کودک‌همسری

ازدواج کودکان یا کودک‌همسری نوعی ازدواج رسمی یا غیررسمی است که که در آن فرد پیش از رسیدن به ۱۸ سالگی وارد پیمان زناشویی می‌شود.[1][2] حداقل سن ازدواج تعیین شده در قانون در بسیاری از حوزه‌های قضایی ۱۸ سال است، خصوصاً در مورد دختران؛ و حتی بعضاً قرار داشتن در ۱۸ سالگی نیز شامل قانون مذکور می‌شود. عموماً عبارت «کودک‌همسری» در مورد کودکان دختری به‌کار می‌رود که با مردان بزرگسال به خاطر اجبار حاصل از سنت‌های قومی یا مشکلات اقتصادی خانواده، ازدواج می‌کنند.[3]

پوستر در برابر کودک‌همسری و ازدواج اجباری

حوزه‌های قضایی متعددی ازدواج زودهنگام را با رضایت والدین یا در موارد خاصی همچون بارداری نوجوانان مجاز می‌دانند. قوانین سن رضایت (سنی که در آن صلاحیت فرد، به‌طور معمول دختران، به رضایت برای رابطه جنسی مورد قبول قانون است) به منظور محافظت از کودکان در برابر قرار گرفتن در معرض بهره‌کشی جنسی و همچنین قاچاق کودکان نیز وضع شده‌اند و تا حدودی به ازدواج کودکان نیز مرتبط‌اند. ازدواج در کودکی بر پسران و دختران تأثیرات منفی می‌گذارد. هرچند قریب به اتفاق آن‌هایی که صدمه می‌بینند دختران‌اند. بیشتر ایشان موقعیت اقتصادی-اجتماعی ضعیفی دارند.[4]

در سطح اتحادیه اروپا و سطح بین‌المللی، ازدواج کودکان یکی از اشکال ازدواج اجباری به‌شمار می‌رود و مصداق نقض حقوق بشر و نمونه‌ای از خشونت جنسی است.[5] در مجلس شورای اسلامی ایران طرحی تحت عنوان کودک همسری مطرح شده‌است که مخالفان و موافقان زیادی نسبت به آن اظهار نظر نموده‌اند.[6][7]

تعریف دقیق

کودک‌همسری به زبان عامیانه و ساده به این معنی است که دختری ۹ ساله با مردی چهل ساله و بیشتر ازدواج کند. شایع‌ترین آن ازدواج دختران کم سن با مردانی است که به صورت غیر متعارف از آن‌ها بزرگ‌تر هستند. این قضیه بیشتر در جوامع سنتی رایج است.[8]

  • بر اساس مفاد پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، کودک به کسی اطلاق می‌گردد که سن او کمتر از ۱۸ سال باشد. در میان مسائلی که حقوق کودکان را به مخاطره می‌اندازد، ازدواج کودک یکی از مسائلی است که تعداد زیادی از کودکان را از حقوق خود محروم می‌نماید. طبق تعاریف مختلف، ازدواج زودهنگام یا کودک همسری به ازدواجی اطلاق می‌شود که زوجین یا یکی از آنان به سن ۱۸ سالگی نرسیده باشد.[9]

قانون کودک‌همسری در ایران

در ایران با وجود واکنش‌ها و مخالفت‌های زیادی که توسط صاحب نظران شده‌است ولی مجلس شورای اسلامی ایران هنوز تصمیمی در خصوص کودک همسری و تعیین حداقل سن ازدواج نگرفته‌است.[10] طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ایران، ازدواج کودکان با اجازه والدین و مجوز دادگاه امکان‌پذیر است.[11]

فصل دوم - قابلیت صحی برای ازدواج: ماده ۱۰۴۱ - نکاح اناث قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام و نکاح ذکور قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام ممنوع است. مع‌ذلک در مواردی که‌مصالحی اقتضاء کند با پیشنهاد مدعی‌العموم و تصویب محکمه ممکن است استثناء معافیت از شرط سن اعطاء شود ولی در هر حال این معافیت‌نمی‌تواند به اناثی داده شود که کمتر از ۱۳ سال تمام و به ذکوری شامل گردد که کمتر از ۱۵ سال تمام دارند.[12]

واکنش‌ها
  • جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، در روز ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ در گزارشی به شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد خواهان اصلاحات فوری و لازم در خصوص رفتار جمهوری اسلامی با زنان و دختران شده‌است. وی به گزارش رسمی دولت مبنی بر ازدواج بیش از ۱۶ هزار دختر بین ۱۰ تا ۱۴ سال در نیمه اول سال جاری اشاره کرده و گفته‌است: «خشونت خانگی، هزاران ازدواج دختران بین ۱۰ تا ۱۴ سال در هر سال و ادامه تبعیض ریشه‌دار در قانون و عمل نشان می‌دهد که در ایران همچنان با زنان و دختران به عنوان شهروند درجه دو رفتار می‌شود.»[13]
  • حسن نوروزی سخنگوی وقت کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس دربارهٔ مخالفت این کمیسیون با افزایش کف سن ازدواج گفت: «دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند کمتر طلاق می‌گیرند و در زایمان کمتر مرگ و میر دارند و زندگی بهتری دارند و این موضوعات در آمارهای مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال مشهود است». وی دربارهٔ مواردی همچون ازدواج دختران کم سن و سال در مناطق حاشیه‌نشین در اثر معاملات مالی، آن را جزو بحث مفاسد دانست که منوط به سن خاصی نیست و راهکار مبارزه با این نوع ازدواج‌ها را مبارزه با فقر توصیف کرد.[14]

کودک‌همسری در دین اسلام

ازدواج با کودکان

فقیهان اسلامی ازدواج کودک زیر ۹ سال را هم با رضایت پدر، جایز می‌دانند.[15]

لذت جنسی از نوزاد

شماری از فقیهان از جمله، سید روح‌الله خمینی لذت جنسی از کودک شیرخوار (بعد از ازدواج با شیرخوار) را جایز می‌دانند:

«نزدیکی با زوجه قبل از تمام شدن نُه سال جایز نیست ـ نکاحش دائمی باشد یا منقطع ـ و اما سایر لذت‌ها مانند لمس نمودن با شهوت و بغل گرفتن و تفخیذ (لاپایی با) او حتی در شیرخوار، اشکالی ندارد».[16][17][18][19][20][21][22]

قانون کودک‌همسری در جوامع اسلامی

کشور عربستان قانونی تصویب نمود که براساس آن سن ازدواج زیر ۱۶ سال ممنوع است.[23]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. "Harmful practices". www.unicef.org. Retrieved 2019-09-05.
  2. «Child Marriage Archives». ICRW | PASSION. PROOF. POWER. (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۵.
  3. قاسمی، سپهر (۱۳ شهریور ۱۳۹۸). «کودک همسری؛ گره کور قانونگذاری یا مقاومت محافظه‌کاران؟». BBC Farsi. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۵.
  4. A Note on Child Marriage UNICEF (July 2012), page 3
  5. «Forced Marriage frm a Gender Perspective» (PDF). European Parliment. فوریه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۶.
  6. ««کودک همسری»؛ طرحی بین موافقان و مخالفان». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  7. «طرح کودک همسری: کشمکش‌های سیاسی بر سر یک مسئله اجتماعی». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  8. «تصمیم نامبارک والدین برای فرزندان/ کودک همسری لباسی گشاد بر تن فرشتگان کوچک». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  9. پروانه خفتان (۱۶ بهمن ۱۳۹۷). «کودک همسری یا ازدواج هنگام». پایگاه اطلاع‌رسانی مددکاران اجتماعی ایران. دریافت‌شده در فوریه ۵, ۲۰۱۹.
  10. «مجلس لایحه «کودک همسری و تعیین حداقل سن برای ازدواج» را بازنگری کند». تسنیم. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  11. «مخالفت ضمنی اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با طرح «افزایش حداقل سن ازدواج»». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  12. «مرکز پژوهشها - قانون مدنی». rc.majlis.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۵.
  13. گزارشگر ویژه سازمان ملل با انتقاد از رواج کودک‌همسری در ایران: زنان شهروند درجه دوم هستند
  14. «دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند کمتر طلاق می‌گیرند و زایمان‌های سالم تری دارند / افزایش کف سن ازدواج مغایر شرع مقدس است». مجلس شورای اسلامی. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.
  15. wikifeqh.ir سن_ازدواج_دختران#آرای فقیهان
  16. http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_129444/کتاب تحریر_الوسیلة_فتاوی_الامام_الخمینی_س_ج_۲_/کتاب_النکاح
  17. ترجمه تحریرالوسیله امام خمینی جلد چهارم - 1 - «مسئله 12 کتاب نکاح» مرکز تعلیمات اسلامی واشینگتن
  18. «کتاب نکاح». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۴.
  19. «قوانین جمهوری اسلامی کودک‌همسری را تشویق می‌کند». independentpersian.
  20. «ازدواج دختر ۹ ساله و تأملی بر چند رای فقهی». ensafnews.
  21. ««کودک همسری» و شبهه امکان ازدواج با نوزاد». nasimonline.
  22. «مراجع نامدار شیعه و سکس لاپائی با دختر شیرخواره». نقد اسلام.
  23. «تلاش عربستان برای ممنوعیت «کودک همسری»؛ حداقل سن ازدواج ۱۶ سال می‌شود». یورو نیوز. دریافت‌شده در ۱۶ فوریه ۲۰۱۹.

پیوند به بیرون

    کودک همسری؛ طرحی که نه «رای» آورد و نه «رد» شد!

    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.