عمل سزارین

قبل از شروع عمل سزارین، توسط آنژیوکت از یکی از رگ‌های خانم بارداری که قرار است زایمان سزارین کند عمل رگ‌گیری انجام می‌شود تا از طریق آن، مایعات و در صورت لزوم دارو داده شود. سپس به روش بی‌حسی اسپاینال (نخاعی)، بی‌حسی اپیدورال و یا هر دو، شکم را بی‌حس می‌کنند. همچنین نوع دیگری از بیهوشی به نام بیهوشی عمومی که به سرعت باعث به خواب رفتن می‌شود، فقط در موارد اورژانسی انجام می‌گیرد. در اغلب موارد هنگام عمل سزارین به دلیل استفاده از بی‌حسی ناحیه‌ای، مادر می‌تواند هشیار باشد و پس از تولد نوزاد، او را در آغوش بگیرد.

پس از بی‌حس شدن، یک برشی عرضی در بالای اندام تناسلی ایجاد می‌کنند که گاهی هم این برش می‌تواند عمودی و از ناف تا بالای اندام تناسلی باشد. بعد از انجام برش، نوزاد از رحم خارج می‌شود. پس از خارج کردن نوزاد، جفت را نیز از رحم خارج می‌کنند و بعد محل برش جراحی را بخیه می‌زنند.[2]

از آنجا که زایمان به صورت سزارین با درد کمتری برای زن باردار همراه است، این گونه زایمان بسیار شایع شده و تعداد زیادی از زنان باردار مایل به استفاده از این روش هستند. اگر چه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که حداکثر ۱۵ درصد از تولدها به روش سزارین انجام شوند، اما شیوع عمل سزارین در بسیاری کشورها بیش از این مقدار است. چنان که حدود ۳۰ درصد از تولدها در آمریکا و ۴۶ درصد تولدها در چین به روش سزارین انجام می‌گیرد.[3] در ایران نیز گرایش زیادی به تولد نوزاد به روش سزارین وجود دارد.[4] ایران پس از برزیل دومین کشوری است که بیشترین آمار سزارین را به خود اختصاص داده است. و پس از ایران، مکزیک در رتبه سوم قرار دارد. اتریش و هلند به‌عنوان کمترین میزان سزارین با ١۵ درصد شناخته می‌شوند.[5]

نوزاد حاصل زایمان سزارین.

• در صورتی که فرد قبلاً سزارین کرده باشد.
• زمانی که فرزند در رحم مدفوع کرده باشد.[6]
• جفت سر راهی
• رگ سر راهی
• نمایش بند ناف
• دیسترس جنین در سن بالای ۲۴ هفته
• دیستوشی زایمان (مانند توقف زایمانی، عدم تناسب سر جنین با لگن مادر)
• پرولاپس بند ناف
• وجود تبخال دستگاه تناسلی
• دو قلویی وقتی که جنین اول با نمایش سر نباشد
• دوقلوهای مونو آمنیونی
• جنین بزرگتر از ۴٫۵ کیلوگرم
• وجود ناهنجاری‌های رحمی در مادر (رحم دوشاخ)
• اغلب موارد زایمان بریچ

سزارین می‌تواند به توصیه پزشک درمانگر و به دلایل مختلفی ازجمله زایمان‌های پیشین مادر و مشکلات جنین انجام شود. به اعتقاد بسیاری از مادران، سزارین روش ساده و بدون درد برای طی کردن فرایند زایمان است؛ این درحالی است که بسیاری از مادران از عوارض و مشکلات پس از زایمان سزارین بی‌اطلاع هستند. به همراه افزایش سزارین، میانگین سن هنگام تولد نوزادان یک تا ٣ هفته کمتر شده و بیشتر تولدها قبل از شروع علایم زایمان اتفاق می‌افتد. تولد بدون علایم زایمان یعنی زایمان زودرس ممکن است مطابق با تعریف نوزاد نارس نباشد. ولی به خاطر اینکه بین یک تا ٣ هفته از زندگی داخل رحم به‌طور عمد محروم شده‌است می‌تواند تبعات بسیار زیادی در پی داشته باشد.[5] برخی از عوارض سزارین شامل موارد زیر است:

برخی از عوارض این عمل شبیه سایر عمل جراحی مانند عوارض بیهوشی مثل حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید و کمردرد، خطر از دست دادن حجم زیادی از خون، احتمال بروز حاملگی‌های پرخطر در آینده مثل جفت اکرتا، جفت سر راهی، طولانی شدن زمان زایمان، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد می‌باشد.[7] عفونت‌های مثانه و رحم و آسیب سیستم ادراری از جمله عوارض دیگر است. همچنین سزارین ممکن است در بارداری‌های بعدی مشکلاتی مثل سخت جدا شدن جفت از رحم را ایجاد کند. اما یکی از خطرسازترین عوارض سزارین برای مادر که البته کم اتفاق می‌افتد گاهی می‌تواند شامل ترومبوز وریدی، تشکیل لخته های خون در پا ها یا ریه‌ های مادران باشد.

کودکان سزارینی ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به آسم، دیابت، چاقی، آلرژی و بیماری سلیاک هستند.[5] افزایش شیوع اختلالات تنفسی در نوزادان به دلیل زایمان زودتر از موعد، یکی از شایع‌ترین عوارض در رابطه با تولد با سزارین است.

استفاده روزافزون از سزارین باعث شده تا زنانی که دارای لگن خاصره کوچک هستند و تا حدود اوایل قرن بیستم به خاطر درد زیاد در هنگام زایمان جان خود را از دست می‌دادند با توانایی زایمان، ژن خود را به نسل‌های بعدی منتقل کنند. بر اساس تخمین محققان، موارد تنگی مجاری زایمان از ۳۰ مورد در هر هزار زایمان در دهه ۱۹۶۰ به ۳۶ مورد در هر هزار زایمان در حال حاضر افزایش یافته‌است.

از سوی دیگر سزارین باعث افزایش تعداد نوزادان درشت‌تر می‌شود که البته سالم‌تر هستند. اما اگر نوزادان بیش از حد درشت باشند در جریان زایمان در رحم مادر گیر می‌کنند. این وضع در گذشته می‌توانست برای مادر و فرزند مرگبار باشد و افزایش سزارین باعث انتقال ژن‌های درشتی جثه از مادر به فرزند می‌شود.[8]

سزارین‌های اورژانسی به ندرت اتفاق می افتد زمانی که مراقبت‌های قبل از زایمان با دقت و خوب انجام شود، اما احتمالا در بیمارستان‌ های دولتی بیشتر اجرا می شود، زیرا بانوان باردار فقط در مراحل پیشرفته زایمان یا زمانی که با پیچیدگی روبرو می شوند به این بیمارستان مراجعه می کنند. سزارین اورژانسی فقط و فقط زمانی است که خطری زندگی مادر یا نوزاد یا هر دو را به خطر بیندازد. این سزارین زمانی رخ می‌دهد که:

• جنین در مجرای خروجی زایمان گیر کرده باشد.
• وجود خون ریزی
• عفونت
• مایع آمنیوتیک نشت کرده باشد و سبز رنگ شده باشد.
• ایست ناگهانی ضربان قلب جنین
• بندناف از واژن بیرون زده باشد.(پرولاپس آشکار)
• مادر به علت پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی همراه با فشار خون بالا) دچار تشنج شده باشد.(اکلامپسی)

آمار سزارین در ایران بالاتر از کشورهای پیشرفته‌است. کارشناسان و برخی پزشکان علت این امر را اختلاف تعرفه زایمان طبیعی در قیاس با سزارین و انگیزه‌های مالی پزشکان می‌دانند.[10][11]

در سال‌های اخیر به دنبال اجرایی شدن طرح تحول سلامت در کشور، کاهش 12 درصدی سزارین را شاهد هستیم.ضمن اینکه این روند کاهش با رشد مثبت روبروست.[12]

تلاش‌های بیشتری نیز در این زمینه انجام می‌شود،مانند: زایمان‌های بی درد دارویی یا بدون دارو،روش‌های حمایتی و تکنیک‌های کاهش درد توسط ماما، تا زایمان طبیعی در بین زنان گسترش بیشتری پیدا کند.[13]

• ست جراحی سزارین

دکتر های زنان زایمان