفیعا[31]
محمدهادی اصفهانیهادی مترجمنسخاواخر یازدهم اوایل دوازدهمخوشنویس، مؤلف و عالم اواخر دوره صفوی [32]
محمدبن ابوالقاسم اصفهانیصفایینسخاواخر دوازدهم اوایل سیزدهماز خوشنویسان دوره فتحعلی‌شاه قاجار[33]
آقامحمود اصفهانینسخدوره قاجاراستاد زین‌العابدین و غلامعلی اصفهانی[34]
زین العابدین اصفهانیاشرف الکتابنسخدوره قاجاراز خوشنویسان دربار ناصرالدین شاه قاجار[35]
میرزا غلامرضا اصفهانینستعلیق و شکسته۱۲۴۶–۱۳۰۴ه‍.قخوشنویس بزرگ دربار ناصرالدین شاه قاجار[36]
علی‌رضا اصفهانیپرتو- آقاجاننسخسده سیزدهمشاعر و نسخ‌نویس برجسته[37]
غلامعلی اصفهانینسخدرگذشت ۱۲۶۹ه‍.قهم‌دوره با زین العابدین اصفهانی[38]
میرزا کوچک اصفهانیشکستهاواخر دوازدهم اوایل سیزدهممعروف‌ترین شاگرد درویش عبدالمجید طالقانی[29]
ملا هدایت‌الله اصفهانینستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین محمد کاشانی[39]
جلال‌الدین اعتضادیصدرالکتاب - کتاب الملکنستعلیقزاده ۱۲۷۵ ششاگرد میرزا غلامرضا اصفهانی[40]
ابوالحسن اعتصامینستعلیق۱۲۸۲–۱۳۵۷ شنقاش، معمار، خطاط، و نویسنده[41]
الیاس بن قاضی ابوبکر بن نصراللهبهاریسده هفتم اهل بندر لهری در پاکستان، نخستین نمونه خط بهاری به تاریخ ۶۷۶ ه‍.ق/۱۲۳۳ م و رقم او در موزه افغانستان موجود است[42]
حامد الوندی پرتونستعلیقزادهٔ ۱۳۵۶ ه‍. ش مدیر و صاحب امتیاز سایت جامعه مجازی خوشنویسان ایران (ایوان خطاطی)
شیخ محمد امامینستعلیقسده نهم
محمد رضا امامیامام خطاطاننستعلیق، ثلث و نسخسده یازدهمکتیبهنویس بناهای اصفهان در دوره صفوی[43]
محمد محسن امامیثلثسده یازدهم و اوایل دوازدهمفرزند محمد رضا امامی و پدر علی‌نقی امامی[44]
علی‌نقی امامیاصفهانینستعلیق، ثلث، نسخ و رقاعاواخر سده یازدهم و اوایل دوازدهم کتیبه‌نویس اغلب بناهای اصفهان در دوره شاه سلطان حسین، فرزند محمد محسن امامی[44][45]
غیب‌الله امامینستعلیقسده نهم از شاگردان اظهر تبریزی[46]
ابوالقاسم مصححالمصحّح تعلیق، شکستهٔ نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۱۹ ه‍.ق[14]
حاجی امیرمحمدنستعلیقدرگذشت ۱۰۷۳ه‍.ق شاگرد رشیدا که همراه او به کشمیر رفت[47]
غلامحسین امیرخانینستعلیقزادهٔ ۱۳۱۸ ه‍. ش رئیس انجمن‌خوشنویسان و خانه هنرمندان ایران
اسماعیل امیرخیزینستعلیق۱۲۵۶–۱۳۴۴ شنویسنده و از رجال انقلاب مشروطه ایران از شاگردان میرزا سید حسین خوشنویس‌باشی[48]
سیدمحمد امیر رضوینستعلیقدرگذشت ۱۲۷۴ه‍.قخوشنویس، نقاش، سنگتراش و کشتیگیر هندی[2]
سلطان‌علی اوبهیحافظ - هروینستعلیقسده نهم یا دهماز دانشوران دستگاه امیر علی‌شیر نوایی و مؤلف فرهنگ تحفةالاحباب
محی‌الدین محمد اورنگ‌زیباورنگ‌زیب - عالمگیرنسخ۱۰۲۷–۱۱۱۸ ه‍.قششمین و آخرین امپراتور بزرگ گورکانی هند [42]
ایلچی ابراهیمایلچینستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین محمد کاشانی[8]

ب
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
بابا شاه اصفهانیعراقی- حالی- رئیس‌الرؤسانستعلیقدرگذشت ۹۹۶ ه‍.قپس از میرعماد بهترین نستعلیق‌نویس[49]
ظهیرالدین محمد بابُربابُر بابُری۸۸۸–۹۳۷ ه‍.قمؤسس سلسله گورکانیان هند، خط بابری را به‌نام خود ابداع کرد و نسخه‌ای از قرآن را به این خط نوشت و برای تبرک به مکه فرستاد[42]
عبدالخالق باخرزینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
محمدحسین باخرزینستعلیقسده دهمشاگرد سلطان محمد خندان و شاه‌محمود نیشابوری[50]
باقر بناثلثاواخردهم اوایل یازدهمکتبه‌نویس گمنام مسجد شیخ لطف‌الله که خط ثلث او با علیرضا عباسی برابری می‌کند[51]
میر محمد باقر هرویمولانانستعلیق و تعلیقدرگذشت پس از ۹۸۲ ه‍.قفرزند و شاگرد میرعلی هروی، خطاط دربار خان‌خانان و همایون و اکبر[51][52][53]
میر محمد باقر حسینینستعلیقسده یازدهم و اوایل دوازدهمفرزند میر زین العابدین، خوشنویس دربار اورنگ زیب در هند که او را به معلمی شاهزادگان گمارده بود[54]
باقر تبریزینستعلیق و نسخسده دهماز خوشنویسان دوره قاجار در تبریز[55]
بایسنقر میرزاسلطان بایسنقر بهادرخانمحقق و ثلث۸۰۲–۸۳۷ه‍.قشاهزاده تیموری و بزرگترین محقق‌نویس[56]
میرعضد بخارینستعلیقسده نهماز شاگردان عبدالرحیم خوارزمی[46]
میرمحمد معصوم بخارینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
محمد امین بخارائیحاجی میرک بخارینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10][57]
سلطان‌محمود بخارینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
میرچلمه بخارینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
ابراهیم بخت شکوهیشکسته، نستعلیق و خطوط ششگانه۱۳۲۰–۱۳۸۵ ششاگرد حسن هریسی یک دهه رئیس انجمن خوشنویسان تبریز بود[58][59]
آقاسید مرتضی برغانینستعلیقدرگذشت ۱۳۰۸ ش شاگرد میرزا رضا کلهر، استاد و پدر سیدحسین میرخانی و سیدحسن میرخانی[14]
بدیع‌الزمان تبریزیبدیعا - نیک نگارنستعلیقسده یازدهمخوشنویس، ادیب و حکیم فرزند علیرضا عباسی[60]
میرمصطفی بغدادینستعلیقسده دهم
بمبو بن حسنثلثسده یازدهمکتیبه‌هایی در شهر تهته پاکستان دارد[42]
علی بنان مدنی سیاوشانشکستهٔ نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۴۷ ه‍.ق[14]
بهادرشاه دومظفرنستعلیق، طغرا۱۱۷۳–۱۲۵۲ه‍.قآخرین پادشاه‍ گورکانی‍ که‍ هند‍ را به‍ انگلستان واگذار کرد[61]
بهرام میرزاظهیرالدیننستعلیقدرگذشت ۹۵۶ ه‍.قشاهزاده صفوی فرزند شاه اسماعیل[61]
ابراهیم بوذرینستعلیق۱۲۷۵–۱۳۶۵ شموسیقی‌دان ادیب و خوشنویس از شاگردان عمادالکتاب[62]
بهبود میرزاشاهنشاهینستعلیقسده دهماز شاگردان محمدحسین تبریزی، مدتی در کتابخانه خان‌خانان در هند مشغول بود[63]
مهدی بیانیدکترشکستهٔ نستعلیق۱۲۸۵–۱۳۴۶ ششاگرد کاتب‌الخاقان، بنیانگذار کتابخانه ملی، پژوهشگر و کارشناس نسخه‌های خطی و مؤلف کتاب «احوال و آثار خوشنویسان» در ۴ جلد[14]

پ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
عبدالمجید پروین‌رقمپروین‌رقم - لاهورینستعلیق۱۹۰۱–۱۹۴۶ مخوشنویس بزرگ شبه قاره هند، اهل گوجرانواله از توابع پنجاب پاکستان امروزی، شیوهٔ او «نستعلیق لاهوری» یا «نستعلیق پروینی» نام گرفته و دیوان اقبال لاهوری را نوشته[64][65]
بایزید پورانیشیخنستعلیقزاده ۹۰۰ ه‍.قخطاط و شاعر غزلسرای اهل هرات که به هند رفت، از شاگردان اظهر تبریزی[46]
شیخ پیر آگرهکلیه خطوطسده یازدهم خوشنویس دربار جهانگیر در پیشاور هند[66]
پیرمحمد ثانیثلث و نسخسده دهماکثر کتیبه‌های شیراز در ۹۲۰ ه‍.ق را کار او می‌دانند[67]
پیرمحمد صوفیسده نهماهل بخارا بود و ۴۴ بار قرآن را نوشته[68]
پیرمحمد هروینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]

ت
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
تاج‌الدین زرین‌رقمزرین‌رقم - لاهوری - حاج احمد نورنستعلیق۱۹۰۶–۱۹۵۵ مشیوه‌اش در پاکستان به «مجلس خطاطان» شهرت دارد[69]
اظهر تبریزیاستاد استادان - ظهیرالدیننستعلیق و خطوط ششگانهدرگذشت ۸۸۰ ه‍.قشاگرد جعفر تبریزی[70][71]
امیر بدرالدین تبریزیکوفی، نستعلیق و ششگانهاواخر هشتم، اوایل نهمهم‌عصر امیر تیمور[72]
سعدالدین تبریزیسده هشتمشاگردمحمد بندگیر، استاد شمس صوفی[73]
علی‌محمد تبریزینستعلیقحدود ۱۲۵۲–۱۳۲۲ ه‍.ق زاده شهر تبریز شاگرد میرحسین خوشنویس[14][74]
محمد تبریزینسخدرگذشت ۱۱۱۵ه‍.قهمزمان با شاه سلطان حسین صفوی[75]
محمد بنددوز تبریزیبنددوز - بندگیرخطوط ششگانهسده هشتمخواهرزاده عبدالله صیرفی ومعاصر امیر تیمور[76]
محمدحسین تبریزیمهین استاد - محزوننستعلیقدرگذشت ۹۸۵ ه‍.قکتیبه‌نویس، شاگرد مالک دیلمی و استاد بزرگانی چون علیرضا عباسی و میرعماد[77][78]
محمدرضا تبریزینستعلیقسده دهمشاگرد محمدحسین تبریزی[79]
حاج محمد تبریزینستعلیقسده دهمشاگرد شاه‌محمود نیشابوری[80]
محمدشفیع تبریزینسخنیمه اول سده سیزدهماز نسخ‌نویسان تراز اول تبریز[81]
محمد معین‌الدین تبریزیخطوط ششگانهسده نهمشاگرد شیخ محمد بنددوز تبریزی یا بندگیر[76]
عبدالباقی تبریزیخطوط ششگانهدرگذشت ۱۰۳۹ ه‍. قشاگرد علیرضا عباسی و علاءالدین تبریزی[82][83]
عبدالله بن میرعلی تبریزیشیرین قلمنستعلیقسده نهمپسر میرعلی تبریزی و استاد جعفر تبریزی[84]
عبدالغفار تبریزینستعلیقسده سیزدهم[85]
علاءالدین تبریزیمُلا عُلا بیکخطوط ششگانهدرگذشت پس از ۱۰۰۱ ه‍.قاستاد عبدالباقی تبریزی و علیرضا عباسی[34][83]
قاسم‌آقا تبریزیخطوط ششگانهدرگذشت ۱۲۹۲ه‍. قاز آذربایجان به عثمانی و مصر رفت[86]
میر علی تبریزینستعلیق و سایر خطوطدرگذشت ۸۵۰ه‍.قاو را واضع خط نستعلیق می‌دانند[72]
سلطان‌محمود تربتینستعلیقسده دهماز شاگردان شاه‌محمود نیشابوری[80]
میر عبدالله ترمذیوصفی - مشکین‌قلمنستعلیقاواخر دهم و اوایل یازدهمخوشنویس و شاعر دربار‍ اکبرشاه‍ و جهانگیر در‍هند[87]
میرمحمدصالح ترمذیکشفینستعلیقدرگذشت ۱۰۶۱ه‍. قشاعر و خطاط دربار شاه‌جهان فرزند‍عبدالله ترمذی[88]
میرمحمد مؤمن ترمذیعرشینستعلیقسده یازدهماز شاعران و خوشنویسان هند فرزند‍ عبدالله ترمذی[88]
مقصودعلی ترکنستعلیقسده دهم
سید حمید عباس تقوی بخاریرکن الدین مسعود - حکیمنستعلیق و خطوط تفننیدوره صفویطبیب مخصوص شاه عباس که بعد بهبلخ و هند رفت[89][90]
میرزا محمد علی تنباکو فروشتنباکو فروشنسخسده سیزدهم شاگرد زین‌العابدین اصفهانی[12]
محمد ابراهیم تهرانیمیرزا عمونستعلیقزنده در ۱۳۱۵ ه‍.قکتیبه‌نویس و شاگرد میرزا غلامرضا اصفهانی[14][91]
محمد ابراهیم نواب تهرانیبدایع‌نگارنستعلیقدرگذشت ۱۲۹۹ه‍. قمورخ و خوشنویس دوره‍ محمدشاه و‍ ناصرالدین‌شاه[92]
محمد مهدی تهرانیملک‌الکتاب السلطانینستعلیقدوره قاجاراز خوشنویسان دربار‍ فتحعلی‌شاه، استاد‍میرزای کلهر[93]
میر سید علی تهرانیعلی حسینینستعلیقسده سیزدهمپدر‍ میرحسین خوشنویس و استاد میرزاغلام‌رضا اصفهانی[94]

ث

ج
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
مولانا پیرعلی جامینستعلیقسده دهم
اسماعیل جلایرنقاشیخطاواخر سیزده اوایل چهاردهنقاش چیره‌دست دوره قاجار‍ که گاهی آن را به خط آمیخته[95]
فتح‌الله‌خان جلالینستعلیقدرگذشت ۱۳۳۶ ه‍. قشاعر و خوشنویس، فرزند و شاگرد‍عبدالرحیم افسر[96]
جعفر تبریزی بایسنقریقبلةالکتّاب - کمال‌الدیننستعلیقدرگذشت پس از:۸۵۶ ه‍.قخطاط شاهنامه بایسنقری[97][98]
مولانا جعفر خلیفهنستعلیقفرزند و شاگرد جعفر تبریزی بایسنقری[99]
عبدالرحیم جزایریثلثسده دوازدهمکتیبهنویس مدرسه سلطانی اصفهان[100]
جمال بن ملک‌محمد شیرازیجمالانستعلیقسده یازدهماز شاگردان میرعماد که به هند مهاجرت کرد[101]
جمال مشهدینستعلیقسده دهممجموعه اشعار سلطان ابراهیم میرزا صفوی را کتابت کرد[102]
جمال‌الدین لاهوریسیدالکتابنسخسده پنجمخوشنویس دوره غزنویان برخی مهارت او را همسنگ ابن مقله می‌دانند[4]
جهانشاه میرزانستعلیقزاده ۱۲۲۴ ه‍. قفرزند فتح‌علی شاه نزد برادرش محمود میرزا، مؤلف «گلشن محمود»، و دیگر هنرمندان شاگردی کرد و شعر نیز می‌سرود.[103]
جهانگیر میرزانستعلیق۱۲۲۵–۱۲۶۹ ه‍. قاحتمالاً پسر عباس میرزا و نوه فتح‌علی شاه است مرقعی به خط وی در کتابخانه سلطنتی به رقم «... سنه ۱۲۴۲ در دارالسلطنه تبریز شرف اتمام یافت» موجود است[103]
جی سنگهنستعلیقسده دوازدهمقطعه‌ای از او در کتابخانه ملی به رقم «کتبه العبد جی سنگه سنه ۱۱۴۷» موجود است[104]

چ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
اسکندر چَلَمه بخاریمیرچَلَمهنستعلیقسده دهم شاگرد میرعلی هروی که گفته می‌شود خطش ترقی کرد و میرعلی به وی اجازه داد «کتبه میرعلی» رقم کند، اما او به استاد پرخاش کرد و میرعلی آزرده و وی را نفرین کرد و چلمه پس از اندک زمانی نابینا شد.[105]
چَنُدربهان منشیبرهمننستعلیق و شکستهدرگذشت ۱۰۶۸ یا ۱۰۷۳خوشنویس هندی، منشی دربار شاه‌جهان و دارا شکوه شاگرد عبدالرشید دیلمی[105][106]

ح
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
میرزا محسن حالتی اردبیلیعماد الفقرانستعلیق۱۲۴۷–۱۳۳۳ ششاعر، خطاط و صوفی اهل اردبیل[107]
کمال‌الدین حسین حافظ هروینستعلیق، ثلث و نسخدرگذشت ۹۷۴ه‍.قهم‌عصر شاه طهماسب صفوی[108]
عبادالله حافظاعجاز رقم - زمرد رقمنستعلیقسده سیزدهمخوشنویس هندی هم‌عصر بهادرشاه دوم‍گورکانی[109]
مولانا محمد حسامشمس بایسنقرینستعلیقوخطوط ششگانهسده نهمشاگرد مولانا معروف، استاد بایسنقر میرزا[110]
میر محمد حسنینستعلیقسده نهم
ملا حسن حزینحسن آقا رضا-حزین - فلک زدهنستعلیق، ثلث و طغرادرگذشت ۱۳۸۵ ه‍.قخوشنویس اهل سنندج
عبدالباقی حدادنسخسده یازدهمبه دربار شاه جهان پیوست و در دوره اورنگ‌زیب تغییراتی در نسخ پدیدآورد و به نگارش قرآن‌های شش‌ضلعی عمومیت داد[42]
میرزا حسن خاننستعلیق‌نویسسده چهاردهمخطاط کرمانشاهی که مرثیه‌های متعددی از محتشم کاشانی با خط او در تکیه معاون الملک وجود دارد
ابوالمعالی حسینینستعلیق و شکستهنیمه اول سده دوازدهمخفی، جلی و کتیبه را خوش می‌نوشته[111]
محمد باقر حسینیشیرازینستعلیق و ثلثسده سیزدهم و چهاردهمدر مسجد رحیم خان اصفهان کتیبه ثلث دارد به تاریخ ۱۳۰۴ و بر سنگاب نفیس و یکپارچه این مسجد با خط نستعلیق برجسته اشعاری با تاریخ ۱۲۹۹ هجری قمری نوشته[112][113]
میرحیدر حسینی تبریزیبخارایینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10][114]
سید حیدرگُنده‌نویساواخر هفتم و اوایل هشتماز شاگردان یاقوت مستعصمی[115]

خ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
میر محمدحسین خاتون‌آبادی اصفهانیشیخ‌الاسلامنستعلیقسده دوازدهمفرزند و شاگرد محمدصالح خاتون‌آبادی[116]
محمدصالح خاتون‌آبادینستعلیقسده یازدهم فرزند عبدالواسع و پدر میر محمدحسین از شاگردان میرعماد[117]
اعتمادخاننستعلیق، نسخ و تعلیقسده یازدهمخوشنویس هندی در دربار اورنگ‌زیب عالمگیر[118]
سید علی خانجواهر رقم - خان - هزارینستعلیقدرگذشت ۱۰۹۴ه‍.قهمراه پدرش میرمحمد مقیم تبریزی به هند رفت، از معاصرین و مصاحبین‍ رشیدا[119]
احمدیار خانکلیه خطوطدرگذشت ۱۱۴۷ه‍.قفرزند الله‌یار خان حاکم‍لاهور، تته‍ و‍ مولتان در هند[120]
محمدحفیظ خانعزتکلیه خطوطسده دوازدهم فرزند الله‌یار خان حاکم لاهور، تته و مولتان در‍ هند[120]
عبدالرحیم خان‌خانانرحیم - رحیمینستعلیق۹۶۴–۱۰۳۶ ه‍.ق پسربیرام‌خان خان‌خانان شاعر و وزیر صاحب قدرت و هنرپرور اکبر و جهانگیر بود.[121]
میرمرتضی خانالهامکلیه خطوطاواخر یازدهم اوایل دوازدهمخوشنویس هندی در دربار عالمگیر‍ و بهادرشاه[118]
عبدالعلی خراسانیکوکبنسخدرگذشت۱۲۳۸ ه‍.قهم‌عصر فتحعلی‌شاه قاجار[122]
کیخسرو خروشنستعلیقمعاصر[11]
عبدالجواد خطیبخطیبنستعلیق۱۲۸۰–۱۳۵۰ ه‍.ق خوشنویس و شاعر، شاگرد‍ عبدالرحیم افسر[123]
خلیل جامینستعلیقسده دهمفرزند درویش محمد مشهدی[124]
خلیل تبریزینستعلیقسده دهم[124]
میرخلیل‌الله شاهپادشاه قلم - قلندرنستعلیقدرگذشت ۱۰۳۵ ه‍. قخوشنویس دربار ابراهیم عادل‌شاه امیردکن[125]
خلیل‌الله هفت قلمینستعلیقسده دوازدهماز خوشنویسان هند ساکن لاهور[124]
میرخلیل باخرزینستعلیقسده دوازدهمدر کتاب مرآة العالم از او نقل شده[126]
حمدالله خلخالینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
سلطان‌محمد خندانخنداننستعلیقدرگذشت پس از ۹۵۷ ه‍. قاز شاگردان تراز اول سلطان‌علی مشهدی[127][128]
عبدالرحیم خلوتیمشرقیثلثاواخر نهم اوایل دهمخطاط و صوفی، فرزندشمس‌الدین قطابی[127]
عبدالحی خلوتیثلثاواخر نهم اوایل دهمفرزند و شاگرد شمس‌الدین قطابی[127]
میرزا جبار خمسه‌ایمشکین‌قلم - آقانستعلیقدرگذشت ۱۳۱۱ شفرزند ابوطالب، اهل زنجان، شاگرد ملاآقا، کتیبه‌نویس حرم علی بن موسی‌الرضا و معصومه[14][129]
عبدالرحمن خوارزمینستعلیقدرگذشت پس از ۸۸۶ ه‍.قدارای شیوه‌ای خاص که به نستعلیق غربی معروف است. فرزند عبدالکریم خوارزمی، هم‌عصر‍ اظهر تبریزی و سلطان‌علی مشهدی [46][130]
عبدالرحیم خوارزمیانیسینستعلیقدرگذشت پس از ۸۹۷ ه‍.قفرزند عبدالکریم خوارزمی، شاگرد اظهر تبریزی، استاد اسدالله کرمانی[131][132]
عبدالکریم خوارزمیپادشاه - یعقوبینستعلیق و سایر خطوطسده نهمفرزند عبدالرحمن خوارزمی و برادر عبدالرحیم انیسی از خوشنویسان دربار سلطان یعقوب آق قوینلو[46][133]
سلطان‌علی خوارزمینستعلیقسده دهم[46]
میرزا محمد خوانسارینستعلیقدوره قاجار
میرزا محمدحسین خوشنویسانخوشنویس‌باشینستعلیقدرگذشت ۱۳۲۸ شاهل زنجان، فرزند و شاگرد میرزا آقا خمسه‌ای و میرزا غلامرضا اصفهانی، کتیبه‌هایی در حرم معصومه نوشته[14][134]
میرحسین خوشنویسخوشنویسباشی - آقا سید حسین ترکنستعلیقدرگذشت ۱۳۰۳ ه‍.قبا سمت معلمی‍ مظفرالدین شاه‍ از‍ تهران‍ به‍تبریز‍ رفت[135]

د
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
داراشکوهقادرینستعلیقدرگذشت۱۰۶۹ه‍.قشاهزاده گورکانی‌هند، پسرکوچک شاه‌جهان[136]
علی اکبر دبیرخاقاندبیرخاقاننستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۱۶ ه‍.ق[14]
محمدجفر دلودوزشکستهسده دوازدهمشاگرد درویش عبدالمجید طالقانی [137]
عبدالرشید دیلمیرشیدا - عبدالرشید - آقای اول - آقانستعلیقدرگذشت ۱۰۸۱ ه‍.قخواهرزاده و شاگرد میرعماد، بزرگترین خوشنویسی که به هند رفت[4][138]
حاج دین‌مخمد لاهوریکاتب کن فیکوننستعلیق و نسخ۱۹۷۱–۱۸۸۱ مااز خوشنویسان لاهور و از نزدیکان اقبال لاهوری[139]
عبدالله دیوانهشیخ - دیوانهسده دهمهم عصر با معین‌الدین محمد اسفزاری

ذ

ر
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
میرحسین رالنکیسده دهم خوشنویس دربار اکبر شاه (شاید همان میرحسین کلنگی بخاری باشد) [52]
منشی رام چندرجواهر رقمتعلیق و نستعلیق۱۱۵۰–۱۲۰۵ ه‍.ق خوشنویس و کاتب هندی اهل جی‌پور که بیشتر در شهر رادانگر در بنگال غربی هند کار می‌کرد[66][140][141]
علی راهجیرینستعلیقمعاصر مؤلف کتاب تذکره خوشنویسان معاصر و تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران و …[11]
رستم علی خراسانیمولانانستعلیقدرگذشت ۹۷۰ ه‍.قدرابتدا برای بهرام میرزا و سپس برای سلطان ابراهیم میرزا صفوی کار می‌کرد[142][143]
رستم علی شاهیشاهینستعلیقاحتمالاً سده نهماحتمال دارد همان رستم‌علی خراسانی باشد و شاید هم دوره سلطان‌علی قاینی و عبدالرحیم و عبدالکریم خوارزمی باشد.[142][143]
جلیل رسولینقاشیخط و نستعلیقزادهٔ ۱۳۲۶ شاز نام‌آوران نقاشیخط[11]
کمال‌الدین محمود رفیقینستعلیقسده نهمشاعر و خوشنویس در هرات پدر مجنون چپ‌نویس[10][144]
عیسی رنگ‌کارنستعلیقسده دهمگفته می‌شود‍ استاد اولیه میرعماد در قزوین بوده[145]
شاه‌محمود رهی نیشابورینستعلیقسده دهمشاگرد سلطانعلی مشهدی و عبدی نیشابوری (با شاه محمود نیشابوری اشتباه نشود)[146]

ز
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
ملا زاهدنستعلیقاحتمالاً سده دهمکتیبه‌های مقبره نظام‌الدین اولیاء در دهلی را نوشته[147]
حسن زرین خطنستعلیق۱۲۷۳–۱۳۵۷ ه‍. شاز شاگردان میرزا طاهر و عمادالکتاب خوشنویس اوراقِ بهادار بانک‌ها و کتاب‌های بسیار[14][62]
حسن زرین قلمزرین‌قلمکلیهٔ خطوط، نقاشیخطدوره قاجارخوشنویس، نقاش، شاعر و طغرانویس[146]
احمد زنجانی معصومیکلیه خطوط۱۲۸۷–۱۳۶۱ شکتیبه‌نویس، نسخ‌نویس و نستعلیق‌نویس[148]
محمدولی زنجانیکیمیاقلم شکستهٔ نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۲۳ ش[14]
زین‌الدین محمدزین المحمد بن محمودنستعلیقسده دهماز شاگردان بی‌واسطه سلطان‌علی مشهدی و استاد میرعلی هروی[149]
زین العابدیننستعلیق، طغرادرگذشت ۱۲۲۸ ه‍. قملازم حضور‍ اکبرشاه دوم شاگرد عزالدین‍ در‍ هند[66]
زین‌العابدین بن محمدرحیمنشأةشکستهاواخر یازدهم اوایل دوازدهمهم‌عصر شفیعا که در اصفهان می‌زیسته[150]
زین‌العابدین خوییکوفیدرگذشت پس از ۱۳۲۲ ه‍.قفرزند فتح‌علی و «احیاء الخط» از او باقی مانده‌است[14]
زین‌العابدین صفویفخرالاشرافکوفی و نسخدرگذشت پس از ۱۳۲۳ ه‍.قآثار چاپ سنگی از او باقی مانده‌است[14]
زین‌العابدین محلاتیآقانسخ و رقاعدرگذشت پس از ۱۳۲۷ ه‍.ق فعال در محلات و تهران، فرزند محمد علی و شاگرد زین‌العابدین اصفهانی[12][14][151]
زینب‌نساء بیگممخفینستعلیق، نسخ و شکسته۱۰۴۸–۱۱۱۲ ه‍. قشاهزاده هندی دختر‍ اورنگ‌زیب، شاعر، صوفی و خطاط[66]

ژ

س
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
سام میرزانستعلیقسده دهمفرزند شاه اسماعیل صفوی[51]
فضل‌الله ساوجینستعلیقدرگذشت ۱۲۷۵ ه‍.قمعلم علیخان ظل‌السلطان فرزند‍ فتحعلی‌شاه[152]
ابوالفضل مجدالدین محمد ساوجینستعلیق، شکسته، شکسته‌تعلیق۱۲۴۸–۱۳۱۲ه‍.قخوشنویس و دانشمند، از‍مولفین دانشوران ناصری[153]
میر ساوجینستعلیقسده یازدهماز شاگردان میرعماد[101][154]
منشی سیج بهاننستعلیقو شکستهدرگذشت حدود ۱۰۷۰ ه‍. قخوشنویس هندی، شاگرد رشیدا و کفایت‌خان[66][155][156]
سلطان‌علی سبز مشهدینستعلیقسده نهمبهترین شاگرد بی‌واسطه سلطان‌علی مشهدی[157]
علاءالدین سبزوارینستعلیقسده یازدهمشاگرد میرعماد[158]
محمد سبزوارینستعلیقاواخر دهم و اوایل یازدهمنقاش، صورتساز و خوشنویس[159]
محمد سلحشورنستعلیقزادهٔ ۱۳۱۱ ش[11]
خواجه تاج‌الدین سلمانیتعلیقسده نهمواضع خط شکسته تعلیق[160]
میرمحمد سمرقندینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
عبدالرحیم جعفری سمیرم سفلی (دهاقانی)کتیبه‌نویسی و نستعلیقدرگذشت ۱۳۰۵ه‍.قشاگرد محمدباقر سمسوری‍ و‍ علی‌اکبر محلاتی[161]
احمد سهروردیشیخ‌زادهخطوط ششگانه۶۵۴–۷۴۱ ه‍. قاز شاگردان یاقوت مستعصمی[162]
میر سیدعلینیازشکسته۱۱۹۷–۱۲۶۳ه‍.قاز شیراز ۲ سال به هند رفت، شاگرد ابوالحسن فسایی[163]
میرمحمدامین سیفینستعلیقاواخر یازدهم اوایل دوازدهمنوه میرعماد[164]
ابراهیم سیلکوتینسخسده یازدهم نسخ‌نویس برجسته دوران شاه‌جهان در هند[42]
میرزا علی‌خان سینکیامین‌الدولهشکسته۱۲۵۹–۱۳۲۲ ه‍.قفرزند محمدخان، وزیر مظفرالدین‌شاه‍، مبدع شیوه خاص در‍ شکسته نستعلیق[14][165]
مبارک شاه سیوفیثلث و نسخسده هشتماز شاگردان یاقوت مستعصمی، اهل دمشق، هم عصر خواجه مبارکشاه[166]

ساسان مهیمی از استان کرمان

ش
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
محمدقاسم شادیشاهنستعلیقسده نهم و اوایل دهماز شاگردان سلطان محمد خندان[127]
احمد شاملو مشهدینسخ و کلیهٔ خطوطسده سیزدهممعلم خط محمدعلی‌میرزا فرزند فتحعلی‌شاه[167]
حسن خان شاملونستعلیقدرگذشت ۱۰۵۲ ه‍.قامیرالامرا و بیگلر بیک خراسان و حاکم هرات[168]
مرتضی‌قلی‌خان شاملوشکستهدرگذشت ۱۱۰۰ ه‍.قحاکم هرات فرزند حسن شاملو، برخی او را مبدع خط شکسته می‌دانند[169]
شاه بیگمضیاءالسلطنهنسخ، نستعلیق، شکسته و رقاعسده سیزدهمدختر فتحعلی‌شاه قاجار خواهر محمد میرزا مؤلف تذکره نقل مجلس که به خواهش او آن را نوشت[170][171]
شاه‌جهانصاحب‌قران‌ثانینستعلیق۱۰۰۰–۱۰۷۶ ه‍. قپادشاه گورکانی هند، سازنده تاج‌محل[136][172]
شاه شجاعنستعلیق۱۰۲۵–۱۰۷۰ ه‍. قشاهزاده گورکانی‌هند، دومین فرزند‍ شاه‌جهان دو قطعه از او در موزه باستانشناسی هند موجود است[136][173]
شاه علی‌اکبرانورنستعلیق، شکسته نستعلیق و نسخدرگذشت ۱۱۵۷ ه‍. قفرزند حیدرخان رفیق عمدة الملک امیرخان عالمگیرشاهی مدتی با پدرش در کابل بود به به پتنه رفت و داماد آقاحسین شد[174]
شاه قاسم تبریزینستعلیقدرگذشت ۹۴۸ یا ۹۰۹ ه‍. قسلطان سلیم پس از جنگ چالدران او را به استانبول فرستاد[175]
شاه قاسم کاتبنستعلیقدرگذشت پس از ۱۰۲۸ ه‍. قاز معاصران میرعماد که بیشتر در هرات می‌زیسته ابتدا در کتابخانه سلطان‌علی چگنی و بعد در کتابخانه حسن‌خان شاملو کار می‌کرد[176]
مهدی شریفنستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۲۰ ه‍. قکتیبه‌نویس[14]
معین‌الدین‌محمد شریفی‌تبریزینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
جواد شریفینستعلیقمعاصراز شاگردان با واسطه محمد رضا کلهر[3]
زین‌العابدین شریفی قزوینیصدرالکتّاب - ملک الخطاطیننستعلیقاواخرسیزدهم و اوایل‌چهاردهماز شاگردان محمد رضا کلهر و عمادالکتاب و پدر جواد شریفی[3][177]
محمد شریفنستعلیقسده دهماز بزرگ‌زادگان اعراب نمیری در نستعلیق از شاگردان محمدحسین تبریزی، حکاکی و سپاهی‌گری می‌کرد[63][178]
محمد شریفنستعلیقسده یازدهمخوشنویس گمنام که در هند می‌زیسته[179]
محمدحسین شریفتعلیق و شکستهٔ نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۱۴ ه‍.قخوشنویس چاپ سنگی فرزند محمد بن حسین هندی [14]
میرمحمد شریفکاتب‌السلطانینستعلیقسده یازدهمازخوشنویسانهند خواهرزاده عبدالله ترمذی[88]
محمدسلیمان شکوهنستعلیقسده یازدهمخوشنویس و شاهزاده هندی فرزند داراشکوه[118]
شمس‌الدین اعجاز رقم لکهنویاعجاز رقمنستعلیقسده سیزدهماز خوشنویسان لکنو معاصر با حافظ نورالله و از مشاهیر «شیوه لکهنویی» در نستعلیق[180]
محمود اسحاق شهابی سیاوشانینستعلیقسده دهممهاجر به بخارا و بلخ شاگرد میرعلی هروی[10]
زینب شهدهشهده دختر ابریخطوط ششگانهسده پنجممحدث و کاتب، شاگرد محمد بن عبدالملک[181]
میرزا حسن شیبانیکاشانیخطوط مختلف، تحریری۱۲۸۰–۱۳۵۰اهل کاشان و از خطاطان گمنام عصر ناصرالدین‌شاه[182]
شیخ‌الاسلامخاننستعلیقسده یازدهمخوشنویس زبردست اما گمنام[183]
شیخ محمدمجدالکتابنستعلیق۱۲۲۵ه‍.ق -۱۲۹۷ شفرزند زین العابدین، شاگرد میرزا غلام رضا اصفهانی، کتیبه‌نویس در قزوین و رشت[14]
ابوالمعالی میرعلی شیرازیشمس الادبانستعلیق و شکستهسده سیزدهمخواهرزاده و شاگرد‍ وصال شیرازی‍ دوران‍ ناصری[184]
احمد شیرازیوقارنسخ۱۲۳۲–۱۲۸۹ه‍.قبزرگترین فرزند وصال شیرازی[185]
اسدالله شیرازیکاتب السلطاننستعلیقسده سیزدهمخوشنویس‍ دوران فتحعلی‌شاه، محمدشاه و‍ ناصرالدین‌شاه‍قاجار[186]
اسماعیل شیرازیتوحیدنسخ۱۲۳۹–۱۲۸۶ ه‍.قفرزند وصال شیرازی[187]
سلطان‌علی شیرازینستعلیقسده نهم
شکرالله شیرازیافضل خانسده یازدهمبرادر بزرگتر امانت خان شیرازی[188]
لطف‌علی شیرازیصدرالافاضلنستعلیق، شکسته تعلیق، کوفی و سایر خطوط۱۲۶۸–۱۳۵۰ ه‍. قفرزند محمد کاظم و استاد فرزندانش مجدالدین نصیری و آذربد[14][189]
عبدالحق شیرازیامانت خان شیرازی طغرانویسثلث و طغراسده یازدهمخطاط کتیبه‌های در و دیوارهای تاج محل[188]
عبدالوهاب شیرازییزدانینستعلیقدرگذشت ۱۳۲۸ ه‍.قکوچکترین فرزند وصال شیرازی[190]
علی‌قلی شیرازیثلث و نسخسده دهم[191]
علی‌نقی شیرازینستعلیقدر گذشت پس از ۱۳۳۵ ه‍. قفرزند میرزا یوسف، کتیبه‌هایی در شیراز نوشته[14][192]
عنایت‌الله شیرازیفرسیکلیه خطوطسده یازدهمخوشنویس دربار اکبرشاه، جهانگیر، شاه‌جهان‍ در‍هند[66]
فتحعلی شیرازیحجابنستعلیقدرگذشت ۱۲۶۹ه‍.قشاگرد وصال شیرازی[190]
ابوالقاسم شیرازیفرهنگثلث و تعلیق۱۲۴۲–۱۳۰۹ه‍.قشاعر و خوشنویس فرزند وصال شیرازی[187]
قاسم شیرازیخوشنویسسده دهم و یازدهمپدر و استاد امانت خان شیرازی[188]
محمد شیرازیداورینستعلیقو شکسته۱۲۳۸–۱۲۸۳ه‍.قفرزند وصال شیرازی[193]
محمد حسین شیرازیکاتب السلطاننستعلیق و سایر خطوطدرگذشت پس از ۱۳۱۶ ه‍.قخوشنویس‍ دربار‍ ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه‍قاجار[194]
محمد حسین شیرازی نسخاواخر سده دهم و اوایل یازدهمخوشنویس دوره اکبر شاه، دو قرآن به قطع حمایل در ۱۰۱۰ ه‍.ق/۱۶۰۱ م نوشه که در موزه لاهور و موزه ملی پاکستان در کراچی نگهداری می‌شود[42]
محمد حسین ناصر شیرازینستعلیقدوره قاجارخوشنویس‍ دربار‍ ناصرالدین‌شاه‍قاجار[81]
محمدرضا شیرازیسلطان الکتابنستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۲۱ ه‍. قفرزند حبیب‌الله‌زاده محلات کاتب چاپ سنگی[14]
محمود شیرازیحکیمنستعلیق۱۲۳۴–۱۲۷۴ ه‍.قشاعر و خوشنویس فرزند وصال شیرازی[185]
میرعبدالقادر حسینی شیرازینستعلیق و سایر خطوطاواخردهم اوایل یازدهمبه گلکنده دکن مهاجرت کرد[8]

ط
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
طالب آملیطالب - طالبا - ملک الشعرانستعلیق۹۹۴–۱۰۳۶ ه‍.قملک الشعرای دربار جهانگیر شاه در لاهور[195]
خلیل طالقانینستعلیقسده دوازدهم عارف و شاعر و خطاط عصر صفوی که مدتی در اصفهان می‌زیست[196]
میرزا طاهر تبریزیخوشنویسنسخ۱۲۶۷–۱۳۵۵ شاهل تبریز، کاتب بسیاری از کتاب‌های مذهبی و قرآن‌های چاپی امروزی[197]
محمد عماد طاهریعمادالشریعهنستعلیق ۱۲۶۴–۱۳۵۰ ش فرزند احمد، شاگرد محمدحسین خوشنویس‌باشی و استاد ابراهیم بوذری[14]
عبدالله طباخ هرویطباخ -آشپزنستعلیق و خطوط ششگانهدرگذشت ۸۹۷ یا ۸۸۰ ه‍. قشاگرد و داماد جعفر بایسنقری، استاد شهاب‌الدین عبدالله مروارید، شیوه یاقوت را به شبه قاره برد[4][198][199]
نصرالله طبیبصدر عراقیخطوط ششگانهدرگذشت حدود ۷۴۰ ه‍.قشاگرد یاقوت مستعصمی[8]
طیبی شافعیخطوط ششگانهاواخر نهم و اوایل دهمخوشنویس و مؤلف دربار ممالیک مصر[200]
محمد طاهری طالقانیخطوط نستعلیق اواخر دوره قاجاریهخوشنویس و عارف

ظ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
ملا ظفرعلینستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین محمد کاشانی[201]
ظهورینستعلیقنیمه دوم سده نهم اوایل سده دهمغیر از شاعر نامی نورالدین محمد ظهوری ترشیزی است[201]

ص
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
صالح بن علی رازینستعلیقاواخر سده هشتم اوایل سده نهماز قدیمی‌ترین نستعلیق‌نویسان گمنام نسخه‌ای از دیوان سلطان احمد به خط او در کتابخانه ایاصوفیه استانبول با رقم ۸۰۰ ه‍.ق در بغداد هست[202]
احمدمیرک صالحی خراسانیهروی - مشهدینستعلیق، تعلیق و سایر خطوطسده دهماز نوادگان عبدالله مروارید و برادر محمدمیرک صالحی منشی شاه تهماسب مدتی منصب وزارت مشهد را داشت[203]
محمدمیرک صالحی خراسانیهروی - مشهدینستعلیق، تعلیق و سایر خطوطسده دهماز نوادگان عبدالله مروارید و برادر احمدمیرک صالحی، شاعر و منشی شاه تهماسب و اکبرشاه گورکانی در هند[204][205]
صحیفی جوهری شیرازیجوهری - ذوالقدرثلث و نستعلیقدرگذشت ۱۰۲۲ ه‍.قشاعر، کتابدار و کتیبه‌نویس دوره صفوی در اصفهان[206][207][208]
محمدباقر صفیاریفخرالکتابشکسته۱۲۴۰–۱۳۱۰ ه‍.شادیب و منشی امامقلی میرزا والی آذربایجان[209]
عبدالله صیرفی خطوط ششگانهدرگذشت ۷۴۲ یا ۷۴۷ ه‍.قاز شاگردان یاقوت مستعصمی[210]
پیریحیی جمالی صوفیخطوط ششگانهسده هشتمشاگرد احمد رومی و خواجه مبارکشاه[211]

ض
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
ضیاءالدین محمد اکرامی قزوینینسخسده دهمنسخه‌ای از نفحات الانس در کتابخانه سلطنتی بوده‌است[170]

ع
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
میرزا حسن‌خان عاصمینستعلیقسده چهاردهماز اساتید اولیه علی آقاحسینی
عباسقلی میرزاذبیح‌السلطنه - باتمانقلیچنستعلیقدرگذشت ۱۳۰۸ ششاهزاده قاجار در تبریز، شاعر، خوشنویس و افسر پیاده‌نظام، شاگرد میرزا سید حسین خوش‌نویس‌باشی و میرزا غلام‌رضا اصفهانی [14][212][213][214]
عبدالله عاشورنسخاواخردوازده‌اوایل‌سیزدههم‌عصر فتحعلی‌شاه قاجار[122]
محمد عاقلروشن قلمنستعلیقسده یازدهماز خوشنویسان هندی در دربار اورنگ‌زیب[125]
علیرضا عباسیشاهنواز - شیخ الخطاطیننستعلیق و خطوط ششگانهسده یازدهمکتیبه‌نویس بزرگ و همنشین شاه عباس[215]
عبدالحسیننسخدرگذشت پس از ۱۳۲۱ ه‍. ق قرآنی به خط او در آستان قدس رضوی موجود است[14]
مرتضی عبدالرسولیثلث و سایر خطوط۱۲۸۴–۱۳۷۳ شخوشنویس و موسیقی‌دان (در موسیقی شاگرد حبیب سماعی)، افزون بر کتابت دیوان شعرا، کتیبه‌های آرامگاه حافظ به ثلث و آرامگاه خیام را به شکسته تعلیق نگاشته[216]
محمد بن عبدالملکخطوط ششگانهسده پنجمشاگرد ابن بواب[217]
عبدالعزیزنستعلیقاز اساتید محمد حسین کشمیری بوده[218]
سیدعبدالقادر ابن سیدعبدالوهابثلثاواخر هشتم، اوایل نهمهم عصر امیر تیمور[72]
عبدالغفار اصفهانیآقانسخسده سیزدهم استاد زین‌العابدین اصفهانی[12]
عبدل غفور طاهر بن حسنثلثسده یازدهمکتیبه‌هایی در شهر تهته پاکستان دارد[42]
عبدالصمد شیرین قلمشیرین قلم - مصور شیرازی - زرین قلمنستعلیقسده دهمنقاش، خطاط و شاعر که به دعوت همایون در ۹۵۱ ه‍.ق از دربار شاه تهماسب به هند رفت و مناصبی یافت و در نوشتن خفی و جلی مهارت داشت[42]
درویش عبدالمجید طالقانیخموش - مجیدشکسته۱۱۵۰–۱۱۸۵ ه‍. قبزرگترین خوشنویس خط شکسته‌نستعلیق[219]
عبدالله حسینی شاه‌جهانیمیرنستعلیقسده یازدهم از خوشنویسان دربار شاه‌جهان[220]
درویش عبدی بخارائینستعلیقدرگذشت ۱۰۵۷ ه‍.قاز شاگردان میرعماد که‌به عثمانی مهاجرت کرد[158][221]
عبدی نیشابوریقلندرنستعلیقسده دهم شاگرد سلطان‌علی مشهدی، عمو و استاد شاه‌محمود نیشابوری [222][223]
مولانا سعدالدین عراقیکلیه خطوطسده نهماز شاگردان جعفر تبریزی که برخی معروف بغدادی را شاگرد او می‌دانند[224]
فاتح عزت‌پورنستعلیقزاده ۱۳۳۷مدرس انجمن خوشنویسان ایران در تهران و سنندج[225]
میر محمدحسین عطاخانمرصع قلمنستعلیقاواخر سده دوازدهم فرزند محمدباقر زرین قلم در دوره شجاع‌الدوله نواب اوده (۱۷۵۳ -۱۷۷۵ م) در هند شهرت داشت[226]
محمدحسین عطارچیانشکستهزاده ۱۳۲۲ شاز پیش‌کستوتان خط شکسته معاصر[11]
محمدعلی عطار هرویکوفی و تمامی خطوط۱۲۸۹–۱۳۷۱ شخوشنویس برجسته اهل افغانستان بود که مدتی در مشهد زیست[227]
محمددائم عظیم‌آبادیشیخنستعلیقدرگذشت ۱۱۹۰ ه‍. قخوشنویس و شاعر اهل پاتنا[228]
عبدالجواد عنقاعنقاشکستهدرگذشت ۱۲۷۵ ه‍.قاستاد خط چند تن از صاحب‌منصبان قاجار[229]
محمدحسین بن محمدحسن علویخوشنویس‌صاحبنستعلیقدرگذشت ۱۳۱۱ه‍.قخوشنویس‍ هندی[2]
عبدالرحیم هرویعنبرین‌قلم - روشن‌رقم - جهانگیرشاهینستعلیقدرگذشت پس از ۱۰۳۴ ه‍.قدر جوانی از هرات به‌دربار‍ خان‌خانان و‍ جهانگیر‍ در هند‍ رفت[136]
محافظ باباجان عودینستعلیقسده دهم
عیشیمولانا - کاتبنستعلیقدرگذشت ۹۸۰ه‍.قاز شاگردان مالک دیلمی در مشهد رفت در کتابخانهٔ سلطان ابراهیم میرزا صفوی کتابت می‌کرد [230][231][232]

غ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
محمداسماعیل غافلروشن قلم - غافلنستعلیق و خطوط ششگانهسده یازدهمبه‍هند رفت، دبیر خاص اورنگ‌زیب عالمگیر شد[233]
محمدعلی غروی کاتبکاتبثلثتولد۱۲۸۸ ش[234]
غلام‌محمد هفت‌قلمی دهلویهفت‌قلمی - راقم - دهلوینسخ، نستعلیق، ثلث، شکسته و ریحاندرگذشت ۱۲۳۹ ه‍.قخوشنویس هندی شاگرد قدرت‌الله خان از معاریف شیوه نستعلیق لاهوری مؤلف مهم‌ترین تذکرهٔ فارسی دربارهٔ خوشنویسان دهلی بنام «تذکرهٔ خوشنویسان»[235][236][237]

ف
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
حسن بن حسین علی فارسی کاتبفارسی - کاتبتعلیقسده چهارمبرخی ابداع تعلیق را به او نسبت می‌دهند[238]
فاطمه بنت اقرعبنت اقرعخطوط ششگانهدرگذشت۴۸۰ ه‍.قنخستین زن خوشنویس ایرانی که از او یاد شده[239]
حیدرعلی فایض اردبیلیملا - فایض - اردبیلی - میر - اصفهانینستعلیقسده یازدهمفرزند مسیح اردبیلی در فن تاریخ گویی وسرودن انواع مختلف شعر مهارت داشته در تذکره «روز روشن» نام وی تحت عنوان «میر حیدرعلی اصفهانی» آمده.[240][241]
عبدالله فرادینستعلیق۱۳۰۶–۱۳۷۵ شاز اساتید پیشکسوت انجمن خوشنویسان ایران[242]
میرزا سلمان فراهانیبیان‌السلطنهشکسته۱۲۵۵–۱۳۳۷ ه‍.قمصدر مناصب دولتی، هم‌عصر چهار پادشاه آخر‍ قاجار[243]
حبیب‌الله فضائلیکلیه خطوط۱۳۰۱–۱۳۷۶ شمؤلف کتاب‌های اطلس خط و تعلیم خط[244]
ابوالفیض فیضیفیضی دکنی - فیضی فیاضی - شیخنستعلیق۹۵۴–۱۰۴۰ ه‍.ق شاعر بزرگ پارسی‌گوی هند که به دربار اکبر شاه امپراتور گورکانی هند راه یافت و به مرتبهٔ امیری و ملک‌الشعرایی رسید[245][246]
مجمد فیضیشیخثلثسده یازدهم میرعلی شرقانی تهتاوی او را ثلث‌نویس برجسته دوران شاه‌جهان در هند دانسته و کتیبه‌ای از او به تاریخ ۱۱۱۴ ه‍.ق/۱۷۰۲ م در مسجد شاهی تهته در سند پاکستان موجود است[42]
فیض اللهفقیرنستعلیق و نسخسده دوازدهماز جمله آثار شناسایی شده او چندین نسخه قرآن خطی مربوط به دوره افشار و زند است.
محمد حسین فتوحی قزوینی استاد نستعلیق و نسخ از اساتید مقیم خارج از کشور (انجمن خوشنویسان وستروس)

ق
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
قانعینستعلیقسده دهماز شاگردان سیداحمد مشهدی[247]
ابوالقاسم قائم مقام فراهانیسیدالوزراء-قائم‌مقامشکستهٔ نستعلیق۱۱۹۳–۱۲۵۱ ه‍.قصدراعظم فتحعلی‌شاه مبدع شیوه‌ای در شکسته[209]
سلطان‌علی قاینییعقوبی - رستمی - سلطانینستعلیقدرگذشت ۹۱۴ ه‍.قشاگرد مولانا اظهر تبریزی[248][249]
محمدعلی قاینیمنشیشکستهٔ نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۲۴ ه‍.ق[14]
عبدالحسین قدسیمنشینسخ، ثلث و رقاع۱۲۸۷–۱۳۶۶ ه‍.قخوشنویس اصفهانی [14]
محمدحسین سیفی قزوینیعمادالکتابنستعلیق۱۲۴۰–۱۳۱۵ ششاهنامهٔ امیربهادری را نوشت و با انتشار اولین رسم‌الخط‌های آموزشی شیوه محمدرضا کلهر را رواج داد[250]
زین‌العابدین قزوینیمعجز نگارنسخسده سیزدهمکاتب مخصوص فتحعلی‌شاه قاجار[251]
محمدشفیع قزوینینستعلیقسده یازدهمفرزند عبدالجبار اصفهانی[47]
ملک محمد قزوینینقاشیخطسده سیزدهمنقاش و خطاط که آثاری از تلفیق این دو به وجود آورده
میرمحمد صدرالدین قزوینینستعلیقسده دهم
شمس‌الدین قطابیشمس صوفیخطوط ششگانهسده نهمشاگرد محمد بندگیر[76]
محمود قطب مغیثیمُغیثی-سلطانیخطوط ششگانه و نستعلیقسده نهمشاگرد جعفر بایسنقری[252]
عمر اقطعخطوط ششگانهاواخر هشتم اوایل نهممعاصر امیر تیمور[76]
آقا ابراهیم قمینسخ، شکستهٔ نستعلیق و نستعلیقاواخر یازدهم اوایل دوازدهماستاد بزرگترین نسخ‌نویس ایرانی احمد نیریزی[253]
قاضی احمدبن میرمنشی قمینستعلیقسده دهمشاگرد احمد مشهدی مؤلف گلستان هنر[247]
قاضی یوسفنستعلیقسده دوازدهماثری از او در حراج کریستی در ۲۰۱۰ به معرض فروش گذاشته شد[254]
محمد حسن قمیشکستهٔ نستعلیقسده یازدهمهم‌عصر و پیرو شیوه شفیعا[255]
احمد قوام‌السلطنهحضرت اشرف - منشی‌حضورنستعلیق و شکستهٔ نستعلیق۱۲۵۲–۱۳۳۴ شاز سیاست‌مداران برجسته که مدتی نخست‌وزیر ایرا ن بود[256]
محمدعلی قوچانیمیرزا سنگلاخنستعلیق و شکستهٔ نستعلیقدرگذشت ۱۲۹۴ ه‍.قدر بسیاری از کشورها به‌ویژه مصر و‍ عثمانی‍ زیست[257][258]

ک
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
محمود کاتبنستعلیقسده دهماز شاگردان علی‌رضا عباسی و خوشنویسان هرات[259]
محمدصالح کاتب الخاقانکاتب الخاقاننستعلیقسده دهمگردآورنده مرقع استانبول[260]
محمدکاظم تهرانیمیرزا کاظمنستعلیقدرگذشت ۱۳۲۵ ه‍.قسیاه‌مشق‌نویس نامی، فرزند شیخ‌محمد مجتهد، شاگرد سیدعلی حکاک و استاد سیدعباس[14][261]
ارغون کاملیخواجهخطوط ششگانهدرگذشت حدود۷۵۰ ه‍.قفرزند عبدالله، شاگرد یاقوت مستعصمی[262]
محمد باقر کاشانینستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین کاشانی بعداً به هند رفت[39]
محمد حسین کاشانیطوبینستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۱۵ ه‍.قخوشنویس چاپ سنگی[14]
علی اکبر کاوهنستعلیق۱۲۷۳–۱۳۶۹ شاز شاگردان عمادالکتاب[263]
محمد جعفر کشمیرینستعلیقسده دوازدهمفرند محمدعلی و نبیره محمد حسین کشمیری از خوشنویسان گمنام هند که اثری از او در کتابخانه بادلیان در انگلستان موجود است [264]
محمد حسین کشمیریزرین‌قلم - جهانگیرشاهینستعلیقسده دهمشاگرد میرعلی هروی و از ملازمان اکبرشاه هند[10]
اسدالله کرمانینستعلیق و خطوط ششگانهدرگذشت ۸۹۲ ه‍.قبه سرزمین عثمانی مهاجرت کرد[265]
حسن کرمانیغیورشکستهاواخر یازدهم اوایل دوازدهمشاگرد شفیعا، مدتی‍ به وزارت گرجستان مأمور بود[266]
محمدزمان کرمانیتبریزینستعلیقدرگذشت ۹۹۴ ه‍.قاو در تبریز نشو و نما کرد[267]
محمد مؤمن کرمانیکلیه خطوطدرگذشت ۹۴۸ ه‍.قفرزند عبدالله مروارید استاد سام میرزاصفوی به هند رفت[268]
میرزا حسین کفایت خانکفایت خانشکسته نستعلیقسده یازدهم فرزند محمد جعفر کفایت خان و نوه میرزا مقیم خان از وزرا و خوشنویسان دربار اورنگ‌زیب و استاد منشی سیج بهان و چندربهان[269]
محمد جعفر کفایت خانکفایت خان - شاهیتعلیق و شکسته نستعلیقدرگذشت ۱۰۹۵ ه‍.ق یا ۱۰۶۰ ه‍.ق پدر میرزا حسین کفایت خان، فرزند میرزا مقیم خان و نوه میرزا محمد حسین خوشنویس از خوشنویسان دوران شاه‌جهان و اورنگ‌زیب در هند است که اصلاحاتی در شکسته پدیدآورد[269][270]
کالکاپرشادکاپیستهموجدنستعلیقسده چهاردهمشاعر پارسی‌گو خوشنویس هندی شاگرد حافظ لطف‌الله لکنهوی در چاپخانه منشی نولکشور در لکنهو خوشنویسی می‌کرد از جمله مثنوی معنوی را کتابت کرده[271]
میرحسین کلنگی بخارینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
محمد رضا کلهرنستعلیق۱۲۴۵–۱۳۱۰ ه‍.قبنیانگذار شیوه‌ای جدید در نستعلیق[272]
ملا علی کوساریکلیه خطوطسده دوازدهمخوشنویس، ادیب، شاعر، موسیقی‌دان[273]
دوست‌محمد کوشوانی هرویگامینستعلیقسده دهمهم‌عصر شاه‌طهماسب، گردآورنده مرقع بهرام میرزا[274]
غلامحسین کیمیاقلمکیمیاقلم شکستهٔ نستعلیقدرگذشت در سال 1379 ه‍.شخوشنویس[14]
محمد کاشانی آزادثلث و محققمعاصربرنده سه دوره متوالی جایزه خط محقق از ارسیکا و رتبه اول خط ثلث اولین دوسالانه خوشنویسی ایران</ />

گ
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
حسن‌علی‌خان گروسیامیرنظام - سالار عسکرشکستهٔ نستعلیق۱۲۳۶–۱۳۱۷ ه‍.قصاحب‌منصب زمان محمدشاه و‍ ناصرالدین شاه مبدع شیوه خاص در‍ شکسته نستعلیق[165]
سید علی‌اکبر گلستانهاحتشام‌الساداتشکستهٔ نستعلیق۱۲۷۴–۱۳۱۹ ه‍.قبهترین شکسته‌نویس پس از درویش عبدالمجید طالقانی[275]
علاءالدین محمد گلستانهنستعلیقسده یازدهماز شاگردان ابوتراب اصفهانی معروف به ترابا[25]
گلزار رقمگلزار رقمنستعلیقاز خوشنویسان هند قطعه‌ای از او در کتابخانه سرکاری رامپور است[276]
گلشن راینستعلیقاوایل سده دوازدهماز خوشنویسان هند قطعه‌ای از او موزه پیشاور پاکستان موجود است[276]
گلشنی‌علیشیخنستعلیق، شکستهٔ نستعلیق و ثلث۱۱۱۷–۱۲۰۰ ه‍.قاهل جونپور هند که به دهلی رفت و در خدمت میرافضل ثابت بود[276]
گلشنی کاشانینستعلیقدرگذشت پس از ۹۵۷ ه‍.قابتدا سنگ فروش بود به دربار شاه تهماسب رفت و کودکان دربار را تعلیم می‌داد بعد به عتبات و از آنجا به شوشتر رفت[277]
محمدافضل گنابادیشکستهٔ نستعلیقاواخریازده اوایل دوازدههم‌عصر و پیرو شیوه شفیعا[31]
گوهرشادنستعلیقدرگذشت ۱۰۳۸ ه‍. قدختر میرعماد، یکی از چند بانوی خوشنویس[277][278]

ل
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
عبداللطیف لاریجانیکاتب السلطانینستعلیقدرگذشت ۱۲۴۵ ه‍. قاز کاتبان و منشیان دیوان قاجار[279]
لاله درگاپرشادمضطربنستعلیق و شکسته نستعلیقدرگذشت ۱۲۰۰ ه‍. قاز کاتبان و تندنویسان هند مسلط به فارسی، در لکنهو درگذشت[280]
لاله لچمی رام‌پندتنستعلیق و شکسته نستعلیقدرگذشت ۱۲۲۸ ه‍. قاز خوشنویسان، منشیان و نقاشان هند مسلط به فارسی و عربی شاگرد محمد حفیظ‌خان[280]
لالمع نسفینستعلیقدرگذشت پس از ۱۱۰۰ ه‍. قشاعر و خوشنویس[281]
محمدافضل لاهوری قادریآقای ثانینستعلیقسده دوازدهمخوشنویس هندی در دربار محمدشاه گورکانی[136]
نورالدین محمد لاهیجینورانستعلیقدرگذشت بین ۱۰۵۰ و ۱۰۵۲ه‍. قاز بهترین شاگردان میرعماد[282][283]
محمدسعید لاهیجیسعیدای گیلانی - بی‌بدل‌خاننستعلیقسده یازدهمبه هند رفت، تخت طاووس را او ساخت[284]
محمدقاسم لاهیجی حائرینستعلیقسده دهماز خوشنویسان و مشاهیر لاهیجان [285]
لطفا اصفهانینستعلیقدرگذشت پس از ۱۱۲۶ ه‍. قمحمدصالح اصفهانی نوشته به هند رفت[281]
لطفا تبریزینستعلیقسده دوازدهممحمدصالح اصفهانی نوشته به هند سفر کرد[281]
لطف‌الله حسنی لاریجانینستعلیقدرگذشت پس از ۱۲۳۸ ه‍. قاز کاتبان گمنام دربار فتحعلی‌شاه قاجار[286]
میرزا علی محمد لواسانیصفانستعلیق۱۲۲۱–۱۲۹۹ ه‍. قعارف و دانشمند زمان‍ محمدشاه و‍ ناصرالدین‌شاه[275]

م
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
رضا مافینقاشیخط۱۳۲۲–۱۳۶۱ شاز پیشگامان نقاشیخط، شاگرد جلال‌الدین اعتضادی و حسین میرخانی[287]
مالک دیلمینستعلیق۹۲۴–۹۶۹ ه‍.قشاگرد میرعلی هروی و استادمیرعماد[288][289]
مانی شیرازینستعلیقدرگذشت ۹۱۳ یا ۹۱۴ ه‍.قشاعر و خوشنویس تبریزی که در آنجا به قتل رسید و در محله سرخاب به خاک سپرده شد[290]
ماه شرف کردستانیمستوره اردلاننستعلیق۱۲۲۶–۱۲۶۳ ه‍.قشاعر و خوشنویس دختر ابوالحسن بیگ قادری و همسر خسروخان اردلان حاکم کردستان بود [290]
میرزا مجدالدین ملک الکلام کردستانیملک الکلام مجدینستعلیق۱۲۶۸–۱۳۴۲ ه‍.قشاعر و خوشنویس فرزند عبدالکریم و پدر عبدالحمید ملک الکلامی بود [290]
مبارکشاه قطب تبریزیزرین قلم - خواجه - نسخ‌نویسخطوط ششگانهدرگذشت حدود ۷۶۰ه‍.قاز شاگردان یاقوت مستعصمی[8]
سرور مه‌کامه محصص لاهیجانی'بانو سرور - سرورالدوله لاهیجانینستعلیق۱۲۹۱–۱۳۵۶ ششاعر و خوشنویس ایرانی و فعال حقوق زنان، خواهر اردشیر محصص[291]
متین ملاجیوننستعلیق و نسخزاده ۱۱۵۵ ه‍.قشاعر و خوشنویس لاهوری [292]
مجنونچپ‌نویس - هروی - مشهدی - رفیقی هروینستعلیق، معکوس و توأماندرگذشت ۹۵۱ ه‍.قفرزند کمال‌الدین محمود رفیقی، از خوشنویسان و شاعران هرات در دوره سلطان حسین بایقرا، مبتکر خط توأمان[293][294][295]
محب‌علی نایینایی - هراتی - ابراهیمینستعلیقدرگذشت ۹۹۵ ه‍.ق خوشنویس، نوازندهٔ نی و شاعر، فرزند رستم‌علی، سرپرست کتابخانه ابراهیم میرزا که هنرمندان بزرگی در آن بودند[296][297][298]
محیی هروینستعلیقسده دهم از شاگردان محمدقاسم شادیشاه، در کتاب مناقب هنروران آمده در این ایام (سال ۹۹۵ ق) در خراسان از وی خوشنویس‌تر نیست [299]
محراب بیک اصفهانینستعلیقدرگذشت ۱۰۶۱ ه‍.قاز شاگردان میرعماد[101]
محمدابراهیممشکین قلمنستعلیقسده چهاردهماهل شیراز «دیوان باباکوهی» را در ۱۳۴۷ ه‍.ق نوشته[300]
سلطان محمد بن تغلقجونا خاننسخحکومت: ۷۵۲–۷۸۵ ه‍.قاز سلاطین تغلقیه سلطنت دهلی که بسیار روان و بامهارت می‌نوشته[4]
محمد تقی بن محمد علینسخدرگذشت ۱۲۶۹ه‍.قاز پیروان شیوه احمد نیریزی و از خوشنویسان دربار ناصرالدین شاه[301]
محمدتقی میرزا قاجاررکنی - رکن‌الدولهنستعلیقسده سیزدهمفرزند محمدشاه قاجار شاگرد میرزا کاظم تهرانی بود[302]
محمد حسننسخ‌نویسنسخسده سیزدهم هم دوره با زین‌العابدین اصفهانی[12]
محمد رضانستعلیقاواخر دهم، اوایل یازدهمخوشنویس دربار محمدقلی قطب شاه در دکن[303]
محمد شاه گورکانیروشن اخترنستعلیق۱۱۳۱–۱۱۶۱ه‍.قپادشاه گورکانی‌هند که نادرشاه شکستش داد. دو قطعه از آثارش در موزه باستانشناسی دهلی موجود است.[118][178]
حافظ محمد علینستعلیقاواخر یازدهم اوایل دوازدهماز خوشنویسان هند فرزند هدایت‌الله زرین قلم[304]
حافظ حاجی محمدنستعلیق[305]
محمودنستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۲۰ ه‍.ق فرزند مصطفی موسوی مستوفی[14]
محمود بن علی‌نقی شیرازینستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۳۴ ه‍.ق از او آثار چاپ سنگی باقی‌مانده، فرزند و شاگرد علی‌نقی شیرازی[14]
شیخ محمودزرین‌قلم - خفی‌نویسنستعلیقسده دهمشاگرد جعفر بایسنقری[306]
زین‌الدین محمودنستعلیقسده دهماز شاگردان سلطان‌علی مشهدی[7]
علی مخصوصکاتب‌الخاقان دومنستعلیقدرگذشت ۱۳۳۷ ه‍.ق فرزند میرزا حسین‌خان مستوفی معروف به کاتب‌الخاقان است[307]
میرزا حسین‌خان مستوفیکاتب‌الخاقان - کاتب السلطاننستعلیقسده سیزدهمهمان محمد حسین تهرانی شاگرد‍میرزا غلامرضا اصفهانی‍ و پدر علی مخصوص (کاتب‌الخاقان دوم) است[307]
میرزاتقی مستوفی الممالکنستعلیقسده یازدهممستوفی‌الممالک شاه عباس، شاگرد میرعماد[158]
میرمحمد علیخدیوالخطاطیننستعلیقسده یازدهممیرزای سنگلاخ آورده که همسر گوهرشاد و داماد میرعماد بوده‌است[277]
حبیب‌الله مسرورنستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۳۷ ه‍.ق[14]
غلام‌رضا مشعشعیشکستهزاده ۱۳۲۹ شپژوهشگر و کارشناس نسخه‌های خطی[308]
سیداحمد مشهدینستعلیقدرگذشت ۹۸۶ه‍.قشاگرد میرعلی هروی کاتب و ملازم شاه‌تهماسب[309]
علی‌رضا مشهدینستعلیقسده دهماز شاگردان سیداحمد مشهدی[310]
محمدرحیم مشهدینستعلیقسده دهماز شاگردان سیداحمد مشهدی[247]
محمدامین مشهدینستعلیقسده یازدهم از خوشنویسان دربار اکبر شاه و استاد ابوالبقا موسوی (ممکن است همان حاجی میرک بخاری باشد)[52][311]
محمدمسیح الله الحسینینستعلیقاواخر دهم اوایل یازدهمخطی از او در نگارخانه فری‌یر موجود است
شاه‌محمد مشهدینستعلیقسده دهماز شاگردان مالک دیلمی[312]
سیدحسن‌علی مشهدینستعلیقسده دهماز شاگردان سیداحمد مشهدی[247]
سلطان‌علی مشهدیسلطان‌الخطاطین - قبلة الکتابنستعلیق۸۳۹–۹۲۶ ه‍.قاز سرآمدان نستعلیق، مؤلف صراط السطور[8]
نعمت‌الله مشهدینستعلیقنیمه اول سده یازدهماز شاگردان علی‌رضا عباسی[259]
خیرالدین مرعشیخطوط ششگانهدرگذشت ۸۷۶ ه‍.قشاگرد عبداللّه صیرفی که شیوه او را به عثمانی بُرد و شاگردی چون حمداللّه آماسی را پرورش داد[313]
مرشد خطاطعطارنستعلیقسده دهماز خوشنویسان مشهور شیراز[314]
محمدتقی مرواریدنستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین محمد کاشانی[39]
شهاب‌الدین عبدالله مرواریدبیانی کرمانینستعلیق، تعلیقو سایر خطوط۸۶۵–۹۲۲ ه‍.قوزیر سلطان حسین بایقرا، شاگرد عبدالله طباخ[198][315][316]
مظفرعلینقاش شاهینستعلیق۹۴۰ - حدود ۹۹۰ ه‍.قشاگرد میرعلی هروی و در نقاشی شاگرد دایی خود کمال الدین بهزاد[317]
مولانا معروفبغدادینستعلیق و خطوط ششگانهدرگذشت حدود ۸۳۰ ه‍.قشاگرد جعفر تبریزی، استاد شمس بایسنقری[142]
میرمحمد مقیم تبریزینستعلیقسده یازدهمشاگرد میرعماد، به دربار شاه‌جهان در هند رفت[318]
محمد علی مطلقنسخسده سیزدهم شاگرد زین‌العابدین اصفهانی[12]
میرمعزالدین محمد کاشانیمیر معزّنستعلیقسده دهمدرزمان شاه عباس به هند رفت و بعد بازگشت[34]
محمودخان ملک‌الشعراملک‌الشعرا - صبا - شریفنستعلیق و شکسته۱۲۲۸–۱۳۱۱ه‍.قخوشنویس، نقاش و شاعر دوره ناصری[319]
عبدالحمید ملک الکلامیامیرالکتاب - شرقیکلیه خطوط۱۲۶۲–۱۳۲۸ ه‍. شاهل سنندج، فعال در تهران، فرزند عبدالمجید، کتیبه‌نویس آرامگاه حافظ و موزه ایران باستان[14][320]
عبدالحی منشی استرآبادیتعلیقدرگذشت: ۹۰۷ ه‍.قبرخی او را از واضعین خط تعلیق می‌دانند[321]
خواجه اختیار منشی گنابادیتعلیقسده دهمبزرگترین تعلیق‌نویس[322]
عباس منظورینستعلیقزاده ۱۳۰۰ شفرزند و شاگرد علی منظوری حقیقی تفرشی[323]
علی منظوری حقیقی تفرشینستعلیق و شکسته۱۲۶۷–۱۳۲۹ شاز شاگردان عمادالکتاب و استاد فرزندش عباس منظوری و نوه‌اش اویس وفسی[324]
فصیح الملوک مهامنستعلیق درگذشت پس از ۱۳۳۶ ششاگرد میرعماد میرفندرسکی[14]
مهدی‌قلینستعلیقسده دهمشاگرد میرمعزالدین محمد کاشانی[39]
موزوننستعلیقسده یازدهمخوشنویس هندی فرزند شیخ پیر آگره[66]
مولائینستعلیقسده یازدهمخوشنویس هندی شاگرد عبدالرشید دیلمی[118]
میرابراهیمنستعلیقسده یازدهمفرزند میرعماد[278]
کمال الدین میرجاننستعلیقشاید لقب میرعلی هروی باشد[305]
مولانا میرکینستعلیقسده دهمفرزند و شاگرد اظهر تبریزی[99]
سیدحسن میرخانیسراج الکتابنستعلیق۱۲۹۱–۱۳۶۵ شاز بنیانگذاران انجمن خوشنویسان ایران[325]
سیدحسین میرخانینستعلیق۱۲۸۶–۱۳۶۱ شاز بنیانگذاران انجمن خوشنویسان ایران[325]
سید غلامرضا موسوی خطاط نستعلیق ۱۳۰۱ - ۱۳۸۰ ش از بنیانگذاران انجمن خوشنویسان مشهد و اولین استاد خط رسمی انجمن خوشنویسان مشهد [326]
میر دورینستعلیقسده دهماز شاگردان میرعلی هروی[10]
میرعماد حسنیعمادالملکنستعلیق۹۶۱–۱۰۲۴ ه‍. قبزرگترین نستعلیق‌نویس همه دوران‌ها که به فرمان شاه عباس به قتل رسید[327][328]
میرعماد حسینیمیرعماد ثانینستعلیقدرگذشت پس از ۱۰۷۰ ه‍. قبرخی تذکره‌نویسان به اشتباه او را با میرعماد حسنی که نیم قرن پیش از او می‌زیست یکی دانسته‌اند[329]
میرعماد غلام شاهیمیرفندرسکینستعلیق و شکستهٔ تحریردرگذشت ۱۳۲۴ ش فرزند میرابوالقاسم مشاورنظام، مدتی منشی و خوشنویس وزارت امور خارجه بود و گلستان سعدی به خط او باقی است[14]

ن
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
ناصرالدین علینستعلیقاواخر نهم اوایل دهمبهارستان جامی را کتابت کرد[330]
ناصرالدین محمود شاهنسخحکومت: ۶۶۴–۶۶۶ ه‍.قاز سلاطین مملوک دهلی، ابن بطوطه گفته قرآنی را به خط او دیده‌است[4]
علی نائینینستعلیقدرگذشت ۱۳۱۸ ه‍.ق خوشنویس مشهدی که بین ۱۲۷۴ تا ۱۳۱۵ ه‍.ق فعال بوده‌است[14]
غلامعلی نائینینسخدرگذشت پس از ۱۳۱۵ ه‍.قشعر هم می‌گفته[331]
مریم بانو نائینینسخاوایل دوره قاجارسرآمد بانوان خوشنویس[332]
مرتضی نجومیآیت‌اللهثلث۱۳۰۷–۱۳۸۸ شروحانی خوشنویس، تذهیب‌کار و نقاش [333]
مرتضی نجم‌آبادینستعلیق۱۲۵۳–۱۳۲۶ شفرزند محمد، از شاگردان میرزا محمدرضا کلهر که کتابت برخی از کتاب‌های ادبی و تاریخی را انجام داده[177]
عبدالوهاب نشاطمعتمدالدولهشکسته، نستعلیق و تعلیقدرگذشت ۱۲۲۴ه‍.قوزیر فتحعلی‌شاه شاگرد درویش عبدالمجید[334]
ابوالقاسم‌محمد نصیرطربنستعلیق۱۲۷۶–۱۳۳۰ه‍.ق فرزند همای شیرازی شاگرد عبدالرحیم افسر[335]
نصیر منشیتعلیق، نستعلیق و ششگانهدرگذشت ۹۶۲ه‍.ق[336]
جهانگیر نظام‌العلمانستعلیقزادهٔ ۱۳۱۴ ششاگرد علی‌اکبر کاوه[11]
عبدالباقی نوابشکستهزادهٔ ۱۲۹۶ ه‍.قشاگرد سیدعلی‌اکبر گلستانه، از پزشکان صاحب نام و استاد دانشکده پزشکی و رئیس دانشکده ادبیات اصفهان[337]
شیخ نوراللهنستعلیقاواخر یازدهم اوایل دوازدهماز خطاطان هند در دروه اورنگ‌زیب شاگرد عبدالرحیم فرمان‌نویس[304][338]
حافظ نوراللهنستعلیقسده سیزدهمشاگرد شیخ نورالله و از خوشنویسان مشهور و زبردست هند در لکنو هنگام حکومت آخرین پادشاه گورکانی بهادرشاه دوم (ح: ۱۸۳۷–۱۸۵۷ م) [180][339]
نورای اصفهانینستعلیقدرگذشت ۱۰۷۰ ه‍.قاز شاگردان میرعماد که به هند مهاجرت کرد[101]
سلطان محمد نورنستعلیقدرگذشت ۹۴۰ ه‍.قشاگرد سلطان‌علی مشهدی[340]
عباس نوریتاکری - میرزای بزرگنستعلیقدرگذشت ۱۲۵۵ ه‍.ققطعاتی را به امر فتحعلی‌شاه‍ از خط‍ میرعماد به بهترین نحو تقلید کرده[341][342]
حمید نیرومندنستعلیقزاده ۱۳۵۰ ش[11]
شاه‌محمود نیشابوریزرین قلمنستعلیقسده دهماز سرآمدان نستعلیق، شاگرد عبدی نیشابوری[343]
سلیم نیشابورینستعلیقسده نهمشاگرد شاه‌محمود نیشابوری[146]
احمد نیریزیسلطانینسخسده دوازدهمپدیدآورنده شیوه نسخ ایرانی و بزرگترین نسخ‌نویس[344]
احمد نیک طلبیاور همدانینستعلیقزاده ۱۳۱۳ شاگرد علی‌اکبر کاوه، شاعر و خوشنویس [345]

و
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
فتحعلی واشقانینستعلیقزاده ۱۳۰۹ ش[11]
محمدکاظم واله اصفهانیوالهتعلیق، نستعلیق و ناخنیدرگذشت ۱۲۲۹ ه‍.قشاعر و خوشنویس اواخر زند، اوایل قاجار[346]
محمدیوسف واله اصفهانیوالهسده یازدهمتاریخ‌نگار، شاعر و خوشنویس دوران شاه صفی، شاه عباس دوم و شاه سلیمان[347]
علی اشرف والینستعلیق۱۲۹۹–۱۳۸۹ شنگارگر، خوشنویس، تذهیب کار و نقاش که آخرین پیرو مکتب کمال‌الملک بود.[348]
محمدطاهر وحیداعتمادالدولهنستعلیق و شکستهسده یازدهمشاعر، خوشنویس و مورخ دوره صفوی[349]
وصال شیرازیمیرزا کوچکنستعلیق و سایر خطوط۱۱۹۷–۱۲۶۲ ه‍.قشاعر، ادیب و خوشنویس دوره قاجار[350]
اویس وفسینستعلیق‌نویسزاده ۱۳۱۰ شنوه علی منظوری و از شاگردان حسن و حسین میرخانی[351]

ه
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
محمد هاشمزرگر - اصفهانینسخاواخر دوازده، اوایل سیزدهفرزند محمد صالح لؤلؤی اصفهانی و پدر میرزا محمد علی محرم[352]
سید محمد طاهر هاشمینسخ و سایر خطوط۱۲۹۴–۱۳۷۰ ششاعر و خوشنویس نسخ به شیوهٔ حافظ عثمان اهل کرمانشاه[353]
محمدشفیع هروی حسینیشفیعا - پیشواشکسته و سایر خطوطاواخر یازدهم، اوایل دوازدهمشاگرد‍ مرتضی‌قلی‌خان شاملو‍ مدتی‍ بههند‍ رفت[354]
هدایت اللهزرین قلمنستعلیقدرگذشت ۱۱۱۸ه‍.ق کتابدار اورنگ‌زیب عالمگیر پادشاه گورکانی هند[355]
حسن هریسینسخ۱۲۸۲–۱۳۶۲ شاز خوشنویسان و کاتبان قرآن در تبریز[356]
میر علی هرویکاتب سلطانی - مولانامیرجاننستعلیقدرگذشت ۹۵۱ ه‍.قاز سرآمدان‍ نستعلیق، در ۹۳۵ به‌اجبار بهبخارا‍ رفت[357]

ی
نام لقب شیوه تاریخ توضیح منبع
یاری بخارینستعلیقسده دهم[358]
یاری شیرازینستعلیقدرگذشت پس از ۹۵۹ ه‍.قاز شاگردان سلطان محمد خندان و از معاصران یاری هروی کاتب و یاری هروی مذهب[359][360]
یاری هروی کاتبکاتبنستعلیقسده دهمشاگرد محمد اوبهی و محمدقاسم شادیشاه[361][362]
یاری هروی مذهبمذهّبنستعلیقسده دهم نقاش مذهب، شاعر و خوشنویس دوره سلطان حسین بایقرا[363]
یاسمن بو دامغانیذواللسانیننستعلیق، ثلث، نسخ و شکسته همسر میرزا عسکری دامغانی که مدتی در گلبرگه دکن بود و پس از مرگ شوهرش با یکی از امرای گورکانی ازدواج کرد و در دهلی می‌زیست[364]
یاقوت مستعصمیقبلةُ الکُتّاب - امین‌الدینخطوط ششگانهدرگذشت ۶۹۸ ه‍.قبزرگترین ثلث‌نویس، اهل بغداد، هم‌عصر المستعصم بالله[365]
میرزا یحیی اصفهانیادیب‌الخطاطین - والهنستعلیقسده یازدهمخواهرزاده میرزا طاهر وحید قزوینی، پسر عموی جمالای شیرازی و برادر شمسا بینی و برادر زاده تقی مستوفی الممالک[158][366]
میر یحیی اصفهانیمحیی‌الکُتّاب - میرثانینستعلیق و خطوط‌ششگانهدرگذشت ۱۰۵۰ ه‍.ق برادر زن و شاگرد میرعماد پیرو شیوه میرعلی هروی[158][366]
یحیی دولت‌آبادیحاج میرزاسیدنستعلیق۱۲۴۱–۱۳۱۸ شسیاستمدار و از پیشقدمان فرهنگ نوین در ایران و نماینده مجلس شورای ملی، شاگرد شاعر و نویسنده و شاگرد غلامرضا اصفهانی[14][367]
یحیی دیلمینستعلیقدرگذشت ۱۰۲۴ ه‍.قبا دانشمند و فیلسوف قدیمی مسیحی که علی دستور داد او را از فارس براندازند و دیرش را ویران سازند اشتباه نشود [368][369]
یحیی قزوینیملانستعلیقدرگذشت ۱۰۲۴ ه‍.قخواهرزاده میرعماد که در قزوین زندگی می‌کرد[370]
سیف‌الله یزدانینستعلیق۱۳۱۰–۱۳۶۲ ششاگرد علی اکبر کاوه و حسین میرخانی[371]
قطب‌الدین یزدینستعلیقسده دهمشاگرد مالک دیلمی و شاه‌محمود نیشابوری[372]
میرزا حسن یزدیشکسته نستعلیقاواخر سیزدهم، اوایل چهاردهمشکسته‌نویس بزرگ شهر یزد[373]
محمدباقر یزدیشکسته نستعلیقسده سیزدهممعمولاً دروسط صفحه امضاء خودرا می‌نوشته[365]
عبدالعلی یزدینسخ و شکسته نستعلیقدرگذشت پس از ۱۳۴۷ ه‍.ق[14]
یوسف مشهدیخطوط ششگانهدرگذشت حدود ۷۰۰ه‍.قاز شاگردان یاقوت مستعصمی[115]
یوسف‌علی سبز مشهدینستعلیقسده نهمشیوه سلطان‌علی مشهدی را دنبال می‌کرد[374]

پانویس
  1. فضایلی ص۶۲۳
  2. فضایلی ص ۵۵۷
  3. زعیمی، خسرو. هنر و مردم، دوره ۱۶، ش ۱۸۱
  4. Dr. Anjum Rehan. «A Living Islamic Tradition A RELIGION-ORIENTED ART». kahopakistan.com. دریافت‌شده در ۱۷ دی ۱۳۸۹.
  5. فضایلی ص ۴۷۸ و ۴۸۷ تا۴۸۹
  6. سید علی آل داود
  7. فضایلی ص ۴۷۱
  8. فضایلی
  9. فضایلی ص ۲۹۵–۲۹۹
  10. فضایلی ۴۷۸
  11. وبگاه ققنوس - سایت مشاهیر خطاطان ایرانی
  12. «اشرف الکتاب». وبلاگ اطلس جامع بیوگرافی هنرمندان ایران زمین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹.
  13. فضایلی ص ۳۶۲
  14. قلیچ‌خانی، حمیدرضا. فهرست خوشنویسان دوران قاجار تا معاصر
  15. صفی‌الدّین ارموی، عبد الموئمن بن یوسف (۱۳۸۰)، الأدوار فی الموسیقی، تهران: میراث مکتوب، شابک ۹۶۴-۶۷۸۱-۶۲-۴
  16. نعیمایی عالی، امین (۱۳۸۳)، احوال و آثار صفی‌الدّین ارموی، تهران: فرهنگستان هنر ایران، شابک ۹۶۴-۹۵۷۶۸-۵-۱
  17. فضایلی ص ۴۰۸ و منابع تاریخی
  18. فضایلی ص ۵۴۹ و ۵۵۰
  19. فضایلی ص ۵۷۶–۵۷۷
  20. فضایلی ص ۵۳۶–۵۳۷
  21. فضایلی ص ۵۴۱–۵۴۲
  22. فضایلی ص ۳۶۳
  23. دکتر بیانی ص ۶۷۷–۶۷۸
  24. دکتر مهدی بیانی ص ۶۷۸
  25. فضایلی ص۵۴۶
  26. فضایلی ص ۳۵۰ و ۵۴۲–۵۴۶
  27. فضایلی ۵۷۱–۵۷۲
  28. بیانی. مهدی ص ۶۵۵
  29. فضایلی ص ۶۲۱
  30. فضایلی ص ۳۶۷
  31. فضایلی۶۱۷
  32. فضایلی ص ۳۵۵
  33. فضایلی ص ۳۵۹
  34. پیدایش و سیر تحول هنر خط
  35. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۸۴
  36. فضایلی ص ۵۷۳–۵۷۵
  37. فضایلی ص ۳۶۵
  38. فضایلی ص ۳۶۴و۳۶۵
  39. فضایلی ص۴۹۵
  40. «جلال‌الدین اعتضادی». وبگاه آفتاب. ۲۲ شهریور ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۲ دی ۱۳۸۹.
  41. اعتصامی، ابوالحسن. اردیبهشت ۱۳۴۷. شرح حال آقای ابوالحسن اعتصامی. اخبار دانشگاه تهران، شماره ۳۸۴، اردیبهشت ۱۳۴۷، ص ۷–۳۴.
  42. Dr. Anjum Rehan. «A Living Islamic Tradition A RELIGION-ORIENTED ART». kahopakistan.com. دریافت‌شده در ۱۸ دی ۱۳۸۹.
  43. فضایلی ص ۳۵۰ و ۳۵۱
  44. فضایلی ص ۳۵۱
  45. بیانی ص ۴۹۰–۴۹۱
  46. فضایلی ص ۴۶۰
  47. فضایلی ص ۵۴۸
  48. بیانی، مهدی ۳۴۱
  49. فضایلی ص ۴۹۲–۴۹۴
  50. فضایلی ص ۴۹۱ و ۴۷۳
  51. فضایلی ص ۴۷۸
  52. HISTORY - MUGHAL EMPIRE - 2
  53. بیانی ص ۶۵۹–۶۶۱
  54. بیانی ص ۶۵۳
  55. منوچهر قدسی - دانشنامه جهان اسلام - باقر تبریزی
  56. فضایلی ص ۳۲۴–۳۲۵
  57. بیانی ص ۶۴۶ به نقل از مناقب هنروران
  58. عباس خانی، روح‌الله. سیر تطور هنر در آذربایجان. انتشارات سروش. چاپ اول سال ۱۳۸۲ ص. ۱۴۰
  59. «زندگی‌نامه مرحوم استاد ابراهیم بخت شکوهی». سایت علمی پژوهشگران جوان ایران. ۲۰۱۱-۱۰-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۴-۰۵.
  60. فضایلی ص۴۹۹
  61. فضایلی ص ۴۸۷
  62. فضایلی ص ۵۹۵
  63. فضایلی ص ۴۹۶
  64. رامپوری، سید احمد ص ۱۶۷
  65. «Abdul Majeed Parveen Raqam». calligraphyislamic.com. دریافت‌شده در ۱۷ دی ۱۳۸۹.
  66. فضایلی ص ۵۵۴
  67. وبگاه آفتاب پیر محمد ثانی
  68. دهخدا، علی اکبر. لغت‌نامه. ذیل صوفی پیرمحمد به نقل از قاموس الاعلام ترکی
  69. «Taj-ud-Din Zarreen Raqam». calligraphyislamic.com. دریافت‌شده در ۱۷ دی ۱۳۸۹.
  70. فضایلی ص ۳۲۴ و ۳۳۴ و ۴۵۸–۴۶۰
  71. بیانی، مهدی ص ۴۵۸–۴۶۰
  72. فضایلی ص ۳۲۳
  73. فضایلی ص ۵۰۳
  74. بیانی، مهدی ص ۱۵۲
  75. شکیباپور
  76. فضایلی ص ۳۲۲
  77. فضایلی ص ۵۲۴ و۵۲۵ و ۳۴۹ و۳۵۰
  78. بیانی، مهدی ص ۶۸۰–۶۸۳
  79. فضایلی ۴۷۸ و ۴۹۶
  80. فضایلی ص ۴۹۱
  81. شکیباپور ص ۵۵
  82. فضایلی ص ۲۴۴ و۳۴۸ و ۳۴۹
  83. پیدایش و سیر تحول هنر خط، ص ۸۱
  84. فضایلی ص ۳۲۳ و ۴۵۵
  85. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۶۹
  86. فضایلی ص۳۶۰
  87. فضایلی ص ۵۵۲
  88. فضایلی ص۵۵۲
  89. «Hakim Sayyid Hamid 'Abbas al-Taqawi al-Bukhari». Library of Congress, African and Middle Eastern Division, Washington, D.C. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۳۰.
  90. «Hakim Sayyid Hamid Selections of Arabic, Persian, and Ottoman Calligraphy: Calligraphers of the Persian Tradition». Library of Congress, African and Middle Eastern Division, Washington, D.C. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۳۰.
  91. فضایلی ص۵۷۵ و ۵۸۷
  92. فضایلی ص ۵۸۷ و ۵۸۸
  93. فضایلی ص ۵۸۶ و۵۹۱
  94. «Malekzadeh, Mojtaba, A biographical sketch of Mirza Gholam Reza Esfahani His life and works». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۰۸.
  95. سهیلا شیرجی
  96. فضایلی ص ۵۷۹–۵۶۰
  97. فضایلی ص و۴۵۶ ۳۲۴
  98. بیانی، مهدی. ص ۱۱۸
  99. یعقوب آژند ص ۲۰
  100. فضایلی ص ۳۵۲
  101. فضایلی ص ۵۳۸
  102. دکتر مهدی بیانی ص ۱٫۱۲۷
  103. بیانی، مهدی. ص ۱۳۰
  104. بیانی، مهدی. ص ۱۳۱
  105. دکتر بیانی ص ۱۳۲
  106. سید احمد رامپوری ص ۷۵
  107. وبگاه آفتاب- میرزا محسن حالتی اردبیلی
  108. فضایلی ص۲۴۴ و ۳۳۵
  109. فضایلی ص۵۵۷
  110. فضایلی ص ۳۲۸
  111. فضایلی ۵۴۷–۵۴۸
  112. دکتر مهدی بیانی ص ۶۵۵
  113. «اصفهان / بناهای مذهبی ـ مسجد رحیم خان». وبگاه حوزه هنری. ۲۰ مهر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۱ آبان ۱۳۹۰.
  114. بیانی مهدی ص ۱۳۲
  115. فضایلی ص ۳۱۷
  116. بیانی ص ۶۷۹
  117. فضایلی ص ۵۳۷–۵۳۸
  118. فضایلی ص ۵۵۶
  119. فضایلی ص ۵۴۰–۵۴۱
  120. فضایلی ص ۵۵۵
  121. رامپوری، سیداحمد ص ۱۶۳
  122. فضایلی ص ۳۵۷
  123. فضایلی ۵۸۰
  124. دکتر مهدی بیانی ص ۱۸۰
  125. شکیباپور ص ۵۴
  126. دکتر مهدی بیانی ص ۱۷۸
  127. فضایلی ص ۴۷۳
  128. مهدی بیانی ص ۲۶۸
  129. فضایلی ص ۵۸۸
  130. بیانی ۳۷۸تا۳۸۰
  131. فضایلی ص ۳۳۴ و ۴۶۰
  132. رامپوری. سیداحمد ص ۱۶۳
  133. بیانی ۴۰۹–۴۱۱
  134. فضایلی ص ۵۸۸ و ۵۸۹
  135. فضایلی ص۵۹۰–۵۹۱
  136. فضایلی ص ۵۵۳
  137. «فراتر از نمایشگاه» برنامه نکوداشت» مجتبی ملک‌زاده». وبگاه موزه هنر امام علی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۱ فروردین ۱۳۹۰.
  138. فضایلی ص۵۳۳–۵۳۶
  139. Dr. Muhammad Iqbal Bhutta. «Katib I Kun Fa Yakun, Haji Din Muhammad Lahori, The Calligrapher». allamaiqbal.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
  140. «Munshi Ram». Library of Congress, African and Middle Eastern Division, Washington, D.C. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۰۹-۳۰.
  141. احترام الدین احمد شاغل عثمانی ص ۱۳۱
  142. بازیل گری
  143. بیانی ۲۰۷ و ۲۰۸
  144. حمیدرضا قلیچ‌خانی. «معرفی نسخه قدیمی و نفیس دیوان حافظ». پایگاه اطلاع‌رسانی خوشنویسی ایران. دریافت‌شده در ۵ بهمن ۱۳۸۹.
  145. وبگاه آفتاب
  146. کریم‌زاده تبریزی
  147. [www. aftab. ir/articles/view/art_culture/arts/c5c1187624725p1. php/آشنایی-با-انجمن-خوشنویسان-پاکستان «آشنایی با انجمن خوشنویسان پاکستان»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). وبگاه آفتاب. دریافت‌شده در ۱۷ دی ۱۳۸۹.
  148. فضایلی ص ۳۷۱
  149. دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶
  150. فضایلی۶۱۸
  151. دکتر بیانی ص۱۰۷۷ و ۱۰۸۸
  152. فضایلی ص ۵۸۹
  153. بیانی ص ۲۲۹–۲۳۰
  154. بیانی ص ۹۳۱
  155. احترام الدین احمد شاغل عثمانی ص ۱۳۹
  156. سید احمد رامپوری ۱۲۸
  157. فضایلی ص ۴۷۰ و ۴۶۰
  158. فضایلی ص ۵۳۹
  159. فضایلی ص۴۹۷
  160. فضایلی ص ۴۰۶ و ۴۰۷
  161. فضایلی ۵۷۲–۵۷۳
  162. دکتر مهدی بیانی
  163. فضایلی ۶۲۴
  164. فضایلی ۵۵۰–۵۵۱
  165. فضایلی ص ۶۳۱
  166. فضایلی 318
  167. فضایلی ص ۳۶۰
  168. «حسن شاملو». فرهنگ دهخدا به نقل از از الذریعة ج ۹ ص ۲۴۳.
  169. فضایلی ص ۶۱۳
  170. دکتر مهدی بیانی ص ۱۰۸۶
  171. حوریه سعیدی (۱۸ اسفند ۱۳۸۸). «زنان خوشنویس (کاتبان وحی)». روزنامه عصر مردم ص ۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۸۹.
  172. دکتر بیانی ص ۲۸۸
  173. دکتر بیانی ص ۲۸۸ و ۲۸۹
  174. بیانی مهدی. ص ۲۸۹
  175. بیانی مهدی. ص ۲۸۹–۲۹۰
  176. بیانی مهدی. ص ۲۹۰–۲۹۱
  177. فضایلی ۵۹۳
  178. بیانی ۷۵۲
  179. مهدی بیانی ص ۷۵۳
  180. محمد حسین باقری. «تاریخچه خوشنویسی در پاکستان». خانه فرهنگ جمهوری اسلامی در راولپندی. دریافت‌شده در ۱۷ دی ۱۳۸۹.
  181. فضایلی ۳۰۸
  182. «میرزا حسن شیبانی کاشانی خطاط معاصر». هنر و مردم. دوره۱۰، ش۱۱۸ (مرداد۵۱): ۱۹–۲۱،
  183. فضایلی ص۵۰۰
  184. فضایلی ص ۵۶۱ و ۵۷۰
  185. فضایلی ص ۵۶۴
  186. فضایلی ص ۵۶۸–۵۶۹
  187. فضایلی ص ۵۶۶
  188. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی-امانت خان
  189. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۸
  190. فضایلی ص ۵۶۷
  191. فضایلی ص۲۴۴
  192. فضایلی ص ۵۷۰
  193. فضایلی ص ۵۶۵–۵۶۶
  194. فضایلی ص۵۶۹–۵۷۰
  195. بیانی ص ۳۳۳
  196. فهرست عالمان طالقان
  197. فضایلی ص ۳۷۰
  198. بیانی، مهدی ص ۳۵۰–۳۵۲
  199. فضایلی ص ۳۲۶
  200. فضایلی ص ۲۰۹–۲۱۰ و ۲۲۸–۲۲۹
  201. دکتر مهدی بیانی ص ۳۳۷
  202. بیانی، مهدی ص ۳۲۶
  203. «احمدمیرک صالحی خراسانی». وبگاه آفتاب. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۹.
  204. بیانی، مهدی ص ۳۲۶ و ۳۲۷
  205. «محمدمیرک صالحی خراسانی». وبگاه آفتاب. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۹.
  206. فضایلی ص ۳۴۸ و ۳۴۷
  207. قدسی، منوچهر. صحیفی شیرازی خوشنویس هنرمند عهد صفویه. هنر و مردم سال ۱۳۵۱ شماره ۱۱۴ ص ۳۵–۳۸
  208. بیانی، مهدی ص ۳۲۷
  209. فضایلی ص ۶۲۹
  210. فضایلی ص ۳۱۸ و ۳۲۱
  211. فضایلی ص ۳۱۹و۳۲۰
  212. فضایلی ص ۵۷۵
  213. سایت آفتاب
  214. دکتر بیانی ص ۳۴۱
  215. فضایلی ص ۴۹۷–۵۰۰
  216. «حافظیه». کیهان فرهنگی سال پنجم شماره ۸ ص ۳–۷. آبان ۱۳۶۷. دریافت‌شده در ۱۲ دی ۱۳۸۹.
  217. فضایلی ص ۳۰۸
  218. اطلاعات عمومی اشراقی - شکیباپور ص ۵۳
  219. فضایلی ص ۶۱۹
  220. بیانی ۳۵۴–۳۵۵
  221. دکتر مهدی بیانی ص ۴۲۳و۴۲۴
  222. بازیل گری ص۱۱۹
  223. بیانی ص ۴۲۴ تا ۴۲۶
  224. بیانی ص ۹۱۳ تا ۹۱۵
  225. «نمایشگاه خوشنویسی فاتح عزت‌پور در سنندج برپا می‌شود». خبرگزاری آریا. دریافت‌شده در ۲۵ دی ۱۳۸۹.
  226. دکتر بیانی ص ۶۹۷
  227. بصیراحمد حسین‌زاده (۲۷ اسفند ۱۳۸۶). «پانزدهمین سال درگذشت کتیبه نگار حرم رضوی». وبگاه فارسی بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۵ دی ۱۳۸۹.
  228. رامپوری، سیداحمد ص ۲۳۴
  229. فضایلی ص ۶۲۴
  230. بازیل گری ص ۱۲۵
  231. دکتر مهدی بیانی ص ۵۴۵ و ۵۴۶
  232. رامپوری، سید احمد ص ۲۰۰
  233. فضایلی ص ۵۵۴–۵۵۵
  234. دانشنامه بزرگ جهان اسلام، رقیه میر ابوالقاسمی، ثلث
  235. فضایلی ص۵۵۶
  236. Dr. Anjum Rehan. «A Living Islamic Tradition A RELIGION-ORIENTED ART». kahopakistan.com. دریافت‌شده در ۱۹ دی ۱۳۸۹.
  237. رامپوری، سید احمد ص ۱۸۲
  238. فضایلی ص ۴۰۳
  239. ابراهیم اوا، ص۶۴
  240. «فایض اردبیلی، حیدرعلی». وبگاه راسخون. دریافت‌شده در ۱۸ دی ۱۳۸۹.
  241. دولت‌آبادی، عزیز. سخنوران آذربایجان. چاپ اول، انتشارات ستوده، ۱۳۷۷
  242. راهجیری، علی ص ۲۰۶و۲۰۷
  243. فضایلی ص ۶۲۸–۶۲۹
  244. فضایلی ص ۳۷۱و۳۷۲
  245. رام‍پوری، سید احمد ص ۴۱
  246. شاغل عثمانی، احترام‌الدین ص ۱۰۴–۱۰۵
  247. فضایلی ص ۴۸۲
  248. فضایلی ص ۴۶۱ و ۴۶۲
  249. بیانی ص ۲۳۶–۲۴۱
  250. فضایلی ص ۵۹۴–۵۹۵
  251. فضایلی ص ۳۵۷ و ۳۵۸
  252. فضایلی ص ۳۳۲
  253. فضایلی ص ۳۵۲و ۳۵۳
  254. A SAFAVID CALLIGRAPHY PANEL, IRAN, SIGNED AND DATED 1115AH/1704AD | Indian & Southeast Asian Art Auction | Books & Manuscripts, Iran | Christie's
  255. فضایلی۶۱۵
  256. فضایلی ص ۵۹۷
  257. فضایلی ص ۵۸۵
  258. پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت فناوری اطلاعات رسا(وب سایت پژوهشی و تحقیقاتی کاوشگر استان خراسان شمالی) بازیابی در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۲
  259. فضایلی ص ۴۹۹
  260. فضایلی ص ۵۲۲
  261. مرقع رنگین ج ۱
  262. فضایلی ص ۳۱۶–۳۱۷
  263. شکیباپور ص ۵۲
  264. بیانی ص ۶۷۳
  265. فضایلی ص ۳۳۴ و ۴۶۱ و ۲۴۳
  266. فضایلی ۶۱۴ و ۶۱۵
  267. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۴۴
  268. فضایلی ص ۳۴۶
  269. رامپوری، سید احمد ص ۲۰۱
  270. شاغل عثمانی، احترام‌الدین احمد ص ۱۸۰
  271. رامپوری، سیداحمد ص ۲۰۰ و ۲۰۱
  272. فضایلی ۵۹۱–۵۹۳
  273. فضایلی ۵۵۱–۵۵۲
  274. فضایلی ۵۰۲
  275. فضایلی ص۶۲۵
  276. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۳
  277. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۴
  278. فضایلی ص۵۳۶
  279. دکتر مهدی بیانی ص ۴۱۳
  280. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۵
  281. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۶
  282. فضایلی ص۵۳۳
  283. دکتر مهدی بیانی ص ۸۲۷–۸۲۹
  284. فضایلی ص ۵۰۸–۵۰۹
  285. وبگاه آفتاب - محمدقاسم لاهیجی حائری
  286. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۶–۵۹۷
  287. وبگاه آثار هنرمندان ایران بایگانی‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine رضا مافی
  288. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۴۳ و ۱۴۹
  289. دکتر مهدی بیانی ص ۵۹۸–۶۰۹
  290. دکتر مهدی بیانی ص ۶۱۰
  291. فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز) ← محصص، سرور، تهران: نشر قطره، ص. ۷۳۲، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
  292. دکتر مهدی بیانی ص ۶۱۱
  293. فضایلی ۴۷۸ و۴۸۲ تا۴۸۴
  294. دکتر مهدی بیانی ص ۶۱۱–۶۱۶
  295. «کاتب السلطان». لغت‌نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۹ دی ۱۳۸۹.
  296. بازیل گری ص۱۲۵
  297. رامپوری، سید احمد ص ۲۱۱
  298. مهدی بیانی ۶۱۶–۶۱۷
  299. مناقب هنروران
  300. بیانی ص ۶۲۶
  301. فضایلی ص ۳۶۱
  302. مهدی بیانی ص ۶۷۰
  303. Rhythm & Verses, Masterpieces of Persian Calligraphy
  304. فضایلی ص ۵۴۹
  305. دکتر مهدی بیانی ص ۱۹۵
  306. فضایلی ص۳۲۵
  307. فضایلی ص ۵۷۵ و ۵۸۶
  308. «غلام‌رضا مشعشعی». حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. دریافت‌شده در ۸ دی ۱۳۸۹.
  309. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۴۰
  310. فضایلی ۴۷۸ و ۴۸۲
  311. دکتر مهدی بیانی ص ۲۲–۲۴
  312. فضایلی ۴۸۶
  314. بازیل گری ص ۱۳۴
  315. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص۸۰
  316. میرافضلی، سیدعلی. «بیانی کرمانی». دانشنامه بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۸۹.
  317. وبگاه آفتاب
  318. فضایلی ص ۵۴۰
  319. فضایلی ص ۶۶۹
  320. فضایلی ص ۳۷۰ و ۵۹۹–۶۰۰
  321. فضایلی ص ۴۰۷
  322. فضایلی ص ۴۰۸ و ۴۰۹
  323. فضایلی ص ۵۹۹
  324. فضایلی ص ۵۹۸–۵۹۹
  325. فضایلی ص۵۹۶
  326. «سایت آستان قدس رضوی». ۸ فروردین ۱۳۹۸.
  327. فضایلی ۵۲۲–۵۳۳
  328. بیانی ص ۵۱۸–۵۳۸
  329. دکتر بیانی ص ۵۳۸
  330. دکتر مهدی بیانی ص ۹۳۷
  331. فضایلی ۳۶۸
  332. فضایلی ۳۶۳
  333. «بی‌همتای عالم خوشنویسی». همشهری آن لاین. ۲۰ دی ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۷ دی ۱۳۸۹.
  334. فضایلی ص۶۲۲–۶۲۳
  335. فضایلی ص۵۸۰
  336. فضایلی ۳۴۶و ۳۴۷
  337. فضایلی ص ۶۳۲
  338. رامپوری، سیداحمد ص ۸۳
  339. شاغل عثمانی، احترام‌الدین احمد ص ۲۰۴–۲۰۶
  340. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۳۷
  341. فضایلی ص۵۷۰–۵۷۱
  342. دکتر مهدی بیانی ص ۳۴۳–۳۴۸
  343. بازیل گری ص ۱۲۵ و ۱۲۹
  344. فضایلی ۳۵۳–۳۵۵
  345. تاریخ مختصر خط و سیر خوشنویسی در ایران، راهجیری ، علی ، ۱۳۴۵ ، چاپ مشعل آزادی
  346. فضایلی ص۴۱۰
  347. لغت‌نامه دهخدا
  348. علی اشرف والی هنرمند استاد کیهان فرهنگی، اردیبهشت ۱۳۶۶، شماره ۳۸
  349. فضایلی ص۵۴۴
  350. فضایلی ص ۵۶۲–۵۶۴ و ۳۵۶
  351. «اویس وفسی». وب گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۸۹.
  352. پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۶۲۲
  353. کیهان فرهنگی - اردیبهشت ۱۳۶۵ - شماره ۲۶ ص ۳
  354. فضایلی ۶۱۴–۶۱۵
  355. فضایلی ۵۴۹
  356. یادی از استاد میرزا حسن هریسی (۱۳۶۲–۱۲۸۲) عمری در گستره خوشنویسی، مجله هنر، زمستان ۱۳۶۳، شماره ۷ ص ۱۴۰تا ۱۴۷
  357. فضایلی ص۳۷۳ تا ۴۷۸
  358. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۴
  359. فضایلی ص۴۷۳
  360. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۴ و ۹۶۵
  361. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۵ و ۹۶۶
  362. فضایلی ۴۷۸ و ۵۱۴
  363. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۶ و ۹۶۷
  364. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۷
  365. فضایلی ص ۳۱۳–۳۱۶
  366. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۸
  367. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۸ و ۹۶۹
  368. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۹ به نقل از هدایت‌الله سپهر
  369. «یحیی دیلمی». لغت‌نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۱۱ دی ۱۳۸۹.
  370. دکتر مهدی بیانی ص ۹۶۹ به نقل از محمدصالح اصفهانی
  371. ماهنامه گلستان قرآن، اسفند ۱۳۸۰، شماره ۱۱۲ ص ۱۴ و ۱۵
  372. فضایلی ص ۴۸۶ و ۴۹۱
  373. فضایلی ص ۶۲۸
  374. «یوسف‌علی سبز مشهدی». وب گاه آفتاب. دریافت‌شده در ۲۵ دی ۱۳۸۹.

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.