شخصیت
شخصیت (به انگلیسی: Personality) را میتوان الگوهای معین و مشخصی از تفکر، هیجان و رفتار تعریف کرد که سبک شخصی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی و مادیاش رقم میزنند.[1] به عبارت دیگر شخصیت شامل ویژگیهای نسبتاً باثبات و پایدار است که در توصیف آنها از صفاتی همچون زودرنج، مضطرب، پُرحرف، درونگرا، برونگرا و غیره استفاده میشود.
تعریف شخصیت
شخصیت یعنی «مجموعهای از رفتار و شیوههای تفکر شخص در زندگی روزمره که با ویژگیهای بیهمتا بودن، ثبات (پایداری) و قابلیت پیشبینی» مشخص میشود. به نظر میرسد گوردن آلپورت، بهترین تعریف را در مورد شخصیت ارائه دادهاست. او اشاره میکند، شخصیت، سازمان بندی پویایی در درون فرد است و شامل آن دسته از نظامهای روانی - فیزیکی که رفتار و تفکر او را تعیین میکند.[2] از این تعریف چندین نکته قابل استنباط است.
بر پایه تعاریف بالا نکاتی دربارهٔ اصطلاح شخصیت روشن میشود:
• بی همتایی و تفاوت: شخصیت یک فرد بیهمتاست و در عین بعضی مشابهتها، هیچ دو شخصیت یکسان و همسان وجود ندارد.
• ثبات داشتن (پایداری): اگر چه افراد در شرایط و محیطهای گوناگون در ظاهر رفتار متضاد و مختلفی دارند، ولی در طول زمان (مثلاً چندین دهه) رفتار و واکنش و همچنین شیوه تفکر آنها دارای یک در ثبات نسبی دائمی است.
• قابلیت پیشبینی: با توجه کردن و مطالعه رفتار و نوع تفکر اشخاص میتوان سبک رفتاری و تفکری افراد را با احتمال زیاد پیشبینی کرد. قابلیت پیشبینی رفتار با «ثبات در رفتار» رابطه متقابل دارد. مانند مانیا پریش میتوان ایثار گر و فداکار باشیم.
از تعریف گوردن آلپورت میتوان دریافت: - شخصیت مجموعهای از عناصر است و به عنوان یک نظام با یکدیگر در رابطه هستند. - شخصیت مفهومی روانی در قالب یک کلیت فیزیکی دارد. - علت تعامل انسان با جهان شخصیت است. - تعامل فرد نتیجه ویژگیهای شخصیتی و موقعیتی است. -تجلی شخصیت به دو روش رفتار و تفکر است.[3]
شخصیت میتواند سازگار یا ناسازگارانه باشد. «ناسازگاری» زمانی مطرح میشود که افراد قادر نباشند تفکر و رفتار خود را با محیط و تغییرات آن تطبیق دهند. سازگاری یا عدم سازگاری ارتباط نزدیکی با «انعطافپذیری» دارد. یک شخصیت سالم با وجود ثبات و پایداری به میزانی از انعطافپذیری بهره میبرد. اما افراد ناسازگار در برخورد با موقعیتهایی که واکنش به آنها مستلزم تغییرات و تصمیمات جدید است، تفکر و رفتار انعطافناپذیری از خود بروز میدهند؛ بنابراین، اختلال شخصیت یعنی «ناسازگاری شخصیت در برخورد با محیط و موقعیتها».
عوامل به وجود آورنده شخصیت
شخصیت ساختهٔ وراثت و محیط است[4]. انسان با ویژگیهای ژنتیکی خاصی به دنیا میآید، و از آن پس سر و کار او با محیط اطراف خود خواهد بود. محیط نقش مهمی در شکلدهی شخصیت بر پایه داده های ژنتیکی افراد دارد[5]. نمونههای روشن برای تاًثیر محیط بر شخصیت، کودکانی هستند که به تصادف در جنگلها یا در انزوا رشد کردهاند[6]. برای مثال یک کشیش هندی به نام سینگ در جنگلهای هندوستان دو دختر را یافت و آنها را با خود به خانه برد. بر اساس گزارشِ سینگ این دو کودک در هنگام یافته شدن هیچگونه از رفتارهای انسانی را نداشتند. چهار دست و پا راه میرفتند، زوزه میکشیدند، از اجتماع گریزان بودند، تحریکپذیری آنها زیاد بود و روی هم رفته رفتار آنها مانند محیط شان بود[7]. آنچه در دنیای امروز تأکید بیشتری بر روی آن میگردد این است که تأثیرپذیری انسانها از محیط بسیار قوی تر از تأثیر ژنتیکی است.
عوامل رفتار (نگاه تحلیلی جزئی نگر)
شخصیت (نگاه تحلیلی کلی نگر)
شخصیت: شیوهای ترکیبی از همه عوامل سابق.
شخصیت: نگاه تحلیلی کلی نگر: عوامل وقتی که ترکیب بشوند.
شخصیت:
- a. کارکرد: چرائی و چگونگی رفتار.
- b. ساختار: کدام از عوامل روی یک رفتار تأثیر دارد؟
شخصیت: رفتار را تبیین میکند (به وجود میآورد). و به عوامل به وجود آورنده رفتار اشاره میکند.
مقایسه اثر محیط و ژنتیک بر شخصیت
درست است که تأثیرات محیطی ، از جمله والدین ، بر اساس داده های ژنتیکی بر شخصیت فرد تأثیر می گذارند.، محققان نتیجه گرفته اند که محیط تقریباً 50 تا 70 درصد از شخصیت را تشکیل می دهد[8]
بررسی آثار محیط بر اشتراکات و تفاوت های فرزندان در یک خانواده
محققان دریافته اند محیط هایی که فرزندان از یک خانواده با یکدیگر مشترک هستند تأثیر بسیار ضعیف تری در شخصیت آنها نسبت به محیط هایی دارد که هر کودک به صورت جداگانه تجربه می کند. فعالیت های خاصی وجود دارد که بچه های یک خانواده به اشتراک می گذارند - همه آنها سال گذشته تعطیلات خانوادگی را با هم گذراندند و شب گذشته همه آنها شام را با خانواده صرف کردند. اما بسیاری از تجربیات فقط برای یک کودک اتفاق می افتد - دو معلم کلاس دوم یا یک خواهر و برادر در یک گروه بازی می کنند در حالی که دیگری این کار را نمی کند.[9]
پنج بعد اصلی شخصیت
در سالهای اخیر، تحقیقات زیادی دربارهٔ پنج بعد اصلی شخصیت The big 5 Model، انجام شده و نتیجه تحقیقات هم آن را تأیید کردهاست. این پنج عامل شخصیتی، عبارتند از:
- پرهیاهو Extroversion: صمیمی و گرم، پرحرف که پیوسته، ابراز وجود میکند.
- سازشکار Agreeableness: خوش طینت، دارای روح تعاون و قابل اعتماد.
- باوجدان Conscientiousness: مسئولیت پذیر، قابل اتکاء، مؤثر و پیوسته، در کسب موفقیت.
- از نظر عاطفی، باثبات Emotional stability: آرام، پرشور، در برابر تنش، احساس امنیت میکند.
- تجربه اندوز Openness to experience: تخیلی، از نظر هنر، با احساس و اهل تفکر و شعور.
علاوه بر ارائه چارچوب شخصیتی، تحقیقاتی که بر روی این پنج بعد اصلی شخصیت، صورت گرفت، به این نتیجه منجر شد که بین ابعاد شخصیتی و عملکرد شغلی، رابطهای مستقیم، وجود دارد.[10]
ارزیابی شخصیت
شخصیت اغلب از طریق آزمونهای عینی مانند MMPI-۲ اندازهگیری میشود که طی آن از فرد آزمودنی خواسته میشود به پرسشنامهها و سیاهههای مداد- کاغذی پاسخ دهند. آزمون MMPI شامل بیش از پانصد عبارت است که آزمودنیها با انتخاب یکی از گزینههای «درست»، «نادرست» یا «نمیدانم» به آن پاسخ میدهند. مثالهایی از چند عبارت آزمون MMPI عبارتند از:
من دشمنانی دارم که واقعاً میخواهند مرا اذیت کنند.
من هرگز در فعالیتهای جنسی نامعمول زیاده روی نکردهام.
این آزمونها اطلاعات عینی میزان شدهای در مورد تعداد زیادی از صفتهای شخصیت به دست میدهند؛ ولی این آزمونها از نظر احتمال سوگیری، فریبکاری عمومی و مشکلات تشخیص و کاربرد نامناسب مورد انتقاد واقع شدهاند.
اختلالات شخصیت از نگاه روانشناسی
جستارهای وابسته
منابع
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به شخصیت در ویکیگفتاورد موجود است. |
- اتکینسون و هیلگارد (۱۳۹۲). زمینه روانشناسی. تهران: انتشارات ارجمند. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۰۰-۰۵۰-۷. بیش از یک پارامتر
|نویسنده=
و|نام خانوادگی=
دادهشده است (کمک) - "Gordon Allport and His Impact on Psychology of the Personality". Verywell Mind. Retrieved 2020-12-24.
- کارو، شی یر، به نقل از رضوانی 1387
- Hopwood, Christopher J.; Donnellan, M. Brent; Blonigen, Daniel M.; Krueger, Robert F.; McGue, Matt; Iacono, William G.; Burt, S. Alexandra (2011-3). "Genetic and environmental influences on personality trait stability and growth during the transition to adulthood: A three wave longitudinal study". Journal of personality and social psychology. 100 (3): 545–556. doi:10.1037/a0022409. ISSN 0022-3514. PMC 3058678. PMID 21244174. Check date values in:
|date=
(help) - «The Role of the Environment in Shaping Personality». The Great Courses Daily (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۰-۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۴.
- Katariya, Meenu (2018-12-12). "8 Real-Life Stories Of Children Like Mowgli Who Were Brought Up In The Wild". www.scoopwhoop.com (به English). Retrieved 2020-12-24.
- Smith, Laura (2017-11-27). "After living in a wolf den, these two Indian sisters were never able to acclimate to society". Medium. Retrieved 2020-12-24.
- «The Role of the Environment in Shaping Personality». The Great Courses Daily (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۰-۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۴.
- «The Role of the Environment in Shaping Personality». The Great Courses Daily (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۰-۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۴.
- رابینز، ۱۹۹۶، ص ۱۴۲
کارل هافمن، مارک ورنوری، جودیت ورنوری (۱۳۸۱)، روانشناسی عمومی (از نظریه تا کاربرد)، ۲، ترجمهٔ مهران منصوری و همکاران، ارسباران، شابک [[ویژه:منابع کتاب/964
-6389-01-5|۹۶۴
-۶۳۸۹-۰۱-۵]] مقدار |شابک=
را بررسی کنید: length (کمک) کاراکتر line feed character در |شابک=
در موقعیت 4 (کمک)