تاریخ سری سلطان در آبسکون

تاریخِ سِرّیِ سلطان در آبسکون فیلمنامه‌ای از بهرام بیضایی دربارهٔ حملهٔ مغول به ایران و فرار سلطان محمد خوارزمشاه به جزیرهٔ آبسکون در دریای خزر است که در سال ۱۳۶۳ نوشته شد.[1]

تاریخِ سِرّیِ سلطان در آبسکون
نویسنده(ها)بهرام بیضایی
کشورتهران
زبانفارسی
ناشرانتشارات عکس معاصر
انتشارات روشنگران و مطالعات زنان
تاریخ نشر
۱۳۶۵
شابکشابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۵۵۱۲-۶۱-۱
کتابخانه ملی ایران۵۱۰۸۰۹
از سلسله مقالات دربارهٔ
فهرست‌های کارها
دیـگر
  • گروه لیسار

داستان آن از این قرار است که دادگاهی در جزیرهٔ آبسکون برگزار می‌شود که ارواح مردگان شاکی و قاضی هستند و سلطان محمد خوارزمشاه در جایگاه متّهم است، و در این دادگاه فجایع حکومت سلطان آشکار می‌شود.[2] در واقع سلطان با تجسم اعمال خود «در هیئت جذامیان لنگ و کور یا آدم‌های زخم‌خورده و خونین» مواجه می‌شود و وقتی ملازمانش او را ترک می‌کنند، امیر قُتلق، تنها یار وفادارش، را از روی توهم می‌کشد و در نهایت خود به مرگ محکوم می‌شود.[3]

این اثر در کنار مرگ یزدگرد و دیباچه‌ی نوین شاهنامه یکی از سه اثر بیضایی است که از شخصیت‌های تاریخی بهره می‌برد هرچند به تاریخ نمی‌پردازد. به گفتهٔ بیضایی «کسی در آبسکون نبوده که تاریخ سلطان محمد خوارزمشاه در انزوا را بنویسد!»[4] به نوشته زوبین زند، این اثر از لحاظ ساختار و پرداخت به مرگ یزدگرد شبیه است.[5]

محمود صباحی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، در یک تاریخ درام و یک درام تاریخی این فیلمنامه را با نمایشنامهٔ تیمور ملک اثر ساتم الغ‌زاده تطبیق داده‌است.[1]

اجرا

این فیلمنامه فیلم نشده است.[1] سالِ ۱۳۷۴ ساختنِ این فیلمنامه به کارگردانی بیضایی مطرح شد و اجازهٔ دولتی گرفت، ولی به سرانجام نرسید.[6] فیلم کردن این فیلمنامه مستلزم امکانات و هزینه‌های فراوانی بود که فراهم نشد.[5] در سال ۱۳۸۵، نمایشی از آن به کارگردانی بهنام علی‌بخشی در تالار علامه رفیعی قزوین به روی صحنه رفت.[7]

به گفتهٔ حسین محجوب، طرح این اثر کار او بوده و پیش از آنکه پیشنهاد نگارشش را برای «ارتقای نوشته» به بیضایی بدهد، از تلویزیون مجوز گرفته و تصویب شده بود. با این همه، چون از نگارش بیضایی خوشش نیامده آن را فیلم نکرده‌است. حسین محجوب می‌خواسته «تنهایی محمد خوارزمشاه را در روزهای آخر زندگی‌اش» نشان دهد و روی «دنیای درونی او در روزهای آخر عمرش» تأکید داشته‌است. بعداً حقوق اثر به واروژ کریم‌مسیحی منتقل شده ولی در نهایت فیلم نشده‌است.[8]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. ««تاریخ سری سلطان در آبسکون» به چهارمین چاپ خود رسید». ایبنا. ۱۹ آذر ۱۳۹۲.
  2. گلشنی صدق، نصراله؛ زهره‌وند، سعید؛ مرادخانی، صفیه؛ خسروی شکیب، محمد (دی ۱۳۹۹). «تحلیل سطح فکری فیلمنامه‌های تاریخی بهرام بیضایی بر پایهٔ سبک‌شناسی تکوینی». بهار ادب. ۱۳ (۱۰): ۱۹۱–۲۰۹.
  3. حسینی، مریم؛ وهابی دریاکناری، رقیه (بهار و تابستان ۱۳۹۶). «بازنمود موضوع و شگردهای ادبی در آثار بهرام بیضایی». ادب فارسی. ۷ (۱): ۱۹–۳۸. doi:10.22059/JPL.2017.207087.629.
  4. «بهرام بیضایی: من فرار کرده‌ام/ جای آل‌احمد خالی است». تاریخ ایرانی. ۳ دی ۱۳۹۲.
  5. زوبین زند (۹ اردیبهشت ۱۳۸۶). «مروری کوتاه بر فیلم‌های ساخته نشده بهرام بیضایی / حقایق دربارهٔ فرمان پسر فرمان». روزنامه اعتماد.
  6. −، «بیضایی؛ «تاریخ سری سلطان در آبسکون» یا «سگ‌کشی»؟»، ۱۱.
  7. «"تاریخ سری سلطان در آبسکون" در قزوین». خبرگزاری مهر. ۲۳ فروردین ۱۳۸۵.
  8. مریم جعفری حصارلو (۲۰ مهر ۱۳۹۳). «نقش‌هایم روی مرز خیال و واقعیت هستند». روزنامه ایران.

منابع
  • − (۱۳۷۴). «بیضایی؛ «تاریخ سری سلطان در آبسکون» یا «سگ‌کشی»؟». فیلم (۱۷۶): ۱۱.
  • صباحی، محمود (۱۳۸۴). یک تاریخ درام و یک درام تاریخی. تهران: نشر افراز. شابک ۹۶۴-۷۶۴۰-۳۲-۳.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.