سد کرخه

• تأمین و تنظیم آب جهت آبیاری ۳۲۰ هزار هکتار از اراضی پایین دست، دشت‌های پای پل (اوان - ارایض - دوسالق و باغه) و همچنین دشت‌های حمیدیه و قدس واقع در شمال غربی و غرب استان خوزستان، دشت آزادگان، دشت عباس، فکه و عین خوش واقع در جنوب غربی استان ایلام
• تولید انرژی برقابی به میزان ۹۳۴ گیگا وات ساعت در سال
• کنترل سیل‌های مخرب رودخانه و جلوگیری از خسارات ناشی از آن
• به عنوان سلاح راهبردی برای جمهوری اسلامی ایران

• مطالعات مرحلهٔ شناخت توسعهٔ آبیاری حوضهٔ بالادست رودخانهٔ کرخه در سال ۱۳۴۵؛
• مطالعات تکمیلی دو شرکت ایرانی و ایتالیائی در سال ۱۳۴۷؛
• مطالعات امکان یابی سد مخزنی کرخه توسط مهندسین مشاور عمران و منابع آب ایران در سال ۱۳۵۸؛
• پس از پیروزی انقلاب اسلامی مطالعاتی توسط جهاد سازندگی انجام شد؛ و
• مطالعات تکمیلی مرحلهٔ اول سد کرخه توسط شرکت مهاب قدس در سال ۱۳۶۷.[8]

طبق برآورد اولیهٔ هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۴٬۹۰۰ میلیارد ریال بوده که از طریق منابع عمومی، تسهیلات خارجی (فاینانس، وام و ...)، سایر منابع (منابع داخلی، تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و ...) تأمین گردیده است. نسبت فایده به هزینه (B/C) برابر ۱/۳ و نرخ بازگشت داخلی آن ۸٫۱ درصد می‌باشد. منافع حاصل از تولید برق متعلق به این طرح طی برآورد اولیه، درآمد سالانه بالغ بر ۵۹۹ میلیارد ریال (بر حسب هر کیلووات ساعت ۶۴۲ ریال) بوده و درآمد حاصل از فروش برق از زمان بهره‌برداری تاکنون برابر ۲٬۴۰۱ میلیارد ریال می‌باشد. در بخش منافع حاصل از مهار سیلاب، این سد پس از آبگیری توانسته‌است بیش از ۴۰ سیلاب مخرب را مهار نماید.[7]

• بزرگ‌ترین سد تاریخ ایران از لحاظ حجم بدنه و طول سد؛
• دارای بزرگ‌ترین دریاچهٔ مصنوعی کشور؛ و
• تأمین و تنظیم آب جهت آبیاری ۳۴۰ هزار هکتار از اراضی پایین دست.[7]

سد مخزنی و نیروگاه برق‌آبی کرخه در فاصلهٔ ۲۲ کیلومتری شمال غرب اندیمشک در استان خوزستان (در جنوب غربی ایران) احداث گردیده است. این پروژهٔ بزرگ در ۴۸ درجه و ۷/۸ دقیقه طول شرقی و نیز ۳۲ درجه و ۲۹/۶ دقیقه شمال در منطقهٔ کرخه واقع شده‌است. رودخانهٔ کرخه در بالادست محور سد ۹۰ درجه تغییر جهت داده و در نتیجه دریاچه سد در سمت راست محور سد واقع گردیده‌است.

سد مخزنی کرخه در حاشیهٔ جنوب غربی بخش چین‌خوردهٔ رشته‌کوه‌های زاگرس قرار گرفته‌است. تپه و بلندی‌های منطقه از کنگلومرای سازند بختیاری و رسوبات نرم سازند آغاجاری تشکیل شده‌است بخش عمدهٔ بالادست و ناحیهٔ مخزن از سازند آغاجاری تشکیل یافته که از تناوب لایه‌های ماسه‌سنگ و گل‌سنگ تشکیل شده‌است و به سمت بالا دارای لایه‌های میکرو کنگلومرایی است. قسمت بالایی این سازند را بخش لهبری تشکیل می‌دهد که تناوبی از ماسه‌سنگ و گل‌سنگ می‌باشد و وضعیت مناسبی را برای ایجاد سفره‌های تحت فشار، پدیدآورده‌است. بخش پایین دست دریاچه تا محور سد را کنگلومرای بختیاری با سیمان ضعیف تشکیل می‌دهد. کنگلومرای بختیاری به دو واحد سنگی BK1 و BK2 تقسیم شده‌است که توسط یک لایه گل‌سنگی از هم جدا شده‌اند. واحد BK1 بخش پایین سازند بختیاری را تشکیل می‌دهد و افزون بر لایه‌های گل‌سنگی دارای عدسی‌های ماسه‌سنگی نیز می‌باشد. واحد BK2، بخش بالایی سازند بختیاری را بوجود می‌آورد که متشکل از کنگلومرای یکپارچه با عدسی‌های ماسه‌سنگی و گل‌سنگی است.

ناحیهٔ مورد مطالعه در پلتفرم عربی واقع است. ساختگاه سد و دریاچهٔ آن در قسمت شمال فروافتادگی دالپری قراردارد. شیب لایه‌ها ۱۲–۷ درجه در منتهی‌الیه دریاچه و ۴–۳ درجه در نزدیکی ساختگاه می‌باشد. نظر به اینکه شیب لایه‌بندی‌ها کم و ناپیوستگی‌ها نیز نادر می‌باشند، زمین‌لغزه‌ای در حاشیهٔ دریاچهٔ آتی مشاهده نشده‌است. ریزش در شیروانی‌های کنگلومرایی دریاچه محتمل است ولی روند آن آهسته و مداوم پیش‌بینی شده و ایمنی سازه‌های هیدرولیکی را به مخاطره نخواهد انداخت.

• حجم مخزن در تراز بهره‌برداری۲۲۰ متر: ۵۳۴۶/۸ میلیون مترمکعب (قبل از رسوبگذاری)
• حجم مخزن در حداقل تراز بهره‌برداری (تراز ۱۶۰ متر): ۴۳۰ میلیون مترمکعب
• حجم مفید مخزن: ۳۹۰۳/۸۱ میلیون مترمکعب (بعد از رسوب گذاری)
• حجم غیر مفید مخزن: ۱۴۴۳ میلیون مترمکعب
• تراز آب در هنگام وقوع سیل حداکثر: ۲۳۰/۹ متر
• مساحت دریاچه در تراز بهره‌برداری ۲۲۰ متر: ۱۶۲/۴۷کیلومتر مربع
• طول دریاچه در تراز بهره‌برداری ۲۲۰ متر: حدود ۶۰ کیلومتر

سایت سد و نیروگاه کرخه

دانشنامه رشد - بخش کرخه