کاروانسرای مهران

همان‌طور که معروف ومشهور است (جلودار مهران) یکی از مشهورترین سرداران چریکهای آن دوران بوده‌است. می‌گویند جلودار مهران که رودخانه و محل به نام او به یادگار مانده‌است، درمحل پاسگاه ژاندارمری مِهران کنونی استقرار داشته‌است و به تدریج کاروانها در اطرافش جمع می‌شدند. این کاروانسرا روی تپه‌ای از سمت شمال رودخانه مهران واقع شده بوده‌است.[2] جلودار مهران سردار چریکها بود که از کاروانها در برابر دزدان حمایت می‌کرد، چون قدیمیها می‌گویند که تهیه مایحتاج زندگی به وسیله قافلهٔ‌های الاغ، قاطر و شتر بوده و برای اینکه از ناامنی بین راه مصون باشند قافلهٔ بزرگی به صورت دسته جمعی حرکت می‌کردند، و با گروه زیادی از افراد مسلح از طریق بندرعباس به یزد مسافرت می‌نمودند.[2]

تابستان حرکت می‌کردند و زمستان برمی‌گشتند. خشکبار وانواع پارچه‌ها و پرده‌های یزدی می‌آوردند و از اینجا هم خرما، بادام کوهی و مواد غذائی و عبای گوده‌ای همراه می‌بردند. در طی این سفرهای دور و دراز و طولانی کاروانها نیاز به مأمن و سرپنـاه دشته بوده‌اند، لذا در تمام نقاط مسیر راه‌های بازارگانی کاروانسراهایی به مسافت چند فرسخی ایجاد نموده بوده‌اند، و در مناطق وراه‌های بازارگانی مختلف، و به ویژه راه‌های کاروانی منطقهٔ جنوب کشور و هرمزگان نیز از این عمارت تاریخی بی بهره نبوده‌است؛ و مخصوصاً در دوران قدیم که بیشتر کالاهای بازرگانی در این مناطق به‌وسیله چهارپایان حمل ونقل می‌شده‌است؛ و «کاروانسرای مهران» نیز در این راه حیات بخش بازارگانی نقش ویژه‌ای داشته‌است.[3]

اهمیت «کاروانسرای مهران» از آنجاست که در سر راه کاروانسرای بلدنگ و کاروانسرای بون کوه قرار گرفته بوده‌است ونقطهٔ تجمع کاروانیان وکاروانسالان بوده‌است. و به دلیل قرار گرفتن این کاروانسرا در مسیر راه بازارگانی مهم (درآن زمان) که از لار به بندر لنگه و سپس به بندرعباس متصل می‌نموده‌است، و به علت طغیان رودخانه مهران هنگام بارندگی، و عبور ناممکن از آن، و همچنین وجود کاروانسرای بلدنگ در آن سوی رودخانه، «کاروانسرای مهران» اهمیت و ویژگیهای خاصی کسب کرده بوده‌است. هنگام بارندگی (جلودار مهران) ویارانش در این کارونسرا لنگر می‌انداخته‌اند.[3] «کاروانسرای مهران» در جنوب شرقی روستای آسو و در محل تقاطع جاده بستک به بندر لنگه واقع بوده‌است، آب این رودخانه شور است و به صورت عادی زیاد نیست اما موقع بارندگی طغیان می‌کند و آبش فوق‌العاده زیاد وعبوراز آن غیرممکن می‌شود؛ لذا کاروانیان ناچار بودند مدتی در این مکان توقف کنند؛ و بعد از چند روز توفق وکم شدن آب رودخانه جلودار مهران دوباره به مسیر خود ادامه می‌داده‌اند و پس از عبور از راه ناهموار و پرپیچ‌وخم گردنه گوچی وارد روستای چاه مسلم می‌شده و پس استراحتی کوتاه به سوی بندر لنگه و بندرعباس حرکت می‌کردند.[1] این بنای تاریخی سازه‌ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی بوده که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده‌اند. تاریخ بنای این کاروانسرا به زمان و دورهٔ زندیه ترجیح داده‌اند، «کاروانسرای مهران» از سال ۱۳۱۳ یا ۱۳۱۵ خورشیدی یکی مراکز و پاسگاه‌های مهم ژاندارمری بوده وهست. متأسفانه بنای قدیمی کاروانسرا در سال ۱۳۵۸ خورشیدی به‌طور کلی ویران شده و به جای آن یک بنای جدید که هم‌اکنون پاسگاه نیروهای انتظامی است ساخته شده‌است.[3]

• محمدیان، کوخردی، محمد. (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
• محمدیان، کوخردی، محمد، (به یاد کوخرد) ، جلد دوم. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
• الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.