شهرستان جاسک

نام بندر جاسک در دوران گذشته به صورت‌های جاشک، چاشک، جک، رأس‌الجاسک و چاسک نیز ثبت شده‌است. در دوران بسیار قدیم بندر جاسک یکی از کانون‌های معتبر آئین میترا بود. معبدی به نام آناهیتا در جاسک باقی مانده‌است. تهمتن بن توران شاه ملقب به سلطان قطب‌الدین در سال ۱۳۳۰ میلادی به بعد در جاسک حکومت داشته‌است. ورود بلوچ‌ها به منطقه جاسک ۱۰۱۲قمری شخصی به نام جمک دگار با قبیله خود وارد منطقه جاسک شد. در سال هزار و ششصد و چهارده میلادی انگلیسی‌ها بندر جاسک را به عنوان بندر تجاری خود در شمال خلیج فارس انتخاب کردند.

اولین محموله انگلیسی‌ها در سال ۱۶۱۶ با کشتی از هند در جاسک پهلو گرفت و در سال ۱۶۱۹ میلادی، تجار مذکور اولین تجارتخانه شرکت هند شرقی در جاسک را تأسیس کردند. این بندر تا زمانی که بندرعباس به تجارت انگلیسی‌ها اختصاص داده شد، مرکز تجارت و معاملات کمپانی هند شرقی با مرکز ایران بود. در اواخر سال ۱۶۲۰ میلادی هلندی‌ها از ورود دو کشتی کمپانی هند شرقی به بندر جاسک جلوگیری کردند. این کار که منجر به نبرد سختی بین انگلیسی‌ها و هلندی‌ها در حوالی این بندر شد، به شکست و اخراج هلندی‌ها از بندر جاسک انجامید.

کشور انگلیس برای بسط نفوذ خود در سال ۱۸۶۴ میلادی اقدام به استحکام مواضع خود در خلیج‌فارس نمود. از جمله این اقدامات، ایجاد خطوط تلگراف و کابل زیر دریایی بود که ایران و هند را از طریق گواتر- جاسک- بندرعباس مرتبط می‌ساخت. دولت انگلیس استحکامات نظامی چندی در جاسک به وجود آورد. در سال ۱۹۰۱ میلادی خطوط تلگرافی (سیم دریایی) دیگری از بندر جاسک به مسقط (عمان) دایر شد که مرکز آن در جاسک قرار داشت. در سال ۱۹۳۲ از سوی دولت ایران عبور بدون اجازه هواپیماهای انگلیسی و هلندی که از خاور دور به خاور میانه می‌آمدند، ممنوع اعلام شد؛ زیرا از بدو تأسیس خطوط هوایی، این دو کشور بدون کسب اجازه در فرودگاه‌های جاسک- بندرعباس- لنگه فرود می‌آمدند. در نتیجه این ممنوعیت، مسیر پروازهای فوق تغییر کرد. بندر جاسک امروزه از شهرهای نسبتاً آباد استان هرمزگان است که سه طرف آن را آب‌های ساحلی احاطه کرده و آن را به صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است. شهر از دو سوی شرق و غرب به خلیج جاسک می‌پیوندد و از سوی دیگر (شمال شرقی)، به مناطق نظامی متصل است. این موقعیت، شکل ظاهری شهر را به حالت طولی درآورده و عرض آن را بسیار محدود کرده‌است.

از بین رفتن ثروت ملی. ورشکستگی تولیدکنندگان داخلی بخصوص شغل‌هایی که با دریا سر و کار دارند از ضررهایی است که به جامعه می‌زند چندین سال است که قاچاق سوخت رواج دارد و هیچ نیرویی نتوانسته به‌طور جدی با آن مقابله کند و آن را به‌طور کلی ریشه کن کند.

دین مردم محلی جاسک سنی (حنفی و شافعی) است و بلوچ هستند و عده کمی را هم اهل تشیع تشکیل داده‌اند و به زبان بلوچی وجاشکی «شهری» سخن می‌گویند. پوشش مردم لباس بلوچی وعمامه عربی است مردم این منطقه از کشور مردمی خون گرم و مهمان نواز است که به مهمان نوازی و خون گرمی نیز شهرت دارند کار و پیشه مردم صیادی است و از این طریق دریا و صید ماهی امرار معاش می‌کنند بندر جاسک مقدار زیادی از نیاز ماهی کشور و ماهی تن را تامین می‌کند [1]

شهرستان جاسک دارای ۲ بخش،۵ دهستان و ۲ شهر به شرح زیر است[2]:

جمعیت شهرستان جاسک طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، برابر با ۵۸،۸۸۴ نفر بوده‌است.[3]

جاذبه‌های طبیعی، گردشگری وتاریخی شهرستان جاسک سنگ سیاه، برج سیا و سفید، تنگ بهمدی، ساحل سنگی زیبای گتان ، گل فشان یا پوراف گتان، ساحل مقسا، قلعه کوه مبارک، قله پرتغالی‌ها وروستای تاریخی شیراهن تلگرافخانه جاسک اولین تلگرافخانه‌ای هست که در کشور ساخته شده‌است.

این رودخانه از کوه‌های بشاگرد سرچشمه می‌گیرد و با پیوستن چند رودخانه دیگر از جمله رودخانه انگهران به آن، به دریای عمان می‌ریزد. آب این رودخانه شیرین است. در هنگام بارندگی یا رگبارهای کوتاه، مقدار قابل توجهی از آب شیرین این رودخانه به دریا سرازیر می‌شود. هم‌اکنون سدی بر روی این رودخانه بسته شده به همین نام و هنگام سرریز شدن سد مردمان کشاورز دشت جگین از این آب برای آبیاری مزارع هندوانه خود بهره می‌برند. قرار است آب سد جگین بعد از آبرسانی به جاسک به بندرعباس مرکز استان منتقل شود.

اساس اقتصاد شهرستان جاسک بر ماهیگیریی استوار است هرچند که کشاورزی و دامداری نیز وجود دارد. به علت کمبود آب اراضی زراعتی، کشاورزی رونق چندانی ندارد، ولی با انجام طرح‌های اصلاحی از قبیل حفر چاه‌های عمیق و تأمین آب کشاورزی، می‌توان محصولات باارزشی از آنجا به دست آورد.[4] تره‌بار، مرکبات، توتون، تنباکو، صیفی‌جات، جو، گندم، خرما و موز از محصولات کشاورزی جاسک است. هندوانه وتنباکو جاسک در سطح کشور شهرت خاصی دارد[5]

• فهرست شهرستان های ایران
• استان هرمزگان
• شهرستان جاسک

اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.

1. فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1373
2. «تقسیمات شهرستان های استان هرمزگان».
3. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
4. بختیاری، مجید (۱۳۸۰). استان هرمزگان. تهران: خیابان انقلاب اسلامی، چهار راه ولیعصر، جنب پارک دانشجو، خیابان رازی، خیابان استاد شهریار، شماره 15: موسسهٔ گیتاشناسی. صص. ۱۷۰.
5. جعفری، عباس. دایرﺓالمعارف جغرافیایی ایران. تهران:1379.