بازار کرمانشاه

بازار توپخانه یکی از راسته‌های ۱۸گانۀ بازار بزرگ کرمانشاه محسوب می شود که از دروازۀ چیاسرخ (ابتدای بازار توپخانه) شروع شده و تا دروازۀ پل سیدجمعه (انتهای راسته‌بازار چال‌حسن‌خان) ادامه دارد و سردر جبهۀ شمالی آن نیز مشرف به خیابان ۴۰ متری مطهری (سیروس) قرار دارد. برای مدتی طولانی این راسته‌بازار از رونق افتاده و تقریباً متروکه شده‌بود،‌ اما از خرداد ۱۳۸۷ فاز نخست احیای آن آغاز شد و تا پاییز ۱۳۸۸ تعداد ۵۰ چشمه طاق این بازار احیاء و مرمت شد.[6]

سرای وکیل‌الدوله در واقع مجموعه‌ای از چهار حیاط و یک دالان است. دالان و حیاط بزرگ‌تر در میانۀ مجموعه قرار دارند و اجزای مجموعه را به هم متصل می‌کنند. دو حیاط کوچک در دو طرف دالان قرار دارند، و در فرب صحن اصلی نیز حیاط بزرگ دیگری قرار گرفته‌است. هریک از این چهار حیاط را می‌توان یک سرای مستقل محسوب کرد. در وسط حیاط بزرگ‌تر مچموعه حوضی قرار دارد که به شکل کشکول ساخته‌است و هم‌اکنون به باغچه تبدیل شده‌است. دالان ورودی محور اصلی مجموعه است که محور آن بر محور طولی صحن اصلی عمود است. در طرفین دالان حجره‌ها به صورت متقارن قرار گرفته و دهانه‌بندی آن‌ها به دهانه‌بندی صحن اصلی شباهت دارد. سراسر مجموعه دارای نمای آجری است و در برخی جاها از کاشی‌کاری آبی فیروزه‌ای استفاده شده‌است.[7]

سرای نو از دو صحن و یک دالان تشکیل شده‌است. دالان سرا بر امتداد محور شرقی-غربی قرار گرفته‌است. علاوه بر یک صحن اصلی، یک صحن و حیاط زاویه‌ای در گوشۀ جنوب شرقی سرا قرار دارد. ورودی‌های اصلی در گوشۀ جنوب غربی و میانۀ جبهۀ‌ شرقی صحن قرار دارند. حجره‌ها به‌صورت متقارن در پیرامون صحن قرار گرفته‌اند. ساختمان بانک شاهنشاهی در وسط صحن اصلی قرار گرفته‌است.[8]

سرای حاج علی‌محمد همدانی در محلۀ فیض‌آباد واقع شده که امروزه خارج از محدودۀ‌ بازار قرار دارد،‌اما در گذشته بخشی از بازار کرمانشاه محسوب می‌شده و در زمان فعالیت خود در ارتباط با تاریکه‌بازار فیض‌آباد و گذر جلوخان قرار داشته‌است. سرای حاج علی‌محمد همدانی دارای دو طبقه و زیرزمین است. سردر بنا کاشیکاری شده و در داخل بنا از ستون‌ها و سرستون‌های چوبی استفاده شده‌است.[9]