سد خداآفرین

سد خداآفرین بر روی رودخانهٔ ارس در مرز ایران و جمهوری آذربایجان در فاصلهٔ ۱۹۶ کیلومتری پایین‌دست سد ارس و سد مارازاد و در محدودهٔ شهرستان خداآفرین استان آذربایجان شرقی در ۲۴۰ کیلومتری شمال‌شرقی شهر تبریز میان پل خداآفرین و روستای ساریجالو قرار دارد.

سد خداآفرین
موقعیت سد خداآفرین در ایران
نام رسمی	سد خداآفرین
کشور	ایران و جمهوری آذربایجان
محل	شهرستان کلیبر
مختصات	۳۹°۹′۳۵″ شمالی ۴۶°۵۶′۰۵″ شرقی
آغاز ساخت	۱۳۷۹
گشایش	۱۳۸۷
سد و سرریزها
گونه سد	خاکی با هستهٔ رسی
بر روی رود	رودخانه ارس
ارتفاع از پی	۶۴ متر
طول تاج	۴۰۰ متر
گونه سرریز	آزاد بدون دریچه
ظرفیت سرریز	۳٬۴۰۰ مترمکعب در ثانیه
مخزن
حجم کل مخزن	۱٫۶ میلیارد مترمکعب
حوضه آبریز	۳۰ هزار هکتار
سد پایین‌دست و سرریزها
گونه سد	خاکی با هستهٔ رسی
این سد در پایین دست سد ارس قرار دارد.

این سد به‌طور مشترک توسط ایران و جمهوری آذربایجان ساخته شده‌است. این سد از نوع سنگ ریزه‌ای با هستهٔ رستی می‌باشد که ارتفاع آن ۶۱ متر و طول تاج آن ۳۹۰ متر می‌باشد. حجم مخزن آن نیز ۱٬۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب می‌باشد.[1]

مطالعهٔ سد خداآفرین در سال ۱۳۵۲ توسط دولت وقت آغاز شد. اما با توجه به وقوع انقلاب در ایران و جنگ ایران و عراق، این پروژه در مراحل ابتدایی متوقف شد. در سال ۱۳۷۹ عملیات ساخت این سد دوباره آغاز و در پانزدهم آذر سال ۱۳۸۷ آبگیری سد آغاز شد.

هدف از احداث این سد مخزنی، ذخیره‌سازی آب و کنترل سیلاب‌های رودخانهٔ ارس به منظور آبیاری ۸۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی پایین‌دست سد و نیز تولید برق‌آبی بوده‌است.

این سد شامل چهار توربین کاپلان (هر طرف دو عدد) جمعاً به قدرت ۲۰۰ مگاوات (هر کدام ۵۰ مگاوات) است که با سرعت ۱۶۶٫۶۷ دور در دقیقه دوران می‌کند. ظرفیت تولید نیروگاه طرف ایران ۱۰۰ مگاوات است.

این سد افزون‌بر جلوگیری از خروج سالانه یک میلیارد مترمکعب آب از کشور توان تولید انرژی برق سالیانه معادل ۵۵۰ گیگاوات ساعت (سهم هر طرف ۲۷۵ گیگاوات ساعت) را دارد.[1][2]