بلوغ جنسی

بلوغ جسمانی، به مجموعه تغییرات فیزیکی بر اثر ترشح هورمون‌ در بدن جانداران گفته می‌شود که بر اساس آن‌ها، کودک تبدیل به بزرگ‌سال می‌شود.

اغلب این تغییرات جنبهٔ جنسی دارند و به غدد و اندام جنسی مرتبط می‌شوند به همین علت بلوغ باعث ایجاد آمادگی، احساس نیاز و توانایی تولید مثل می‌شود.

جهش بلوغ، اصطلاحاً به رشد جسمانی بسیار سریعی گفته می‌شود که معمولاً در اوایل بلوغ رخ می‌دهد و در نهایت موجب افزایش قد، وزن و رشد عضلات بدن می‌شود.[1]

روند رشد اندام‌ها در پسران

بلوغ در پسران دیرتر از دختران روی می‌دهد و معمولاً سنین ۱۱ تا ۱۶ سالگی، زمان بروز بلوغ جسمانی در پسران است. سرعت بلوغ نیز در پسران کندتر از دختران است و به همین دلیل دوران بلوغ و تکمیل نشانه‌های آن در پسران بیش از دختران طول می‌کشد.[2]

در پسرها، هیپوفیز واقع در قاعده مغز شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که بیضه را برای تولید هورمون جنسی مردانه یعنی تستوسترون تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییراتی مثل بزرگی اعضای تناسلی، رشد موی بدن و سپس تولید اسپرم و افزایش میل جنسی می‌شوند.[3]

✓نشانه‌های بلوغ در پسران که معمولاً از آن‌ها با عنوان صفات ثانویه جنسی نیز نام برده می‌شود، عبارت‌اند از:

• رشد بیضه، ترشح هورمون‌های جنسی و افزایش تولید اسپرم
• رشد آلت تناسلی
• رویش مو در صورت (ریش و سبیل)
• رویش موی زهار در پایین شکم و اطراف اندام‌های جنسی
• رویش مو در زیر بغل و سایر بخش‌های بدن
• تغییر در صدا و کلفت شدن آن
• رشد بدنی و تغییرات جسمانی
• دیدن خواب‌های جنسی و در نتیجه بیرون آمدن منی

روند رشد اندام‌ها در دختران

ّبلوغ در دختران از سن ۹ تا ۱۶ سالگی متغیر است. به‌طور کلی، دختران حدود دو سال زودتر از پسران بالغ می‌شوند. نژاد، آب‌وهوا، وراثت، نوع تغذیه، شرایط فرهنگی، روابط عاطفی و اجتماعی موجب می‌شود که سن بلوغ در دختران تغییر پیدا کند.[4]

نخستین نشانه شروع بلوغ در دختران، قاعدگی است که معمولاً از ۹ تا ۱۸سالگی در زمانی که وزنِ دختران تقریباً به ۵۰ کیلوگرم رسید، آغاز می‌شود. به‌طور متوسط دختران برای نخستین بار در سن ۱۳سالگی دچار قاعدگی می‌شوند.[5]

در دختران بعد از بالغ شدن، هیپوفیز شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که تخمدان‌ها را برای تولید هورمون‌های جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون، تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها باعث ایجاد تغییرات فیزیکی از جمله بزرگی پستانها و لگن و رشد موهای عانه و زیر بغل می‌شوند و به دنبال آن، تخمک‌گذاری و قاعدگی را تحریک می‌کنند، افزایش ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون از عوامل بروز این تغییرات است.افزایش قد معمولاً تا هجده‌سالگی ادامه می‌یابد.[3]

[1]

✓نشانه‌های بلوغ یا صفات ثانویه جنسی دختران عبارت‌اند از:

• قاعدگی
• رشد پستان‌ها
• رویش مو در اطراف اندام‌های تناسلی
• رویش موی زیر بغل
• زنانه شدن صدا
• افزایش و توزیع چربی در بدن(باسن و ران)

• افزایش قد
• افزایش وزن
• رویش موی زیر بغل
• رویش موی در نواحی شرمگاهی
• تمایل به جنس مکمل
• افزایش ترشح غدد پوستی و بوی بدن

• بلوغ جسمانی: بلوغ جسمانی معمولاً نخستین بلوغ است.
• بلوغ روانی: تغییرات روان‌شناختی و شخصیتی در سنین نوجوانی و جوانی که باعث‌ گذار از کودکی به بزرگ‌سالی می‌شود.
• بلوغ اجتماعی: تکمیل و مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد در جامعه و کارکرد وی.
• بلوغ هیجانی: سنی که در آن فرد توانایی کنترل هیجانات و احساسات خود را پیدا می‌کند.[6]

• رشد
• بدن انسان
• دستگاه ادراری تناسلی
• بلوغ زودرس