محمدتقی جعفری

محمدتقی نزد مادر مقداری مقدمات دروس و قرآن را آموخت. آنگاه در مدرسهٔ اعتماد تبریز پایه چهارم و پنجم را با رتبه بالا گذراند. سپس به همراه برادرش مقارن سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم به مدرسهٔ طالبیه تبریز رفته و تحصیلات علوم دینی را نزد استادان آنجا پی‌گرفت.

در سال۱۳۲۰ در ۱۸ سالگی، زادگاه خویش را به قصد اقامت در تهران ترک نمود، و در مدرسه مروی نزد استادان تحصیل متن رسائل و مکاسب را پی گرفت. پس از سه سال، در سال ۱۳۲۲ ه‍.ش به شهر قم مهاجرت نمود، و ضمن تحصیل در مدرسه دارالشفای قم ملبس به لباس روحانیت گردید و دروس خارج را در آنجا آغاز کرد.

وی سپس برای ادامه تحصیلات، راهی نجف شد. وی بیست و سه ساله بود که به درجهٔ اجتهاد نایل گردید. وی در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ پس از یازده سال اقامت در نجف به ایران بازگشت.

محمدتقی جعفری در عنفوان جوانی تن به سفر سپرد و به علم هجرت کرد و اقیانوس عمیق فلسفه و مکاتب فلسفی شرق و غرب را درنوردید.

فلسفه و عرفان خود را در کانون فلسفی - عرفانی نجف و تهران تکمیل کرد و در اثر ژرف نگری هایی روزآمد، با کوله باری از نو اندیشی و تازه نگری به ایران بازگشت و با تمام خود، تا زمانی که دار فانی را وداع گفت، در خدمت 《انسان》 《علم》 و 《فرهنگ》 قرار داشت.

• دریافت اجازه اجتهاد خود از آیت الله سید ابوالقاسم خویی.
• دریافت نشان دانش درجه یک از سید محمد خاتمی ، ۱۰ مهر ۷۶[4]

پس از فوت ایشان مؤسسه نشر کرامت به مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری تغییر نام داد و یکی از اهداف آن تهیه مجموعه آثار محمدتقی جعفری بود به گونه‌ای که شامل تمام آثار او بشود. این مجموعه به تدریج توسط این مؤسسه منتشر می‌شود. تاکنون آثار زیر به صورت مجموعه آثار انتشار یافته‌اند:[6]

1. تکاپوی اندیشه‌ها
2. عرفان اسلامی
3. بررسی افکار هیوم و راسل
4. حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی
5. پنج شاعر (مولوی، خیام، نظامی، سعدی، حافظ)

• اخلاق و مبانی

1. وجدان
2. اخلاق و مذهب

• ادب و ادبیات

1. مبدأ اعلا
2. از دریا به دریا (کشف‌الابیات مثنوی مولوی)
3. سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی)
4. تحلیل شخصیت خیام

• اندیشه‌های مولوی

1. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی (۱۵ جلد) ( چاپ نخست آن در سال ۱۳۴۹ بوده‌است و این شرح پیش از شرح نهج البلاغه نگاشته شده‌است.)
2. مولوی و جهان بینی‌ها
3. علل و عوامل جذابیت سخنان مولوی.
4. فکر واره مثنوی

• انسان و جهان‌شناسی

1. ارتباط انسان - جهان.
2. ایدئال زندگی و زندگی ایدئال
3. فلسفه و هدف زندگی
4. آفرینش و انسان
5. شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
6. انسان در افق قرآن
7. حرکت و تحول از دیدگاه قرآن (به انضمام انسان در افق قرآن)

• بررسی و نقد

1. بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی
2. توضیح و بررسی مصاحبه برتراند راسل - وایِت
3. بررسی و نقد برگزیده افکار برتراند راسل
4. بررسی و نقد کتاب «سرگذشت اندیشه‌ها»

• حقوق سیاسی

1. حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب
2. حکمت اصول سیاسی اسلام

• زیبایی‌شناسی و هنر

1. زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام (چاپ دوم، ۱۳۷۸، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری)
2. موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی (تهران، ۱۳۸۱، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری)

• عرفان و معرفت

1. عرفان اسلامی

• علوم جدید

1. بررسی فقهی و حقوقی طرح ژنوم انسانی

• فقه

1. رسائل فقهی (منابع فقه)
2. الرضاع
3. تعبد و تعقل در فقه اسلامی

• فلسفه (مضاف و مطلق)

1. همگرایی دین و دانش
2. نهایهٔ الادراک الواقعی بین الفلسفه القدیمه و الحدیثه
3. تحقیقی در فلسفه علم

• فلسفه عملی

1. علم و دین در حیات معقول
2. شناخت از دیدگاه علمی و قرآن

• کلام و کلام جدید

1. الامر بین الامرین
2. جبر و اختیار
3. فلسفه دین

• معارف مکتبی

1. نیایش امام حسین (ع) در صحرای عرفات
2. امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشروِ انسانیت
3. امید و انتظار
4. معارف الهی

• نهج البلاغه

1. ترجمه و تفسیر نهج البلاغه (۲۷ جلد) (چاپ نخست از جلد اول آن در سال ۱۳۵۷ منتشر گردید و چاپ نخست جلد آخر آن در سال ۱۳۷۸ منتشر گردید. در سال ۱۳۹۸ ه.ش طی ویرایشی چاپ جدید آن در ۱۰ جلد منتشر شد و مباحث حذف شده آن در قالب مجموعه آثار منتشر شد.)
2. ترجمه کامل نهج البلاغه
3. فکر وارهٔ نهج‌البلاغه

• پرسش و پاسخ

1. تکاپوی اندیشه‌ها (۲ مجلد)
2. در محضر حکیم
3. حیات معقول

• کلیات

1. مجموعه مقالات.
2. پیام خرد.
3. طرحی برای انقلاب فرهنگی.
4. فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو.[7]