بانه‌وره

بانه‌وره یا بانِوْرِه[3] (به کردی: بانەوڕێ) یکی از پنج شهر شهرستان پاوه در استان کرمانشاه می‌باشد که از نظر جمعیت در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، با جمعیت ۳٫۱۸۳ نفری خود، در شمار بیست و یکمین شهر پرجمعیت استان کرمانشاه است و هم‌چنین مرکز دهستان شیوه‌سر نیز می‌باشد که در سال ۱۳۹۰ به شهر تبدیل گشت.[4] اهالی بانه‌وره، مردمانی کرد از ایل جاف از طایفهٔ امامی هستند که در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در این منطقه گرد هم آمدند و رفته‌رفته این شهر را به‌وجود آوردند. البته عده‌ای از این مردم هم‌اکنون در کردستان عراق زندگی می‌کنند.

بانه‌وره
بانه‌وره و مناطق زیبای داخل و اطراف آن
کشور ایران
استانکرمانشاه
شهرستانپاوه
بخشباینگان
سال شهرشدن۱۳۹۰[1]
مردم
جمعیت۳٬۱۸۷ نفر(۱۳۹۵)
رشد جمعیت۵٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۱۷۰۰ متر[2]
اطلاعات شهری
شهردارفیصل یوسفی
تأسیس شهرداری۱۳۹۰
ره‌آوردگردو، توت، بادام
روغن حیوانی و لبنیات
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۸۳۴۶۴۴
شناسهٔ ملی خودرو ایران
کد آماری۲۷۶۱
بانه‌وره

تاریخچه

وجه تسمیه

روایتی در مورد نام «بانه‌وره» وجود دارد این‌ست که در قدیم، مردم هورامی‌زبانِ خانقاه در زمینی که به اندازه هموار و بلند بوده پنبه کاشته‌اند و در زبان اورامی، زمین هموار و نسبتاً بلند را «بان» و به پنبه «وره» به همین مناسبت روستا را به نام «بانه‌وره» نام نهاده‌اند. طایفه‌های بزرگ امامی قبل از ساکن شدن در بانه‌وره، کوه‌های اطراف و چشمه‌های پرآب آن مانند زیستگاه تابستانی میگوره محل ییلاقی آنها بوده‌است و در فصل گرما همراه دام‌های خود به این محل سفر می‌کردند و در فصل سرما نیز به گرمسیر یعنی محل اصلی زندگیشان برمی‌گشتند.[5]

البته روایتی دیگر هم هست، و از داستانی قدیمی نشأت می‌گیرد که در گویش هورامی کلمهٔ بانه‌وره به معنای «بام‌های فروریخته» می‌باشد.[2]

تأسیس
نوشتار اصلی: طایفه امامی

مردمان این شهر، بیشترشان از طایفه امامی هستند.[2] طایفهٔ امامی از طوایف اتحادیهٔ ایلی مهم و نیرومند و معتبر کردستان هستند و در امور داخلی کاملاً خودمختار و مستقل هستند[6] که قدمتی چندصدساله دارند. این طایفه در گذشته، زمستان‌ها به ناحیهٔ گرمسیری لاوران، دروله سفلی و علیا، کلور، کانی‌سالار، دره‌یاب، سیمان، کولسه امین و… که گرمتر بوده مهاجرت می‌کردند و در تابستان‌ها به ناحیهٔ سردسیری همچون شاهو، میگوره، هانه‌سلیمان و سوروان و… مهاجرت می‌کردند.[2] همچنین عدهٔ زیادی از این طایفه نیز در کردستان عراق ساکن هستند.

قدمت این شهر از نظر مسکن دائمی مردم؛ به حدود ۱۳۵۹ شمسی و اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران برمی‌گردد. در سال ۱۳۵۹ با شروع جنگ ایران و عراق مردم چند روستای امامی که در مرز عراق و ایران بودند، زمینی که اکنون در سکونت دارند قسمتی از زمین‌های میوی که از گذشته در مالکیت مردم بلئی بود و قسمتی از آن نیز در مالکیت روستای خانقاه بوده (که این قسمت نیز املاک طایفه موسی‌زاده در خانقاه بوده‌است که این طایفه نیز اصالتی بله ای دارند) به مبلغ ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ تومان خریداری نموده[7] که کم‌کم جمع زیادی از مردم طایفه امامی، در روستا جمع می‌شوند و رفته‌رفته آن را آباد می‌کنند.[2]

در سال ۱۳۹۰ نیز با تصویب وزیران عضو کمیسیون سیاسی و دفاعی و بنا به پیشنهاد وزارت کشور، به شهر تبدیل گشت.[4]

طبق نظریه‌ای شهر معروف باستانی «آتور» که حدود سه هزار سال پیش توسط آشوریان به آتش کشیده شده‌است و اکنون در زیر تلی از خاک مدفون است در زیر شهر بانوره کنونی واقع است.[8]

جغرافیا
کوه ریاوکو در جنوب شهر
کوه آتشکده در شمال و شمال شرقی شهر
کوه شاهو در شمال و شمال غربی

بانه‌وره در ۱۱۰ کیلومتری مرکز استان و در ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان پاوه با مساحتی ۱۰۰ هکتاری قرار دارد که یکی از مرتفع‌ترین مکان‌های منطقهٔ اورامانات نسبت به سطح دریاست و در میان کوه‌های شاهو و آتشکده، ریاوکو و ماکوان محصور گشته‌است. مردمان بانه‌وره به زبان کردی و گویش کردی مرکزی سخن می‌گویند و هم‌چنین این شهر برخلاف شهر پاوه که به گویش هورامی سخن می‌گویند، به لهجهٔ جافی سخن می‌گویند.[2][9]

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۳٬۱۸۷ نفر (۸۹۱ خانوار) بوده‌است.[10]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۸۵۳٬۱۳۹—    
۱۳۹۰۳٬۰۴۳−۳٫۱٪
۱۳۹۵۳٬۱۸۷+۴٫۷٪

جستارهای وابسته

منابع
  1. «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وبگاه رسمی وزارت کشور ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  2. «معرفی بانه‌وره». ده‌نگی بانه‌وره، پایگاه اطلاع‌رسانی شهر بانه‌وره. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  3. در میان مردمان این شهر و ناحیه این شهر با نام «بانه‌وره» شناخته شده‌است در حالی که در وزارت کشور با نام «بانوره» ثبت گردیده‌است.
  4. «با ۱۲ تغییر در جغرافیای ۳ استان، ۴ شهر جدید به نقشهٔ تقسیمات کشوری اضافه شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۲۴ شهریور ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  5. خالدی‌مکی، جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران، ۴۳–۴۴.
  6. خالدی‌مکی، جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران، ۴۳–۴۴.
  7. خالدی‌مکی، جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران، ۴۳–۴۴.
  8. خبرنگار خبر آنلاین (۲۱ آذر ۱۳۹۷). «هورامان سرزمینی گم‌گشته در اعماق تاریخ». خبرگزاری تحلیلی خبر آنلاین.
  9. خالدی‌مکی، جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران، ۴۳–۴۴.
  10. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.

منابع چاپی
  • حبیبی، پژمان (۱۳۹۰). زندگی‌نامه حسین کوهکن: پهلوان و هنرمند معاصر کُرد. سنندج: زانست و آراس. ص. ۱۴۴. شابک ۹۷۸۶۰۰۹۱۱۲۲۶۵. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  • ئاشنا, ئومێد (2001). پیره‌مێرد و پێداچوونه‌وه‌یه‌کی نوێی ژیان و به‌رهه‌مه‌کانی (پیرمرد و بازنگری جدیدی بر زندگی و آثارش) (به کردی مرکزی). هه‌ولێر (اربیل): ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وهٔ ئاراس. p. ٤٤٨. |access-date= requires |url= (help)
  • خالدی‌مکی، محمد (۱۳۸۳). جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران. کرمانشاه: مؤسسهٔ فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر. ص. ۱۴۴. شابک ۹۶۴۷۰۳۱۶۶۱. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  • مرادزاده، فاطمه (۲۰ آبان ۱۳۹۳). «چهره خبر: «خالو حسین» کوهکن، خیر مدرسه ساز شد». جام‌جم. تهران، ایران (۴۱۱۷): ۲۰ (آخر). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ آوریل ۲۰۱۴. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک); تاریخ وارد شده در عدم تطابق|سال= / |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بانه‌وره موجود است.
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای بانه‌وره دارد.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.