علی تهرانی

علی تهرانی در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ (۱۲ شوال ۱۳۴۴ قمری)، در در روستای ارنگه از توابع کرج در جاده کرج-چالوس به دنیا آمد.[5] او در نوجوانی پس از فراگرفتن مقدماتِ متون حوزوی در حوزه علمیه قم، در کنار سید مصطفی خمینی به تحصیل و فراگیری دروس خارجِ فقه و اصول از محضر بروجردی و خمینی پرداخت.[5]

او در سن ۳۵ سالگی،[6] پس از استقرار در مشهد با سیده بدری خامنه‌ای (متولد سال ۱۳۲۱ خورشیدی[2]) , تنها خواهر تنی سید علی خامنه‌ای، ازدواج کرد و حاصل این پیوند سه دختر و دو پسر است: محمود، وحیده، سعیده، فریده، احسان.[7] فرزند بزرگ تهرانی، محمود مرادخانی، هم‌اکنون مقیم فرانسه است.[8][9]

با اوج‌گیری تظاهرات، علی تهرانی از فعالان سیاسی مشهد به‌شمار می‌آمد و در مجامع انقلابی حضوری فعال داشت. در همان زمان، گهگاه در مجالس انقلابی تهران نیز از شیخ علی تهرانی دعوت می‌شد. محمد مفتح نیز برای سخنرانی در مسجد قبا از او دعوت کرد که وی را پس از دو شب سخنرانی او را دستگیر و سپس تبعید نمودند. وی از جمله کسانی بود که بخاطر مبارزاتش علیه حکومت پهلوی، دستگیر و به مناطق دوردست و بد آب و هوا تبعید شده و زندانی شده بود. تهرانی در فروردین ۱۳۵۷ در سیرجان در تبعید به سر می‌برد. پس از آن، همراه سید علی‌محمد دستغیب، مرتضی فهیم کرمانی و سیدمحمد احمدی، به سقز تبعید شد.

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب ۵۷، ریاست دادگاه انقلاب مشهد و مدتی هم ریاست دادگاه انقلاب اهواز به علی تهرانی سپرده شد. در سال ۱۳۵۸ از مشهد داوطلب مجلس خبرگان قانون اساسی شد که به عنوان نفر هفتم از خراسان انتخاب شده و به خبرگان راه یافت و در مجلس خبرگان در کمیسیون مالی و اقتصادی حضور داشت؛ که منجر به کنار گذاشته شدن او از نخستین انتخابات ریاست جمهوری شد و در پیروزی بنی صدر نقش داشت.[10]

وی در تاریخ ۱۳۵۸/۱۰/۲۵ طی نامه‌ای به رهبر انقلاب در خصوص افغانی بودن جلال الدین فارسی یکی از کاندیداهای اولین دوره ریاست جمهوری تذکر دادو به انتصاب سیدعلی خامنه‌ای به امامت جمعه تهران شدیداً اعتراض نمود.[5]

علی تهرانی رابطه تشکیلاتی و سازمانی با سازمان مجاهدین خلق ایران در هیچ مقطعی نداشت؛ چه در درون و چه در برون کشور. تهرانی از اواخر سال ۱۳۵۸ به این سو به تدریج به سمت هواداری از جریان‌های مخالف کشیده شد و تقریباً مواضع مشترکی با لاهوتی داشت. با جدا شدن صفوف جناح‌های حاکمیت، پیش از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ وی متمایل به بنی‌صدر (رئیس‌جمهور وقت) شد. وی در اردیبهشت و خرداد سال ۶۰ مقالات خود را در مطبوعات اپوزیسیون به خصوص نشریه مجاهد به چاپ می‌رساند که در پاره‌ای از این مقالات به انتقاد از رهبران حزب جمهوری اسلامی و خمینی پرداخت.

یکی از تندترین مصاحبه‌های وی که در آن به حمایت از برخی از هواداران سازمان مجاهدین خلق تحت عنوان «انجمن معلمان مسلمان» پرداخت در اوایل خرداد ۵۹ پس از حمله به دانشگاه فردوسی مشهد و دفاتر سازمان مجاهدین خلق ایران بود که در مشهد اتفاق افتاد و در نشریات کیهان و مجاهد انتشار یافت که حاوی نظرات تند وی دربارهٔ برخی از رهبران حزب جمهوری اسلامی و شخص خمینی بود.[13]

تهرانی در فروردین ۱۳۶۳، مخفیانه به عراق رفت و در آنجا برای سال‌های طولانی در رادیوی فارسی‌زبان بغداد، مشغول به تبلیغات ضد جمهوری اسلامی بود.[14]

تهرانی در روزهای آغازین سال ۱۳۷۴، و ۷سال پس از آتش‌بس میان ایران عراق و ۶ سال پس از مرگ خمینی به دلایلی خواستار بازگشت به ایران شد. پس از عزیمت خانواده به ایران، در خرداد ماه همین سال در یکی از پاسگاه‌های مرزی ایران خودش را به نیروهای ایرانی تسلیم می‌کند. او را دستگیر و در یکی از زندان‌های سازمان اطلاعات در شرایط بسیار بدی حبس می‌کنند. پس از بازجویی‌های طولانی، در دادگاه ویژه روحانیت محاکمه و به ۲۰ سال حبس محکوم می‌شود[21] و تا سال ۱۳۸۴ در حبس به سر می‌برد. چهار سال آخر حبس خود را در زندان اوین می‌گذراند. علی تهرانی چندین بار در زندان اعتصاب غذا می‌نماید که آخرین آن‌ها ۲۷ روز طول می‌کشد و موجب عوارض ریوی و قلبی و بستری شدن می‌شود.[22] و چند سالی (چهار سال) در بند عمومی ۳۲۵ ویژه روحانیت زندان اوین به سر می‌برد؛ که در این شرایط در تیر ماه ۱۳۷۹، روزنامه بهار [اصلاح طلب]مدعی خودکشی او در زندان شد. بعد از انتشار این خبر، فریده تهرانی[مرادخانی] دختر او با ارسال جوابیه‌ای به این روزنامه[بهار] اعلام کرد: «پس از شنیدن خبرهای ضد و نقیض، جویای احوال آقای تهرانی از دادسرای ویژه روحانیت قم شدیم. گفتند که مسمومیت جزئی برایشان به وجود آمده‌است که به بیمارستان منتقل شدند و پس از بهبود دو باره به زندان باز گردانیده و در حال حاضر حالشان خوب است. روز پنجشنبه دوم تیر ماه دو باره جویای احوال ایشان شدیم. در ابتدا پاسخ درستی به ما ندادند و فقط گفتند که ایشان در بیمارستان می‌باشند، پس از جستجوی فراوان، متوجه شدیم که ایشان دچار سکته قلبی شده و در CCU بستری شده و در وضعیت جسمی نگران کننده‌ای به سر می‌برد…

عصر روز شنبه، بالاخره وی را در همین وضعیت خطرناک به زندان اوین منتقل نمودند. همزمان دکتر محمود مرادخانی (تهرانی) فرزند علی تهرانی در پاریس نیز ضمن تکذیب خودکشی پدرش مدعی شکنجه پدرش شد. سرانجام پس از گذشت بیش از ۹ سال زندان، کم‌کم مرخصی‌های تهرانی از زندان اوین آغاز شد و به تدریج مرخصی‌های وی طولانی‌تر شد و در آخر غالباً در خارج از زندان به سر می‌برد و سرانجام آزاد شد و در حال حاضر هم، در تهران در کنار همسر و فرزندانش زندگی می‌کند.[4][8]

در دی ۱۳۹۵، گفتگویی از فردی به نام «شیخ علی خراسانی» در ویژه نامه همایشی برگزار شده در قم به نام «آیین نکوداشت العظمی میلانی» که خمینی را فردی سازشکار با ساواک معرفی می‌کرد اعتراض حامیان وی را برانگیخت.[23] سید حمید روحانی خبر داد این شخص همان علی تهرانی است و از ارائه چنین گفتگویی در این همایش که با حضور حسین فریدون دستیار رئیس‌جمهور ایران برگزار شده بود انتقاد کرد.[24][25]

تهرانی، علاوه بر کارهای مبارزاتی، از سال ۱۳۵۰ به بعد، به کار تألیف کتب نیز اشتغال داشت.

• بازتاب