ارتفاعات و قله‌های هرمزگان

ارتفاعات و قله‌ها هرمزگان همان‌طور که معلوم است بخش عمده‌ای از استان هرمزگان را مناطق کوهستانی دربر گرفته‌است. این ارتفاعات نقش عمده‌ای در بارش‌های جوی استان ایفا می‌کنند. این ارتفاعات از طبیعت و وضعیت توپوگرافی خاصی برخوردار است، و از نقاط دیدنی استان هرمزگان به‌شمار می‌آید. ارتفاعات هرمزگان از جمله ناهموارترین مناطق جنوب ایران است، به گونه‌ای که برخی از ناهموارترین[1] و بلندترین ارتفاعات در این استان واقع شده‌است. در سلسله کوه‌های «کوه سفید» از طرف مغرب به بخش جناح و بیخه «فرامرزان»، و از سمت مشرق تا بون کوه زیر و کوه لوز و «بون کوه چهار برکه» و در امتداد این مرتفع پشتخه‌ها وغارها و اشکفتها و نرگهای بزرگی وجود دارد که جانوران درنده و حیات وحش در آن زندگی می‌کنند. از طرف دییگر برخی از این ارتفاعات به لحاظ ارتفاع و موقعیت طبیعی خود زمینه مناسبی جهت ورزش‌های کوهستانی فراهم آورده‌اند که از اهم آن‌ها می‌توان به موارد زیر[2] اشاره کرد:

• کوه هماک سیاهو شمال ان (فارغانات) و بخوان و شهر فارغانات چندین قله کوه از جمله تشگرد این کوه در ۷۸ کیلومتری شمال شهرستان بندرعباس با ارتفاعی برابر با ۳۲۶۷ متر واقع شده ا ست و وسعتی معادل ۱۱۰۰ کیلومتر مربع دارد. رشته کوه تشگرد و بخون و بام استان هرمزگان قله تشگرد: این منطقه در شمال شهرستان بندرعباس و قسمت جنوبی شهرستان حاجی‌آباد قرارگرفته‌است و وسعت منطقه در حدود ۳۶۰۰۰ هکتار می‌باشد. این منطقه در قسمت مرتفع استان قرارگرفته و حداقل ارتفاع آن در حدود ۷۰۰ متر بالاتر از سطح دریا می‌باشد. کوه فارغان بلندترین ارتفاع استان هرمزگان از رشته کوه‌های زاگرس جنوبی است. تشگرد (tashger) به ارتفاع ۳۲۶۷ متر از سطح دریا بلندترین قلهٔ هماگ می‌باشد. کوه هماگ از غرب به روستای سیرمند از شرق به روستای هماگ از شمال به روستای سیروئیه، جائین، شمیل، فارغان و بخوان و جنوب را روستاهای سیاهو، زاکین، تنب سورو، تل گردو، سیخوران و جغدر در بر می‌گیرد. بیش از ۹۰ درصد مساحت منطقه را ارتفاعات تشکیل می‌دهند که در قسمت‌های غربی این ارتفاعات به صورت تپه ماهوری بوده و در قسمت‌های مرکزی و غربی اکثراً صخره ایی بوده و در آن چنان شیب زیاد دارند که گذر از آن‌ها تقریباً غیرممکن است. وجود کوهسارهای فراوان باعث جاری شدن رودخانه‌های دائمی و فصلی فراوان شده‌است. بر اثر شرایط خاص ژئولوژیکی منطقه، چشمه سارهای متعددی آب موردنیاز مردم محلی وحیات وحش را تامین می‌کنند. آب و هوای منطقه گرم و خشک بوده و در ارتفاعات، زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد. میزان نزولات آسمانی این منطقه نیز نسبت به سایر نقاط استان از شرایط بهتری برخورداراست و بین ۳۰۰ تا۴۰۰ میلی متر بارندگی، در سال گزارش شده‌است. این منطقه به علت برخورداری از تنوع زیستگاه‌ها، تغییرات ارتفاعی و اقلیم مناسب از پوشش گیاهی متنوع و مناسبی برخورداراست. مهم‌ترین حیات وحش منطقه را در ارتفاعات کل و بز و در ارتفاعات میانی قوچ و میش کارکارال، خرس سیاه، پلنگ، گربه وحشی، و در تپه‌ها و مناطق دشتی جبیر، روباه معمولی، کفتار گراز، خدنگ و انواع جوندگان تشکیل می‌دهند. پرندگان غالب منطقه از گونه‌های کبک و تیهو می‌باشند که در تمام فصول سال به وفور یافت می‌شوند. انواع پرندگان شکاری، جغدها و پرندگانی نظیر دیدوک زنبورخورها، کیلو، سبزقباها، باقرقره، سسک‌ها، دم جنبانک، چک چک و….. دراین منطقه زیست می‌کنند. خزندگان منطقه شامل انواع مار، آگاما، بزمچه و مارمولک می‌باشد. از نکات جالب توجه این منطقه وجود درختان سردسیری و گرمسیری می‌باشد. در اراضی پائین دست مناطق جنوبی بیشتر گونه‌های گرمسیری ازقبیل کهور، کنار، گیشور، استبرق، خرزهره، بید، پده و…. و در ارتفاعات میانی بادام کوهی، بادامک، بنه، قیچ، آبنوس، گون و در ارتفاعات بالا ارس، زیتون وحشی از گیاهان غالب منطقه می‌باشند. انواع میوه شامل نارنگی ـ انگور ـ گردو ـ خرما ـ انجیر ـ زردآلو می‌باشد.[3]

• کوه شو یا ( کوه شب ) این کوه در صد ویک کیلومتری شمال شرقی بندر لنگه واقع شده‌است. این کوه دو هزار و ششصد و هشتاد و یک متر از سطح دریا ارتفاع دارد و یکی از بلندترین کوه‌های استان هرمزگان و جنوب ایران محسوب می‌شود. رودخانه شور از دامنه شمالی این کوه به طرف شرق جاری است.[3]
• کوه گنو کوه گنو با ۲۳۴۷ متر ارتفاع در ۲۹ کیلومتری شمال غربی بندرعباس غربی بین دهستان‌های فین، سیاهو و ایسین واقع شده‌است. این کوه در مقایسه با آب و هوای گرم بندرعباس، آب و هوایی نسبتاً معتدل دارد و به همین مناسبت نیز از اهمیت زیست‌محیطی و تفریحگاهی برخوردار است.[4]

• کوه ناخ رشته کوه ناخ کوه بلندی است در شمال دهستان کوخرد در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. ارتفاع کوه ناخ از سطح دریا ۵۰۰۰ پا است. در قله این کوه چُک بلندی وجود دارد که به نام «چُک تُرُه» معروف است و از دور نمایان است، این کوه در مشرق هم ادامه پیدا کرده تا اینکه رسیده به کوه لاور و با هم رشته‌کوه‌های جنوبی[5]گوده را تشکیل داده و به سمت مغرب ادامه دارد. کوه ناخ از طرف شمال دهستان کوخرد قرار دارد، فاصله دهستان تا «تَپهَ رَه» که اولین راه ورودی به کوه ناخ است یک کیلومتر بیشتر نیست، از طرف «تَپه رَه» یک راه شنی وجود دارد که می‌توان باماشین بداخل تنب (تپه) رفت، پُشت پر دراخی که سَرگرد تنگه شُمو است ۲ خانوار سکنه دارند، یکی به نام محمد محمود مَد کلانتر و دیگری به نام محمد عبدالکریم، این ۲ خانوار ۸ نفر جمعیت دارد.
• کوه بشاگرد رشته کوه بشاگرد در شهرستان جاسک به شکل عدد هشت قرار گرفته و دو رشته کوه نسبتاً متمایز را به نام‌های رشته کوه بشاگرد شرقی و رشته کوه بشا گرد غربی پدیدآورده‌ است بلندترین قله آن به نام «کوه مهر» در دهستان بشاگرد غربی شهرستان[3] جاسک با ارتفاع ۲۰۴۶ متر قرار گرفته ‌است از جمله کوه‌های استان هرمزگان می‌توان به این کوه‌ها نیز اشاره کرد:
• کوه میمند این کوه در ۸۰ کیلومتری شمال شهرستان بندرعباس با ارتفاعی برابر با۳۰۰۰ متر واقع شده ا ست.
• پشت کوه به ارتفاع ۴۵۳۶ متر در شمال شرق بندرعباس.
• کوه سیاه با ارتفاع ۲۲۱۶ متر در شمال غربی شهرستان بندر لنگه.
• کوه بناب .
• کوه مهرگان باارتفاع ۲۱۰۸ متر در شمال شرقی شهرستان بندر لنگه قرار دارد.
• کوه بندهوشدان .
• کوه سرملا .
• کوه سیبا .
• کوه دغ در غرب کوه تشگرد قرارگرفته .
• کوه جائین .
• کوه کلوک شمال فارغان .
• کوه سرخ آخرین مرز شمال هرمزگان .
• کوه چنگ خروسی .
• کوه بونه (بخوان) .
• کوه پالانی زرتوجی راونگ
• کوه تشگرد با بلند۳۲۶۶متر . کوه تشگرد از جنوبی‌ترین رشته کوه زاکرس و بلندترین کوه‌های جنوب محسوب هست از شمال خطه فارغانات شامل بخوان، نارمند، تیدر، شهر فارغان-دهنه میمند-نظام‌آباد-رحیم آباد و بندون-از بخش داخلی- تشگرد، هماگ بالاوپایین، توتنگ و بهشت گمشده گودبرزی و از ناحیه غربی -سیرمند -رائیز-پاچزاک- اشکفت گاوی- پس محرو- و پس کم -سیاهک و باغون -دق فینو از جنوب سیاهو و خرسین قرارگرفته و از چشمه‌های جوشان این کوه و قله ستبر که هر بخش ان نامی دارد کوه سیروئیه-کوه دغ-کوه چنگ خروسی- کوه بونه-کوه سیرمند. از گونه‌های گیاهی و درختی ایرانی و تورانی و زیست بهم آمیخته که نادرترین قله‌های ایران برگرفته از سایت فارغان کهن و دیرینه زیست تشگرد سرچ کنیم، به‌طور خلاصه می‌شود گفت که موزه‌ای از طبعت -خرس یوز پلنگ کل غوچ و دیگر موجودات دران زیست دارند ازجمله تنوع در گیاهان دارویی از غرب کوه بونه و کوه دغ در شمال بخوان آتشکده بخوان مشهود است.

• کوه سنچول یا سنگجو در ارتفاع بین ۱۰۰۰ متر از سطح دریا و در قسمت غربی استان هرمزگان و از سمت شرق به غرب به طول۴۰ کیلومتر دارای امتداد می‌باشد که این کشیدگی از روستای رستاق تا دهستان مقام ادامه دارد و کلیه آب‌های آن به بندر نخیلوه سرازیر می‌شود در بالای این کوه تأسیسات و دکل‌های مخابراتی وجود دارد.[4]

• کوه زیر نام رشته‌کوهی است در جنوب ایران. کوه زیر در بخش کوخرد شهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. این رشته‌کوه از ارتفاعات جنوبی دهستان کوخرد شروع می‌شود و تا شمال کوه سفید ادامه دارد، و از سوی باختر به «کوه ده» و از سوی خاور به «بون کوه چهار برکه» محدود می‌شود.[3]