زبان‌های کاسپین

زبان‌های کاسپین جزو دسته زبان‌های ایرانی شمال‌غربی‌اند، که در شمال ایران و جنوب شرق جمهوری آذربایجان بدانان تکلم می‌شود و به چهار گروه کلی تاتی،گیلکی، طبری (مازندرانی) و تالشی تقسیم شده‌اند. هنوز هیچ‌یک از این زبان‌ها زبان رسمی نیستند. باید توجه کرد که نه تنها بین گیلکی و مازندرانی تفاوت‌های زیادی وجود دارد بلکه هر یک از این دو گونه زبانی دارای لهجه‌های فراوانند.[3]

کاسپین
پراکنش:کرانه جنوبی دریای خزر
تبار:هندواروپایی
زیرگروه‌ها:
گلاتولوگcasp1236[2]
نقشهٔ مناطق دارای زبان‌های شمالی در دهستان‌های ایران، کشیده شده با استفاده از اطلاعات جهاد سازندگی و دیگر منابع در سال ۱۹۸۶ میلادی

تاتی که در شمال غرب ایران به کار می‌رود و قزوین را شامل می‌شود، و نیز سمنانی زبان شهر سمنان و استان های زیادی و در کشور جمهوری آذربایجان،، ارمنستان و داغستان جز این خانواده هستند.[4][5]

زبان‌ها، گویش‌ها یا لهجه‌هایی که امروزه در کناره دریای مازندران به کار می‌روند علاوه بر سه گونه اصلی به نام‌های مازندرانی (تبری) و تاتی و گیلکی، انواع زیر را شامل می‌شوند: تالشی، گالشی و دیلمی. گونه اخیر لهجه ایی از گیلکی است که امروزه در کوهستان‌ها به کار می‌رود.[6]

اقوام ساکن در منطقه ایی که امروزه به نام گیلان و مازندران معروف است و در جنوب دریای مازندران قرار گرفته در طول تاریخ به نام‌های مختلفی نامیده شده‌اند، این نام‌ها عبارتند از: کادوس (کادوش)، تپور، آمارد (مارد)، گیل، دیلم، کاس، کاس سی، کاس پی، هیرکانی، گل (جل)، گادوزی، تات، گالش، تالشی، گیلک، مازندرانی، طبری، طبرستانی و جز آن.[7]

همچنین زبان زازاها که از منطقه کرانه جنوبی دریای خزر به ترکیه امروزی مهاجرت کرده اند، همچنان مرزهای همگویی متعددی را با زبان های جنوب دریای خزر حفظ کرده اند و جایگاه این زبان ها در گروه گویش های کاسپین ایرانی شمال غربی روشن است. [8]

پانویس
  1. http://www.iranicaonline.org/articles/dimli
  2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Caspian". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  3. ایران کلباسی، گویش کلاردشت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۶ ص. شانزده
  4. Dalby، Andrew (۲۰۰۴). Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages. Columbia University Press. ص. ۲۲۶.
  5. Habib Borjian. "Māzandarān: Language and People (The State of Research)." Iran & the Caucasus 8, no. 2 (2004): 289-328. Accessed June 19, 2020. www.jstor.org/stable/4030997.
  6. ایران کلباسی، گویش کلاردشت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۶ ص. بیست و دو
  7. ایران کلباسی، گویش کلاردشت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۶ ص. نوزده
  8. http://www.iranicaonline.org/articles/dimli
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.