مامایی

ماما یا قابله، در گذشته به زنی گفته می‌شد که به صورت تجربی، در کار زایمان زنان استاد بود و به آنان در زائیدن طفلشان کمک می‌کرد و گاهی در سایر امور مربوط به بیماری‌های زنان مانند سقط جنین و نازایی نیز مداخله می‌کردند. تا پیش از فراگیر شدن پزشکی نوین و ظهور ماماها در ایران و تا اوایل دوره پهلوی اول، تقریباً تمامی امور مربوط به زایمان را برعهده داشتند. در برخی از شهرهای ایران از جمله در تهران، ماماهای یهودی بر ماماهای مسلمان برتری داشتند.[4]

در گذشته در بخش‌هایی از خاورمیانه کسانی که به این شغل مشغول بودند، عمل ختنه دختران را نیز انجام می‌دادند.[5] همچنین پیش از این که ماما مشغول به کار شود به او غذای مقوی می‌دادند تا او بتواند با توان کافی بچه را بزایاند.[6] در گذشته ماماها وقتی به دلیل نوع استخوان بندی مادر و هر علت دیگر، مطمئن می‌شدند که نمی‌توانند کودک را به دنیا بیاورند و می‌پنداشتند مادر و فرزند خواهند مرد، با اجازه ولی زن، برای زنده ماندن کودک شکم مادر را می‌دریدند تا کودک زنده متولد گردد.[7]

در گذشته ماما ها از چهارماهگی باید به زن حامله رسیدگی می‌کرد. از وظایف او، قفل کردن کمر زن آبستن بود. به این معنی که قفلی که دارای طلسم بود به کمر زن حامله می‌بستند.[8]

در گذشته ،پیش از زایمان، ماما با استفاده از روغن بادام شکم زن زائو را چرب نموده و برای زیاد شدن درد وی، گل بومادران را جوشانده و به وی می‌نوشاند. داخل سینی یا مجمعه یا سفره چرمینی خاکستر الک کرده می‌ریخت و روی آن پارچه‌ای می‌انداخت. (برای جلوگیری از نشت خونابه) در اطراف مجمعه چند خشت می‌نهاد تا پای زائو را بر آن نهند. گاه یک تنگ روحی یا قلیان به زائو داده می‌شد تا در آن بدمد.[9]

پس از زایمان، قابله نوزاد را پیش از افتادن به مجمعه می‌گرفت و ناف را می‌برید. ناف طفل را با نخ سفید و آبی می‌بست، نوزاد را می‌شست و دهان او را با خاک یا عسلی که به انگشت مالیده بود، باز می‌کرد.[10]