سلطان محمد نگارگر

نظام‌الدین سلطان محمد تبریزی یا نظام‌الدین سلطان محمد عراقی، یک نقاش ایرانی بود که در دوران صفوی می‌زیست.[1][2] در تبریز سلطان‌محمد از محضر استاد بهزاد بهره برد، و به سال ۹۲۴ قمری، و پس از فوت بهزاد، جانشین‌اش در ریاست کارگاه‌های سلطنتی گردید.[2][1][3][4][5]

سلطان‌محمد
زادهٔ۱۴۷۰ میلادی
درگذشت۱۵۵۵ میلادی
محل زندگیتبریز
ملیت ایران
دیگر نام‌هانظام‌الدین سلطان‌محمد
پیشهنگارگر
سال‌های فعالیت۱۵۰۰-۱۵۵۵ میلادی
سبکمینیاتوریست
دورهصفوی
مکتبمکتب تبریز دوم
برگی از حافظ به قلم سلطان محمد، به سال ۱۵۲۵

سبک

سبک نگارگری سلطان‌محمد، دوره دوم مکتب تبریز شناخته می‌شود. آثار وی در میانهٔ نخست زندگی هنری، متأثر از شیوهٔ هنری ماقبل صفویان در غرب ایران بوده، اما پس از آن، جریان‌های نوین رایج در دربار صفوی را منعکس می‌کند. برای پارهٔ نخست می‌توان از آثارش در شاهنامه تهماسبی (مشهور به هافتون)، و برای پارهٔ متاخر، نگاره‌های وی در دیوان حافظ (۱۵۳۱ تا ۱۵۳۳ میلادی) نسخه محفوظ در مجموعه لویی کارتیه پاریس، را برشمرد.[2]

زندگی‌نامه

در سال ۹۰۶ قمری، شاه اسماعیل صفوی، تبریز را فتح کرده و بر کارگاه‌های هنری بازمانده از آق قویونلوها استیلا یافت. در این میان سلطان‌محمد نگارگر نیز به خدمت وی درآمد. در سال ۹۱۶ قمری، شاه اسماعیل هرات را فتح کرده، وارث دستاوردهای باشکوه هنری دربار تیموریان گردید، و فرزند خردسالش تهماسب میرزا را به امارت آن دیار گماشت. روایت است که تهماسب در شش سالگی از محضر سلطان‌محمد نگارگر در تبریز فنون نقاشی را آموخت. تهماسب زمانی که در سال ۹۳۰ قمری به تخت نشست، هنرمندانی را از هرات به تبریز منتقل نمود، که از آن میان کمال‌الدین بهزاد شاخص‌ترین آنان است. بهزاد از سال ۹۲۸ قمری ریاست کتابخانهٔ شاهی و کارگاه‌های وابسته به آن را به دستور شاه اسماعیل بر عهده داشت.

برخی آثار
خواب رستم، شاهنامهٔ فردوسی، ترسیم ۱۵۱۵ تا ۱۵۲۲، موزه بریتانیا

برجسته‌ترین آثار سلطان محمد در شاهنامه تهماسبی، خمسهٔ تهماسبی و دیوان حافظ[6] جلوه‌گر است. سرپرستی صد صفحهٔ نخست از شاهنامهٔ تهماسبی بر عهدهٔ وی بوده، و نگاره‌های دربار کیومرث، جشن سده،[7] شکست دیوان به دست تهمورث[8] و کشته شدن دیو سیاه به دست هوشنگ از نگاره‌های برجستهٔ وی در این شاهنامه است. همچنین وی آثاری در مثنوی جمال و جلال محمد آصفی، کلیات میرعلی‌شیر نوایی، مثنوی گوی و چوگان (خالنامه) عارفی نگارگری کرده‌است.[1][9] او درصدد ساختن ظروف چینی به سبک چینی برآمد و مقدمات کار را نیز تا حدی فراهم کرد، ولی عمر او برای تکمیل این فکر کفایت نکرد.[10]

در فرهنگ عامه

در سال ۱۳۹۴ فیلم مستندی با نام سلطان محمد نقاش دربارهٔ احوال و آثار این نقاش به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سید وحید حسینی نامی ساخته شد.

نگارخانه

منابع
  1. سلطان محمد، نظام‌الدین در ویکی روسی
  2. سیمای سلطان محمد نقاش، نوشتهٔ یعقوب آژند، ۱۳۸۴، شادرنگ
  3. آشنایی با مکتب قزوین، همشهری
  4. بهنام، عیسی، تأثیر هنر کمال‌الدین بهزاد، در صفحات مصور نسخه‌های خطی دوران شاه‌اسمعیل اول
  5. بهنام، عیسی، مکتب دوم هنر نقاشی ایران درتبریز
  6. نگارهٔ برگی از دیوان حافظ به قلم سلطان محمد در موزهٔ متروپولیتن
  7. نگارهٔ جشن سده در موزهٔ متروپولیتن
  8. نگارهٔ چیرگی دیوان به دست تهمورث در موزهٔ متروپولیتن
  9. زندگی‌نامۀ سلطان محمد تبریزی بایگانی‌شده در ۱ فوریه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine به روایت دکتر یعقوب آژند
  10. فرهنگ دانش و هنر- چاپ چهارم- مؤلفین:پرویز اسدی زاده، سعید محمودی، داریوش محمدخانی

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.