عثمان بن سعید

او از قبیله بنی اسد بود و چون در سامرا زندگی می‌کرد به او عسکری هم می‌گفتند. در محافل شیعه به او «سمّان» و «زیّات» (به معنی روغن فروش) هم می‌گفتند. به خاطر اختفاء امر نیابت و استتار فعالیت‌های سیاسی، روغن‌فروشی می‌کرد، و اموال و نامه‌ها را با ظرف روغن میان امام و شیعیان جابه‌جا می‌کرد.[3] وی همچنین به خاطر ابراز نیابت از طرف امام دوازدهم خود را باب (به معنای درب [امامت]) می‌نامید.[4] حسن عسکری چون نام طولانی او را شنید، گفت: «کنیه ابن عثمان و ابو عمرو در یک مرد جمع نمی‌شود». و بنابراین دستور داد که کنیه او را که ابو عمرو باشد بر هم بزنند و وی را «عمری» نامیدند.[5]

به ادعای بحار الانوار، پس از در گذشت حسن عسکری، احتمالاً عثمان بن سعید حسن عسکری را غسل داد و کفن کرد و حنوط نمود و به خاک سپرد.[6][7]

به عقیدۀ شیعیان، در این زمان که غیبت صغری هم آغاز گردید، عثمان بن سعید از سوی حجت بن الحسن به‌عنوان نخستین نایب خاص وی منصوب گشت و واسطه میان امام و شیعیان شد. درگذشت او را میان سال ۲۶۰ تا ۲۶۷ قمری ذکر کرده‌اند. پیکرش در شهر سامرای کشور عراق در جایی که سابقا دروازه شهر بود به خاک قرار سپرده شد. بعد از مرگ عثمان بن سعید در سال ۲۶۷ هجری پسر وی محمد بن عثمان به نیابت امام دوازدهم شیعیان منصوب شد. .[8]

• نواب اربعه
• حسین بن روح نوبختی
• علی بن محمد سمری
• محمد بن عثمان

• قرشی، باقر شریف (۱۳۷۱). تحلیلی از زندگانی امام هادی علیه السلام. ترجمهٔ محمدرضا عطایی. مشهد: کنگره جهانی حضرت رضا.
• Bernheimer، Teresa (۲۰۱۷). ʿAlī l-Hādī. Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson.