جنگ قلعه گراش
جنگ قلعهٔ گراش یا نبرد قلعه نبردی است که در تاریخ ۱۰ آذرماه سال ۱۳۰۸ هجری شمسی، مابین نیروهای حکومتی رضاشاه پهلوی به فرماندهی سرلشکر حبیب‌الله شیبانی و خوانین گراش به فرماندهی زادان‌خان گراشی شروع شده و پیامدها و نتایج آن تا ۶ تیرماه ۱۳۰۹ هجری شمسی ادامه داشت.[1]
| جنگ قلعه گراش | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی ازمبارزه با قیام‌های پراکنده اقوام در پایان دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی | |||||||||
| |||||||||
| طرفهای درگیر | |||||||||
| خوانین گراش | حکومت مرکزی (رضاشاه) | ||||||||
| فرماندهان | |||||||||
| زادان‌خان گراشی | رضاشاه سرلشکر حبیب‌الله شیبانی حسنقلیخان بیگلربیگی سرهنگ سیداحمد جان‌پولاد | ||||||||
| توان | |||||||||
| ۱ عراده توپ سرپر و ۸۰ تیرانداز | ۲ عراده توپ صحرایی و ۱ هنگ نیروی پیاده | ||||||||
| تلفات | |||||||||
| نامعلوم | ۲۰ نفر مقتول و مجروح | ||||||||
پیش‌زمینه
در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، قضیه جعل چک حاج‌محمدحسین لاری معروف به حاج حسین کمپانی تاجر معروف لار برملا می‌شود و پس از تحقیقات، جاعل آن فردی گراشی به‌نام علی‌شاه معرفی می‌گردد. حاج‌حسین کمپانی شکایت خود را به نزد قوام حاکم فارس برده، قوام نیز حکم دستگیری وی و حسنقلیخان حاکم گراش را صادر می‌کند. در نهایت مشخص می‌شود مبلغ ۳۰ هزار تومان چک جعل شده‌است و جاعل آن یعنی علی‌شاه به حبس محکوم می‌شود. پس از این وقایع، زادان‌خان گراشی احساس خطر کرده و در قلعه گراش متحصن می‌شود. این اقدام زادان‌خان از سوی دیگر مقامات محلی دستاویز شده و با خطرناک تلقی کردن آن، حاکم منصوب رضاشاه در شیراز را تحریک به لشگرکشی به گراش می‌کنند.
درگیری
در آذرماه ۱۳۰۸ اردوی نظامی از شیراز به لار رسیده و موقعیت قلعه گراش را برای خلع سلاح بررسی می‌نماید. از طرفی زادان‌خان نیز نامه‌ای می‌نویسد و در آن ذکر می‌کند که وی متمرد و یاغی نبوده و قصد درگیری ندارد. هرچند این نامه به مقصد نمی‌رسد.
در قلعه گراش زادان‌خان با ۸۰ نفر تفنگچی موضع گرفته و مقدار زیادی نیز مهمات و خواربار درون قلعه جمع‌آوری کرده بوده‌است که برای هرگونه محاصره آمادگی داشته باشد. در روز اول نبرد، نیروهای دولتی به قلعه گراش حمله می‌کنند اما موفق به فتح قلعه نشده و با دادن ۲۰ نفر مقتول و مجروح عقب‌نشینی می‌کنند. زمانی که این اوضاع به فرماندهی کل نیروهای جنوب در شیراز اطلاع داده می‌شود، سرلشکر حبیب‌الله شیبانی با دو عراده توپ صحرایی خود را به گراش رسانده و طی یک سلسله درگیری و شلیک متعدد توپ، موفق به فتح قلعه می‌شود.[2]
پس از سقوط قلعه، زادان‌خان از پشت قلعه فرار می‌کند اما عده‌ای از خانواده او اسیر می‌شوند که برادر زادان‌خان پس از محاکمه در لار اعدام می‌شود.[3]
پیامد
این جنگ باعث برافتادن سلسه حکامی می‌شود که سال‌ها به صورت نیمه‌خودمختار بر نواحی جنوب فارس و هرمزگان حکومت می‌کردند.[3]
منابع
- صلاحی، عبدالعلی (۱۳۹۵). جامعه‌شناسی گراش. گراش: اناالحق. شابک ۹۷۸۶۰۰۹۰۳۳۵۷۷.
- جان‌پولاد، سیداحمد (۱۳۸۵). سرگذشت یک افسر ایرانی. تهران: نشر پردیس و شیرازه. صص. ۷۰–۷۱.
- «روزنامهٔ شفق سرخ». علی دشتی. ۱۹ مرداد ۱۳۰۹.
| سیاستها و منش |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| رویدادها |
| ||||
| جنگها | |||||
| زندگی شخصی |
| ||||
| اقدامات و بنیانگذاریها |
| ||||
| در دید دیگران |
| ||||
| وابسته |
| ||||