کرند غرب
کِرِندِ غرب (به کردی: کرن) مرکز شهرستان دالاهو و از توابع استان کرمانشاه در غرب ایران است. این شهر بر سر راه کرمانشاه و اسلامآباد غرب به سرپل ذهاب و قصر شیرین واقع شدهاست.
کرند غرب کرن | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | کرمانشاه |
شهرستان | دالاهو |
بخش | مرکزی |
سال شهرشدن | ۱۳۰۹[1] |
مردم | |
جمعیت | ۷٬۷۹۸ نفر (۱۳۹۵) |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۱۵۳۰ |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | ۱۳/۷ |
میانگین بارش سالانه | ۵۲۸ میلیمتر |
اطلاعات شهری | |
رهآورد | چاقوسازی، تنبورسازی، صنایع دستی و ... |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۹۱۹ ۲۰۶ ۸۴۳۱ |
کرند غرب |
بخش کرندغرب در سال ۱۳۸۴ به شهرستان دالاهو ارتقاء یافت.
پیشینه
در اوستا آمده که ضحاک در سرزمینی به نام بَوْری (که آن را با تردید بابل کنونی دانستهاند) (اوستا، ۱/۳۰۳؛ دوستخواه، ۹۴۹، ۱۰۳۶) و نیز در کْویرینْتَ (اوستا، ۱/۴۵۱؛ دوستخواه، ۱۰۳۶) به ستایش ایزدان آناهیتا و وای میپرداخته است. کویرینته را همان کرند کنونی دانستهاند.[2]
مردم
جمعیت
جمعیت این شهر بنا بر سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، برابر ۷٬۹۷۲ نفر بودهاست.[3]
مردم شهر کرند اغلب از ایل گوران کرندی هستند که از طوایف یکجانشین تشکیل شدهاست. این ایل در غرب کرمانشاه شهر کرند، در پاتاق، بشیوه و چشمه سفید سکونت دارند. ایل گوران کرندی به چهارده تیره تقسیمبندی میشود: کرندی، بیونیجی، رشیدعلی، جلالوند، پاتاقی، باباجانی، آینهای، جوزگهای، سرمیلی، شیرهچیایی (ناودار)، هلتهای، یری، چشمهسفیدی، خسروبهمنی، نصرآبادی.[4]
زبان
زبان اکثریت مردم کرند، کردی جنوبی با لهجهٔ خاص شهر کرند است. لهجهٔ کرندی علیرغم تعلق به گویش کردی جنوبی، همچنان ویژگی ارگاتیو را که در دیگر لهجههای این گویش از میان رفتهاست، نشان میدهد. علاوه بر لهجهٔ کرندی، گویشهایی از کردی گورانی نیز همچنان در شهر تکلم میشود. «مارتین هنری دانوهو»، خبرنگار روزنامه «دیلی کرونیکال» انگلستان که در جنگ جهانی اول به عنوان افسر اطلاعاتی در قالب قوای دانسترویل برای مقابله با عثمانی ها و بلشویک ها وارد ایران شده بود در عبور از قصر شیرین، وقتی به کِرِند می رسد، در کتاب «ماموریت به ایران»، صفحه 77 درباره آن می نویسد: «کِرِند نمونه بارزی است از یک ده ایرانی که از مجموعه ای خانه پراکنده و کاهگلی تشکیل می شود.. بیشترشان تُرک بودند، هم نژاد مبلعان دو آتشه اتحاد اسلام که حرص و آز و سنگدلی شان این ملت بدبخت مسلمان را به مرز سبعیت انسان های اولیه رانده بود»(هنری دانوهو، مارتین. ماموریت به ایران، ترجمه شهلا طهماسبی. تهران، ققنوس، 1397).
دین
اکثریت مردم کرند پیرو دین یارسان هستند. پیروان ادیان دیگر همچون مسلمانان شیعه و سنی، یهودی، بهایی و مسیحی نیز در این شهر زندگی میکنند.
یهودیان کرند
در کرند اقلیتی از یهودیان نیز زندگی میکنند که شمار آنها در دهههای اخیر کاهش چشمگیری یافته است. حبیب لوی نوشتهاست که شهر کرند دارای یک کنیسه و یک حمام ویژهٔ یهودیان بودهاست و همچنین در این شهر ۳ جلد تورات وجود داشته و سابقاً یک جلد تلمود نیز داشتهاند. او میگوید یهودیان کرند از یهودیان ذهاب هستند که پس از تخریب این شهر برخی به قصر شیرین و خانقین رفته و برخی دیگر به کرند آمدهاند. مدرسهٔ آلیانس کرند که فعالیتی ناپیوسته و منقطع داشت، پس از چند بار تعطیلی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی (۱۹۲۶ میلادی) به طور رسمی تأسیس شد. حبیب لوی مینویسد این مدرسه در جنگ جهانی اول و درگیری عثمانی و روسها در کرمانشاه مورد غارت واقع شده و تعطیل شدهبود.[5][6]
تغییرات شهری
در جلسهٔ مورخهٔ ۱۶ دی ۱۳۴۸، شورای عالی شهرسازی برای سه شهر کرند، کلاردشت و دشت نظیر طرح توریستی پیشنهاد کرد. برمبنای این طرح مهندسان مشاور میباید مرکزی ییلاقی و بخشهای عبوری در کرند پیشبینی کرده و علاوه بر آن جهت بهبود بافت شهری کرند، مطالعاتی برای بافت باارزش شهری ارائه دهند تا آن بخش از خانههای موجود در شهر که قابل نگهداری هستند حفظ شوند.[7] این طرح به مرحلهٔ اجرا درنیامد.[8]
مکانهای مقدس
مقبرهٔ دو تن از شخصیتهای مقدس دین یارسان به نام پیر بنیامین و پیر موسی در کرند قرار دارد.
پانویس
- «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وبگاه رسمی وزارت کشور ایران. بایگانیشده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۲.
- مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: ضحاک، نوشتۀ آرش اکبری مفاخر، نوشتهشده در ٢۴ فروردین ١٣۹۹؛ بازدید در ۱۹ مهر ۱۳۹۹.
- «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- مردوخ کردستانی، شیخ محمد (۱۳۷۹). تاریخ مردوخ. تهران: نشر کارنگ. صص. ۱۱۵.
- لوی، حبیب. ۱۳۳۹. تاریخ یهود ایران، تهران: کتابفروشی یهودا بروخیم؛ ص ۱۰۲۳.
- مدرسۀ آلیانس کرمانشاه و نقش آن در پیشرفت فرهنگی جامعۀ کلیمیان (۱۳۰۵-۱۲۸۱ ش)، در فصلنامۀ تحقیقات تاریخی و مطالعات آرشیوی گنجینۀ اسناد، سال ۲۹، دفتر دوم، تابستان ۱۳۹۸، شمارۀ پیاپی ۱۱۴؛ صص ۹۰-۷۲؛ ص ۸۳.
- مجموعه مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس تا پایان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شهرسازی معاونت شهرسازی و معماری، دفتر طرحهای کالبدی، دبیرخانهٔ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شهرسازی و معماری: نصرالدین الیاس زاده مقدم، عارف اقوامی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۱۱۰–۱۰۹.
- وبسایت هواشناسی استان کرمانشاه.